Een onverwachte uitkomst

** De foto van Bart De Wever omringd door vier respectvolle Europese leiders komt vier jaar te vroeg. Net voor de verkiezingen zou die hem vijf procent extra stemmen hebben opgeleverd. Het onbegrijpelijke is dat die foto genomen werd vóór de Europese ommezwaai, terwijl hij perfect de toestand van ná de ommezwaai weergeeft.  

** 11 jaar geleden, toen ik stukjes begon te schrijven, heb ik meteen mijn sympathie voor Bart De Wever openbaar gemaakt. Ik heb toen ook aangegeven wat een van de belangrijkste verschillen was tussen hem en mij. Ik heb heel weinig killer instinct.    

 ** Bij verkiezingen en moeilijke regeringsonderhandelingen houd ik altijd mijn hart vast. Zal De Wever slagen in zijn opzet? Ik ben dan zenuwachtig. Bij de laatste verkiezingen heb ik de televisie maar aangezet toen het duidelijk was dat N-VA gewonnen had. Maar dit keer was ik niet zenuwachtig, maar nieuwsgierig. Ik was er gerust in dat er hoe dan ook steun voor Oekraïne zou komen. Bij het meest waarschijnlijke scenario, de semi-confiscatie van de Russische tegoeden zouden de risico’s hoe dan ook gespreid worden. De oppositie zou roepen dat het een schande was, maar dat is hun rol. Ook geloofde ik half wat professoren als Stiglitz en  Gerard Roland vertelden: dat de risico’s niet eens zo groot waren. Dat Paul De Grauwe en Hendrik Vos dat ook zeiden, deed mij dan weer twijfelen.

** Achteraf – ik herhaal: achteraf – kan iedereen ongeveer zien wat de strategie van De Wever is geweest: de twee mogelijkheden openhouden, de toekomstige afloop als onzeker voorstellen, voorzichtige uitspraken doen met af en toe een schijnbaar onhandige provocatie. Het zijn politieke kunstjes die iedereen kan leren. Doorslaggevend moeten echter morele en intellectuele kwaliteiten geweest zijn: ijzeren wilskracht, geduld, teamwork, diplomatie, mensenkennis, analytisch vermogen, inschatten van krachtsverhoudingen, en ten slotte: moeizaam opgebouwde dossierkennis. Ik vermoed dat De Wever het technische dossier ondertussen beter kende dan specialisten als Stiglitz, Roland, en De Grauwe. Dát overwicht moet op de Europese top verpletterend geweest zijn: de meeste regeringsleiders wisten natuurlijk van toeten noch blazen, en de antagonisten Mertz en Von der Leyen zijn in dit dossier toch meer mensen van de grote lijn dan van de details. 

** Ik heb jarenlang met veel plezier de commentaren van Peter Mijlemans gelezen omdat hij daarin altijd zo heerlijk de plank missloeg. Maar sinds ik twee jaar geleden van Het Nieuwsblad naar De Standaard ben overgeschakeld, ben ik deze senior writer wat uit het oog verloren. Zijn commentaar op de vooravond van het akkoord ben ik nu wel talloze keren tegengekomen op FB en X.com. ‘De Wever heeft zijn eigengereide, koppige taktiek. In België werkt dat, in Europa niet.’ Het was een aangenaam weerzien. 

** Hoe zet je zo’n blunder de dag nadien recht. Mijlemans zijn commentaar van 20 december heeft als titel: ‘Gegokt en gewonnen.’ Dat is juist als hij het over De Wever heeft; over zichzelf had hij moeten schrijven ‘Gegokt en verloren.’ Verder zinnetjes als ‘De EU blijft een raar beestje … Donderdagavond zag het er nochtans helemaal anders uit … De Wever had nog één bondgenoot over: Victor Orbán … De Wever hield voet bij stuk omdat hij het vrijmaken [sic] van de miljarden een te groot risico vond. Of dat ook effectief zo is, zullen we nooit weten.’ En dan ruiterlijk: ‘Het plan dat er onder druk van de premier kwam, is een eerbaar compromis.’

** Er zit ook geopolitiek kantje aan het nieuwe akkoord. Volle steun aan Oekraïne, maar zonder triomfalisme dat het vredesproces kan bemoeilijken.

** Ik geef het toe, lezer, dat ik gisteren, in plaats van zelf vlijtig een stukje te schrijven, uren heb zoekgemaakt met het lezen van commentaren op De Wevers tour de force. Het was verslavend. Hoe meer ik dergelijk commentaren likete, hoe meer er verschenen. 

** Het meeste plezier beleefde ik aan de commentaren van degenen die De Wever niet zo gunstig gezind zijn en die ruiterlijk toegaven dat de premier iets voor elkaar had gekregen. Ik zag nogal wat van die commentaren voorbijkomen van Vlaams Belang-sympathisanten – alhoewel in die hoek natuurlijk de negatieve commentaren overheersten. Het commentaar van Eeckhout in De Morgen mocht er ook zijn. ‘Europa mag Bart De Wever dankbaar zijn. Weinigen hadden dat tot een jaar geleden verwacht. Ik ook niet.’ Verder schrijft hij dat het ‘belangrijker is dat de Belgische premier gelijk heeft dan dat hij uiteindelijk ook gelijk kreeg.’ Dat is waarheid, en dat is wijsheid, maar het het is het tweede, het onverwachte, het spectaculaire dat mij een milde roes van opwinding bezorgde.

** De persconferentie eindigde met een vraag van Politico. Voor wie het filmpje niet gezien heeft, het ging als volgt. De journalist stelde zich voor, waarop De Wever sarcastisch antwoordde. 

Ah, Politico! Jullie hebben enkele mooie artikels gepubliceerd, met enkele hele mooie titels. Beweren dat ik Ruslands waardevolste troef werd. Dat ik Ruslands belangrijkste troef zou zijn. Die vond ik heel goed. Die ga ik onthouden. Die ga ik zeker onthouden. Maar ga toch maar door met je vraag. Want echte politici zetten hun emoties aan de kant, zelfs wanneer het om pure woede, wraak en misschien zelfs geweld gaat.

     Daarna stelde de journalist de vraag of het Belgische verzet en het akkoord met opt-outs geen gevaarlijk precedent zet voor de Europese besluitvorming in de toekomst, omdat het akkoord er kwam met slechts een deel van de lidstaten. De Wever antwoordde 

 Uiteindelijk hebben we unaniem beslist. Het was een unanieme beslissing met drie opt-outs, maar zelfs die lieten ons toe om de beslissing te nemen. Waar is dan de verdeeldheid? Er is altijd verdeeldheid aan de Europese tafel. Dit is Europa: 27 landen, met verschillende belangen, verschillende publieke opinies, dicht bij Rusland, ver van Rusland … We spelen niet allemaal in hetzelfde spel. Maar uiteindelijk is er de beslissing met unanieme steun. Oké? Nu moet ik naar mijn datsja in Rusland Sint-Petersburg vertrekken. Mijn buurman is Depardieu en aan de overkant van de straat woont Assad. Ik geloof dat ik op een dag burgemeester kan worden van dat kleine stadje. Misschien kan dat de titel van uw artikel zijn …

     Het is bewonderenswaardig dat De Wever op de vraag een correct en genuanceerd antwoord gaf op een nogal overbodige vraag. De journalist wist ook dat de beslissing met unanimiteit genomen was. En hij wist dat ook zonder het Belgische verzet de beslissing in verdeelde slagorde zou zijn genomen, met een zogenaamde gekwalificeerde meerderheid, waarbij minstens de drie landen die voor een opt-out kozen hadden tegengestemd.
     Ik las op de sociale media twee commentaren waarin Bart De Wever vanwege dat antwoord vergeleken werd met Trump, het ene van een zeer progressieve, het andere van een zeer conservatieve opiniemaker. 

** Dat Politico enkele weken geleden Bart De Wever een ‘Russian asset’ noemde, is één zaak. Comments are free. Maar de volgende kop vind ik lachwekkend. ‘European leaders failed to reach a deal to use frozen Russian assets to send billions of euros in financial aid.’ Hoe kan Politico zoiets schrijven nadat er unaniem gestemd werd om die ‘billions of euros in financial aid’ wél te zenden naar Oekraïne? Zoals Peter De Keyzer antwoordde: ‘Please rephrase: European leaders succeeded in showing strong unity by jointly borrowing for financial aid to Ukraine.’
      Dat is het oude mopje. Jezus wandelt over het meer van Galilea en de dag erna staat in de Farizeese pers: ‘Zogezegde messias kan niet zwemmen.’ 

** Ik heb nooit, nooit, nooit de indruk dat de journalisten van de mainstream pers betaald worden door het ‘establishment’. Als ze aan stemmingmakerij doen komt dat door inteelt, politieke passie, betweterij, of door hun overtuiging dat journalistiek een moreel opvoedende taak heeft. Maar bij die van Politico twijfel ik. Gewone linksliberale journalisten hoeden er zich voor om al heroïsch tegen de stroom in te roeien. Ze letten een beetje op hun timing. Zie Mijlemans hierboven de dag erná. Maar Politico reageert als betaalde Russische trollen – maar dan in omgekeerde zin – men wijkt geen duimbreed af van het narratief: ‘It’s another win for Europe’s populists.’ Daarmee gooi je toch je eigen ruiten in?

* Zie mijn eerste stukje over BDW: hier.