Pedagogisch experiment

   Harvard-professor Roland Fryer heeft een moeilijke jeugd gehad. Zijn vader kwam in de gevangenis terecht toen hij nog een kind was en zijn moeder ontmoette hij voor het eerst op zijn twintigste. Wel had hij een strenge grootmoeder die erop toezag dat hij op school goed zijn best deed. Fryer werd economist, maar schoolprestaties bleven hem bezighouden en hij specialiseerde zich in onderwijsinnovatie. Je kon dat maar beter niet aan pedagogen overlaten, moet hij gedacht hebben.
   Hij wou bijvoorbeeld weten hoe het kwam dat de scholen van de Amerikaanse opvoeder Geoffrey Canada wel goede resultaten bereikten in achterstandsbuurten en andere scholen niet. Canada bleek een vriendelijke man, maar zijn pedagogische recept deed Fryer denken aan de keukenrecepten van zijn grootmoeder: je neemt een beetje van dit – niet te veel – en roert er een beetje van iets anders door – niet te snel roeren, maar ook niet te traag – en laat dan even op het vuur staan – maar zeker niet te lang, maar wel lang genoeg. Kortom: mijn moeder. Er zat voor Fryer niets anders op dan twee jaar in een Canada-school te gaan logeren en alles nauwkeurig te registreren, te meten, op te nemen en te analyseren. Het geheim zat in de kleine dingen: een efficiënte manier om cursusbladen uit de delen, kortere plaspauzes, nette lokalen, individuele bijlessen. O ja, het werkte beter voor wiskunde dan voor talen.
   Leuk was ook de eerste etappe van Fryers onderzoek. Hij probeerde toen na te gaan hoe schoolkinderen reageren op ‘incentives’, en wel: op onmiddellijke ‘incentives’. Je kunt kinderen nog zo vaak zeggen dat ze later een goedverdienende baan zullen hebben als ze nu flink leren, het blijft boter aan de galg als er vijftien jaar ligt tussen dat  nu en dat later. Fryers ging dus kinderen betalen om boeken te lezen, goede toetsen te maken, enzovoort. Het werkte … tot op zekere hoogte. Maar Fryer kreeg af te rekenen met een golf van protest. Verontruste ouders en leraren kwamen voor zijn deur rondjes lopen met bordjes. Ik zie ze voor mij. Unfair! Save Our Children! Fryer=Mengele!  Wie niet protesteerden, waren de kinderen. Die kwamen maar wat graag naar de plechtige schoolfeesten waar de cheques werden uitgereikt. De toespraken namen ze erbij.
   Toch was er na één zo’n toespraak een jongen die naar Fryer toestapte met een bedenking. ‘Professor,’ zei hij, ‘ik vind niet dat we geld moeten krijgen om naar school te komen. Wij zouden geld moeten geven om naar school te mogen komen.’ Wat later dook die jongen opnieuw op bij de uitdeling van de cheques. Fryer nam de cheque die voor die jongen bestemd was en stak die in eigen zak. ‘Wat doe je nu?’ vroeg de jongen. Fryer antwoordde dat hij toch zelf gezegd had dat leerlingen geld aan de school moesten geven in plaats van er te krijgen. ‘Dat heb ik niet gezegd,’ antwoordde de jongen ferm.

Oorspronkelijk geplaatst op 18 februari 2015