Jeff Hoeyberghs

    Tegen dokter Jeff Hoeyberghs kun je, al naargelang je gevoeligheden, heel wat inbrengen: zijn decibels, zijn varkenskop, zijn vulgariteit, zijn hoge loon, maar niets daarvan rechtvaardigt het vonnis waar hij het voorwerp van is: een gevangenisstraf en ontzetting uit zijn burgerrechten. Dat vonnis kwam er wegens seksistische uitspraken die de dokter deed in een voordracht voor studenten. In Het Nieuwsblad lees ik dat ‘politiek rechts het vonnis veroordeelt’ en ze geven als voorbeelden Bart De Wever (N-VA), Tom Van Grieken (Vlaams Belang), Maurits Vande Reyde (Open VLD) en Georges-Louis Bouchez (MR). Daar ben ik blij mee: rechts als partij van de vrijheid. Het is niet altijd zo geweest, maar nu dus wel. 
     Ondertussen heb ik nog niet veel gejuich vernomen van politiek links. Integendeel. Op Facebook zag ik tot mijn genoegen hoe ook linkse en feministische stemmen opgingen om het vrije woord te verdedigen, ook al komt het uit een stinkende bek. ‘Zo is het goed, zo moet het zijn,’ dichtte Jan Van Nijlen. Zelfs Peter Mijlemans had vandaag niet veel in te brengen tegen het twitterberichtjes van Bart De Wever dat de uitlatingen van Hoeyberghs ‘dom en schandalig’ zijn, maar dat ‘laakbaar wat anders is dan strafbaar’. Peter zijn tegenzet was flauw: ‘Politici zouden hun energie beter steken in de hervorming van een gammele wet dan er verbolgen over twitteren.’ Maar Peter toch! Het ene sluit het ander niet uit hoor. 
     Het onderscheid dat De Wever maakt tussen ‘laakbaar’ en ‘strafbaar’ is essentieel voor een vrije maatschappij. Over wat laakbaar is, bestaat geen consensus. Ik vind de editorialen van Mijlemans meestal laakbaar, maar veel van zijn lezers zullen het daar niet mee eens zijn. Dat is al één reden om ze niet strafbaar te maken. Ook zou een samenleving oneindig veel energie moeten investeren om alle laakbare woorden en daden te vervolgen* waar wél min of meer consensus over bestaat: liegen in de persoonlijke sfeer bijvoorbeeld, of betaalde seks.
     Ondertussen kan het best dat de seksistische uitspraken van Hoeyberghs volgens de huidige wetgeving wel degelijk strafbaar zijn. Professor discriminatierecht Jogchum Vrielink vindt het vonnis ‘een begrijpelijke veroordeling op basis van een onbegrijpelijke wet.’ Als dat zo is, dan moet de wet inderdaad veranderd worden. Hoe – daarover liggen de meningen uiteen. Mijlemans vindt dat de wet preciezer moet focussen op wat wél en niet tot ‘hate speech’ behoort. Zelf zou ik het hele begrip ‘hate speech’ uit de wet bannen, en het discriminatieverbod beperken tot staatsinstellingen. Met zulke meningsverschillen zullen Mijlemans en ik het niet snel eens raken. 
    In zijn boek Reset stelt Mark Elchardus een tussenweg voor.  Ik citeer: ‘Wetten die het mogelijk maken de vrije meningsuiting te beperken, dienen geschrapt te worden. Begrippen als oproepen tot haat en onverdraagzaamheid zijn te vaag om juridisch te worden gehanteerd … Het moet onmogelijk worden uitspraken als discriminerend te beschouwen gewoon omdat zij ongewenst, kwetsend of schokkend zijn. De wet dient de rechter op te leggen duidelijk en op overtuigende wijze, op basis van ernstige evidentie, aan te tonen dat een uitspraak de bedoeling heeft te discrimineren of geweld te veroorzaken, dat zij aantoonbaar tot discriminatie en tot geweld zou leiden en dat dit gevaar imminent is.’
     Met zo’n wet, zoals Elchardus die voorstelt, zou Hoeyberghs vrijgesproken zijn – of moeten zijn, want Elchardus besteedt ook de nodige hoofdstukken aan de kwestie van activistische rechtspraak waarin aan de wet een oneigenlijke draai wordt gegeven. Maar dat is weer een andere kwestie. Aan de laakbaarheid van Hoeyberghs woorden zou dat ondertussen allemaal niks veranderen.

* Ten minste als ze dat op een nauwkeurige, consequente en onpartijdige manier wil doen.