Statutory Rape

     Als motto voor mijn licenciaatsverhandeling koos ik Re intellecta, in verbis simus faciles. Als het duidelijk is waarover het gaat, moeten we niet moeilijk doen over woorden. Ik probeer mij aan dat maxime te houden, maar soms krijg ik het moeilijk als de gevoelswaarde van woorden te zwaar gaat wegen. Naar aanleiding van de Tom Waes-perikelen las ik hier en daar voor de zoveelste keer dat alcohol een ‘hard drug’ was. En ja, het is natuurlijk waar dat alcohol bijvoorbeeld met heroïne gemeen heeft dat een overdosis ervan dodelijk is. Maar het woordgebruik staat mij tegen, niet omdat het alcohol te zwaar veroordeelt, maar omdat het heroïne te veel banaliseert.
      Ik heb dat ook met het woord ‘verkrachting’. Het met fysiek geweld – of met dreiging van fysiek geweld – penetreren van vrouwen is een misdaad die streng moet worden veroordeeld, moreel en gerechtelijk. Elke vrouw zal daarmee akkoord gaan. Een man moet maar even nadenken over wat hij ziet in Amerikaanse gevangenisfilms om tot dezelfde conclusie te komen. En precies om die reden erger ik mij eraan als het begrip wordt uitgebreid tot andere laakbaar seksueel gedrag. Humbert Humbert en Lolita, Rhett Butler en Scarlett, Victor Hugo en de tegenstribbelende dame in zeker gedicht dat ik niet terugvind, is dat allemaal ‘verkrachting’? Ik twijfel.
     Ik heb het begrip statutory rape altijd onsympathiek gevonden: seksuele betrekkingen die als ‘verkrachting’ worden omschreven louter vanwege een wettelijke bepaling, bijvoorbeeld over leeftijdsgrenzen. In België kan een rechter een 19-jarige – jongen of meisje - veroordelen wegens verkrachting als hij of zij seksuele betrekkingen had met een 15-jarige – meisje of jongen. Ik heb niets tegen een wettelijke bepaling van seksuele minderjarigheid. Ik heb er ook niets op tegen dat een 15-jarige klacht kan neerleggen tegen de 19-jarige en dat die laatste dan veroordeeld kan worden zelfs als de toenmalige ‘wederzijdse toestemming’ kan worden bewezen. Wet is wet. Ik teken alleen bezwaar aan tegen het woord.
     Als de kwestie van de semantiek is opgelost, word ik voor de rest een agnost. Waar ligt in die gevoelige materie de grens tussen wet, moraal, macht, geaardheid, emotie, etiquette – en vrouwenrechten? Als ik Rhett Butler de tegenspartelende Scarlett de trappen op zie dragen, begin ik niet ongemakkelijk op mijn stoel te schuiven. Maar toen ik 30 jaar geleden in Ayn Rands Fountainhead las over de eerste ontmoeting tussen Howard Roark en Dominique Francon was ik geschokt en schreef ik Rape! in de marge. Laatst werd ik hieraan herinnerd door de feministische filosofe Magda Michielsen in haar laatste boek Even verlicht. Ze schrijft: 

De Amerikaanse feministen hebben The Fountainhead op hun index geplaatst omdat er volgens hen een verkrachtingsscène in voorkomt. Howard zit op een bepaald moment zonder werk als architect en hij werkt als arbeider. Hij heeft een opdracht rond het huis van Dominique Francons ouders. Zij logeert daar op haar eentje. De twee kennen elkaar op dat ogenblik niet persoonlijk. Wel weten ze van elkaar wie de ander is. Terwijl hij noest aan het werk is, loopt zij langs. Er worden blikken gewisseld, maar er wordt niets gezegd. ’s Avonds laat zij (opzettelijk) de terrasdeur openstaan. Hij dringt binnen en ze hebben seks (zonder dat dat vriendelijk is gevraagd, zonder dat het afgesproken is, zonder woorden zelfs). Enig tegenstribbelen van Dominique hoort erbij. Daarna hebben ze niet echt een relatie, maar zijn ze altijd welkom bij elkaar voor seks. Ik heb geen bezwaar tegen een dergelijke scène en een dergelijke verhouding, maar sommige vrouwen hadden dat wel.

     Ik heb geloof ik op dat terrein te weinig levenservaring om dat soort verhoudingen aan te voelen. Wel volg ik Michielsen in haar oordeel dat het niet aan andere vrouwen is om voor te schrijven aan Dominique hoe ze zich moet voelen of gedragen. Dominique heeft het recht om na de gebeurtenis naar de rechter te stappen en Howard als verkrachter aan te klagen. Door die klacht wórdt hij het ook – en is de term op zijn plaats*. Hij verdient dan de veroordeling die eraan vasthangt. Maar Dominique heeft ook het recht om de seksuele betrekkingen te aanvaarden en ze bij wijze van spreken achteraf te bekrachtigen. Of Howard ook dan gezondigd heeft, is voer voor experten. 

 * Dat geldt natuurlijk ook als het slachtoffer om een of andere reden geen klacht durft neer te leggen, of als er ten onrechte geen veroordeling volgt. De term verkrachting zou trouwens, in tegenstelling tot een geval dat louter op leeftijdsgrenzen teruggaat, correct zijn. Om elk mogelijk misverstand te vermijden: ik bedoel niet dat een seksueel contact tussen consenting adults een verkrachting wordt door het loutere feit van een klacht achteraf. Het gaat om een situatie waarbij de seks met enige tegenstribbelen gepaard ging. In een rechtszaak zou om te beginnen dat tegenstribbelen bewezen moeten worden.