Uitgevers

Karl Drabbe. Tot 12-8-2015 uitgever bij Pelckmans

     Er zijn twee soorten uitgevers op deze wereld – dat soort simplisme doet het altijd: er zijn twee soorten dit, er zijn twee soorten dat – dus, er zijn twee soorten uitgevers op deze wereld: de held en de schijtluis. John Harding was zo’n held. In 1724 gaf hij een aantal pamfletten uit van de Ierse schrijver Jonathan Swift, tegen de Engelse regering en haar inflatiepolitiek.  Als Swift goed op stoot was, kon hij hekelen als de beste. Iedereen kreeg ervan langs in de pamfletten: de premier, de maîtresse van de koning, de voorzitter van het Ierse hooggerechtshof.
     Maar met al zijn branie was Swift ook een voorzichtig man: de wetten tegen lasteraars en raddraaiers waren behoorlijk streng. Swift ondertekende de pamfletten dus niet met zijn eigen naam maar als Mr. Drapier – De Heer Gordijnenmaker. De Engelse regering was razend. Iedereen wist dat Swift die teksten geschreven had, maar het Engelse rechtssysteem liet niet toe iemand te veroordelen zonder bewijzen. Er werd een prijs van £ 300 uitgeloofd voor wie bereid was de auteur aan te wijzen. De uitgever John Harding werd voor de rechtbank gebracht en aangemaand te verklaren wie achter de fameuze Gordijnenmaker schuilging. Harding weigerde dat te doen, werd opgesloten en stierf in de gevangenis. Niet de gevierde schrijver, maar de vergeten uitgever is de ware held in deze zaak, schrijft Swifts biograaf David Nokes.
     En nu het andere type: de schijtluis. In 1905 had de Ierse schrijver Joyce een aantal verhalen klaar over Dublin en zijn inwoners. Hij wou die graag uitgeven en nam een uitgever, Grant Richards, onder de arm. Richards las de verhalen en schrok zich een hoedje. In één van de verhalen kwam het woord ‘bloody’ voor – ‘bloody’ niet zoals in Shakespeares ‘the bloody dog is dead’ maar zoals Eliza Doolittles ‘not bloody likely’. Dat woord moest eruit. Joyce verdedigde zich door te zeggen dat het woord ‘bloody’ ook in drie andere van de verhalen voorkwam, maar tot zijn verbazing maakte dat de zaak alleen maar erger. Zo’n boek kon niet worden uitgegeven. 
     Daar kwam nog bij de naturalistische schrijftrant van Joyce. Die paste niet bij de tijdsgeest van sentimenteel Keltisch nationalisme. Die schrijftrant was, om het zo maar eens te zeggen, niet ‘politiek correct’. Tussen 1905 en 1914 werd het manuscript van ‘Dubliners’ door vijftien verschillende uitgevers geweigerd. Het werd uiteindelijk toch uitgegeven door … Grant Richards.
     Dat vind ik nu eens een happy-end. ‘Er zal alzo blijdschap zijn in de hemel over één zondaar die zich bekeert, meer dan over negenennegentig rechtvaardigen, die de bekering niet van node hebben.’

Oorspronkelijk geplaatst op 17 augustus 2015