Amerikaanse Toestanden

Jean-Paul Van Bendegem

      Wiskunde- en filosofieprofessor Jean Paul Van Bendegem kan bij mij een potje breken. Op een radioprogramma hoorde ik een keer een interview met hem over Tsjip van Willem Elsschot. Dat was een lievelingsboek van hem. Van mij ook. Elk jaar laat ik in de klas een stukje van dat interview horen, want mijn leerlingen lezen Tsjip.
      Nu zag ik vorige week een stukje in de krant van JPVB over wat er op de Thalys gebeurd is – van die terreurpoging en die dappere reizigers die de terrorist overmeesterden. JPVB is zelf een regelmatig treinreiziger – hij kan niet autorijden – en hij berekende hoe groot de kans was dat hijzelf ook het slachtoffer werd van een terreuraanslag op een trein. Die kans was meer dan nul, maar kleiner dan de kans dat hij van de trap viel en zijn nek brak. Misschien moeten we dan ook niet gaan overdrijven, vond JPVB, met allerlei veiligheidsmaatregelen en controles, want dan krijg je iets als de luchthavens en daar zie je weinig vrolijke mensen rondlopen. Doorgedreven misdaadpreventie heeft zijn keerzijde.
      Dat is juist. Eén keer is mijn fiets gestolen die op ons terras stond. Het was een nieuwe fiets en ik heb erg onder die diefstal geleden. Nu laat ik mijn fiets niet meer op het terras staan, wat nochtans zo gemakkelijk was. Ik plaats hem nu achter de garage, uit het zicht, en keten hem vast. Ik moet me daarbij tussen twee andere fietsen wringen, mij vooroverbuigen, de spiraal van het fietsslot door zowel de spaken van het voorwiel als door de stangen van het fietsenrek wurmen, de cijferradertjes goed krijgen – dat alles vaak bij slecht licht.  Dat ik die handelingen elke avond moet volbrengen, en vooral ook elke morgen, als ik gehaast ben - ook dáár lijd ik onder. Tja, wat doe je eraan?
      Maar het ging over treinen en niet over fietsen. JPVB heeft nog andere bezwaren tegen strengere controles op de trein. Ze cultiveren het wantrouwen. En de volgende stap is dan persoonlijk wapenbezit om je te verdedigen tegen mogelijke terreurzaaiers. Dat is “de dag waarop Europa de VS wordt,” huivert JPBVB. Amerikaanse Toestanden! Oh Nee! 
      Maar zó uitsluitend Amerikaans is wapenbezit niet altijd geweest. Mijn grootvader was betrokken bij verschillende muziekverenigingen en moest zich ’s avonds vaak met de fiets verplaatsen om ergens ten lande een repetitie te leiden. Veel straatverlichting was er niet, en om zich te verdedigen tegen stropers, smokkelaars en ander onguur volk had hij een klein pistool gekocht. Dat kon toen redelijk gemakkelijk, ook al woonde hij in Wevelgem en niet in de Verenigde Staten. Maar toen de Duitsers ons land bezetten, was het uit met die pret. Alle wapens moesten sofort worden ingeleverd. De Duitsers knalden die smokkelaars zelf wel neer.
 
Oorspronkelijk geplaatst op 30 augustus 2015