Importheffingen en andere Trumpiana

Economen
      Vanuit economisch oogpunt zijn importheffingen altijd fout, ook als ze een ‘wederkerig’ antwoord zijn op importheffingen van het andere land. Ik lees dat 83 procent van de Amerikaanse economen verwachten dat hogere invoerheffingen zullen leiden tot lagere economische groei. Hebben die andere 17 procent dan geslapen tijdens de les over het comparatieve voordeel? 

Onrecht
     Donald Trump beschouwt een handelsdeficiet als een soort ‘onrecht’. Hoe durven landen meer naar ons exporteren dan dat ze importeren? Maar dat heeft niets met ‘onrecht’ te maken. Zoals Bart van Craeynest van Voka schrijft (DS 3/4): ‘Een handelstekort impliceert dat een land meer consumeert dan het produceert.’ – En als dat land zijn productie jaarlijks flink ziet stijgen is dat niet eens een onmiddellijk nadeel.

Strategie van Trump
     Wat is de strategie achter de importheffingen van Trump? Van Craeynest gelooft dat er géén strategie achterzit, behalve een compleet gemis aan economisch inzicht. Dat is best mogelijk. Trumps adviseurs kunnen eventueel een economische uitleg verzinnen – herindustrialisatie, creatie van werkgelegenheid, devaluatie van de dollar – maar die uitleg houdt bij nader onderzoek geen stand. Neem de creatie van werkgelegenheid. Er is in de VS nu al bijna een tekort aan arbeidskrachten, en met de migratie-stop en deportaties zal dat nog erger worden.
      De beste verklaring lijkt mij dat sluwe adviseurs in de buurt van Trump diens economisch analfabetisme misbruiken om in de post-globale wereld van machtsblokken geostrategische doelstellingen na te streven: economische autonomie, controle over grondstoffen en handelsroutes, en sabotage van andere economische machtsblokken (sabotage die dan zwaarder zou moeten wegen dan de sabotage van de eigen economie).
     In die zin is het protectionisme van Trump zowel een oorzaak als een gevolg van de deglobalisering.

Interne vrijhandel
     Hoe moeten we reageren op het protectionisme van Trump? Door tegenmaatregelen te nemen en importheffingen in te voeren voor Amerikaanse producten? Volgens de filosofie: als hij in zijn voet schiet, mogen wij ook in onze voet schieten. Van Craeynest heeft een veel beter voorstel: de interne Europese markt vrijer maken. De Amerikanen zijn nu misschien protectionistisch tegenover de rest van de wereld: hun interne markt is veel vrijer dan de onze. Van Craeynest:

De beste manier om te reageren, is de handelsbarrières wegnemen die nog altijd bestaan op de interne Europese markt. Die zijn een veelvoud van de invoerheffingen waarmee Trump dreigt en ze zijn bovendien van toepassing op grotere volumes. Volgens analyses van het IMF zijn er binnen de Europese markt voor de industrie handelskosten die overeenkomen met een invoerheffing van 44 procent … In de Europese dienstensector lopen die handelskosten zelfs op tot 110 procent … Volgens het rapport Draghi loopt Europa door interne handelsbelemmeringen 10 procent aan economische activiteit mis. 

     Dat is nog eens een idee: het oude continent dat haar eigen zaakjes op orde krijgt. De toestemming voor nieuwe medicijnen centraliseren, de regels rond tonnage van vrachtwagens harmonizeren, de spoorbreedte van de treinen uniformeren, de kapitaalmarkt integreren. Daarna kunnen we daarna nog altijd op Trump kankeren.

Trump en de gewone Amerikaan

      Ik ben zo gewoon om alarmerende berichten en opinies over Trump te horen en te lezen, dat ik mij een hoedje schrik als ik iets positiefs hoor. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen enige tijd geleden Amerika-correspondent Michiel Vos in De Afspraak vertelde over de reactie van de ‘gewone’ Amerikaan** – niet over die van de opiniestukkenschrijvers in de Amerikaanse media. De rechtse Amerikanen zijn enthousiast, de linkse Amerikanen zijn gelaten, en de centrum Amerikanen vinden dat niet álles van wat Trump zegt en doet onzin is.
      Dat was verfrissend om eens te horen, en dan nog uit de mond van Vos die de schoonzoon is van de linkse Democrate Nancy Pelosi. Anderzijds zou een goed geïntegreerde Ruslandcorrespondent ongeveer hetzelfde kunnen vertellen over wat de ‘gewone’ Russen vinden van Poetin. Velen zijn enthousiast, anderen gelaten, en nog anderen vinden niet álles van wat hij zegt onzin is. 

Trumps toespraak voor het congres
     Steven De Foer was niet de enige die Trumps toespraak voor het Congres begin maart vergeleek met een campagnerally. Ikzelf riep ook naar de televisie: ‘Trump, kerel, de verkiezingen zijn gedaan.’ Mijn vrouw schrok.

Trump en de libertariërs
    Ondertussen zal ik aandachtig blijven luisteren naar de alarmisten. Ze zeggen dat Trump eerlijke verkiezingen in de toekomst onmogelijke zal maken. Dat geloof ik niet. Ze zeggen dat Trump een psychopathische narcist is. Dát is wel mogelijk. Veel monarchieën en republieken hebben psychopathische narcist overleefd. Ze zeggen dat Trump de topfuncties in de ambtenarij bemant met onbekwame loyalisten en extremisten. Ook dat is mogelijk. Dan zal een volgende ‘normale’ president ze weer moeten afzetten. Ze zeggen dat Trump de EU wil vernietigen. Alweer: dat is mogelijk. Wij van onze kant moeten dat niet laten gebeuren. Ze zeggen dat Trump zich omringt met ‘extreme libertarïers’. Ook dat is … nee, eigenlijk niet. Bijna had ik geschreven: was het maar waar.
      Nu, misschien zijn er in Trumps entourage mensen die extreem zijn, en misschien leggen ze hier en daar wel een libertarisch accent, maar daarom zijn het nog geen ‘extreme libertariërs’. Dat is alsof ik onze PS ‘extreme communisten’ zou noemen. Ik zou die kwalificatie vandaag zelfs niet meer gebruiken voor de PVDA. (Als men het net breed uitgooit zou Peter Thiel misschien tot de ‘extreme libertariërs’ gerekend kunnen worden.) Maar in een Doorbraak-interview plaatst politicoloog Patrick Deneen  J.D. Vance resoluut in het kamp van de anti-libertariërs***. 

Trump en de advocatenkantoren
     Een kop in De Standaard (27/3): ‘Trump pakt advocatenkantoren aan die progressieve klanten verdedigen.’ Ik lees het artikel en kom niet te weten waaruit dat ‘aanpakken’ bestaat. Ik lees het nog eens, en weet het nog altijd niet. Bij een derde lectuur val ik op het volgende zinnetje: ‘Wie niet betaalt, wordt geboycot door de Amerikaanse overheid.’ Nu meen ik het een klein beetje te begrijpen. ‘Wie niet betaalt’ blijft duister, maar dat ‘boycotten’ zet mij op een spoor. Waarschijnlijk komt het hierop neer dat progressieve advocatenkantoren geen overheidsopdrachten meer krijgen, behalve als ze aan bepaalde eisen van Trump inwilligen.

Nina Chroestsjova
     Nina Chroestsjova is de achterkleindochter van de Russische leider Chroestjov. Onlangs vergeleek zij president Trump voor de verandering niet met Hitler maar met Stalin. Stalin was een wrede dictator, Trump een grillige would-be-despoot. Allebei houden ze ervan mensen rechtstreeks te kleineren. Chroestsjova vertelt hoe Stalin haar overgrootvader vernederde in het bijzijn van topambtenaren door hem te bevelen een gopak, een Oekraïense volksdans uit te voeren. Ze laat haar grootvader aan het woord. ‘Ik moest op mijn hurken gaan zitten en mijn hielen uitslaan, wat eerlijk gezegd niet gemakkelijk voor mij was. Maar als Stalin zegt “dans”, dan danst een wijs man.’
     Stalin vernederde zijn handlanger in de kleine kring van partijleiders, Trump vernederde Zelenski voor de ogen van de hele wereld. Het is niet helemaal hetzelfde, maar de grofheid en de kwaadaardigheid lopen gelijk. De vergelijking van Chroestsjova is terecht. Ze volgt met argwaan de rechtszaken die Trump aanspant tegen persorganen. Ze vreest dat Trump ook zal proberen de rechtbanken te intimideren. Ik deel die argwaan en die vrees. Alleen vind ik het jammer dat Chroestsjova haar betoog opsiert of ontsiert – het is maar hoe je het bekijkt – met een flagrante overdrijving: 

Een groot deel van de Amerikaanse media is ook al op de knieën gedwongen. Jeff Bezos, de op een na rijkste mens ter wereld, heeft de reputatie van The Washington Post, de krant waarvan hij de eigenaar is, naar de knoppen geholpen door aan te kondigen dat de opiniepagina’s de facto een spreekbuis van het trumpisme zijn geworden.

      Ik heb de aankondiging van Jeff Bezos over de opiniepagina’s gelezen. Hij vond dat die vooral de ideeën van persoonlijke en economische vrijheid moesten uitdragen. Dat is iets helemaal anders dan ‘de facto een spreekbuis van het trumpisme’ te worden. Dan ben ik ook niet geneigd om te geloven dat ‘een groot deel van de Amerikaanse media al op de knieën is gedwongen.’ Dat is weer een staaltje van preken voor de eigen kerk. Voor die kerk luistert het niet zo nauw als de algemene strekking van de preek maar juist is. Ketters als ikzelf daarentegen worden daar wantrouwig van. 

 

* Over de sociale bescherming als hypocriete drogreden, zie mijn stukje hier. 
** Michiel Vos in De Afspraak: zie hier.

*** Voor het Doorbraak-interview met Deneen over Vance: zie hier.