Bij een tweet van Filip Dewinter

     ‘Vreemdelingen hebben twee rechten,’ twitterde Filip Dewinter deze week: ‘recht op niks en recht op terugkeer.’ Ik ben het daar om verschillende redenen niet mee eens.

      Het begint met het woord ‘vreemdelingen’. Dat woord kan van alles betekenen. Als het betekent ‘inwoners die niet de Belgische nationaliteit  hebben’, dan spreken we in al gauw over 1,3 miljoen mensen, waarvan 70 procent Europeanen zijn – vooral Fransen, Italianen en  Nederlanders.  Ik geloof niet dat er veel mis is met de rechten van die Europeanen. Of bedoelt Dewinter met ‘vreemdelingen’ misschien iedereen met Arabische, Turkse of soortgelijke achtergrond. Dan zijn we er nog niet, want een groot deel van die mensen hebben de Belgische nationaliteit, en bij die nationaliteit horen onvervreemdbare rechten die voor iedere burger gelijk zijn. Het zou mij verwonderen als Vlaams Belang – zoals Vlaams Blok indertijd – zou voorstellen om de nationaliteit van die mensen weer af te nemen.
     Dan is er het woord ‘niks’. Recht op niks. Dat is minstens overdreven, want ieder mens heeft het recht om waardig behandeld te worden, beschermd te worden tegen geweld en op een eerlijke manier zijn brood te verdienen. Maar Dewinter legt zelf uit wat hij bedoelt:  ‘geen leefloon, geen sociale huisvesting, geen werkloosheidsuitkeringen, geen pensioen.’ Het gaat met andere woorden om de sociale rechten.
    Maar ook die kunnen zomaar niet tot nul worden herleid. Zowel onder de vreemdelingen in de strikte zin, als onder de personen met migratieachtergrond is een grote groep die hier gewerkt heeft en dus sociale rechten heeft opgebouwd. Die sociale rechten afschaffen zou een grove contractbreuk vormen. Is dat wat Dewinter wil?
     Er is ook een legitieme interpretatie van Dewinter zijn uitspraak: nieuwkomers – niet vreemdelingen, maar nieuwkomers onder de vreemdelingen – hebben geen rechten, maar krijgen gunsten. Daar ben ik het mee eens. Komen die nieuwkomers hier op een legitieme manier binnen, als asielzoeker of in het kader van de gezinsvereniging, dan kun je hen bed-brood-bad, medische hulp en scholing voor de kinderen niet ontzeggen. Veel Vlamingen zullen luid vloeken als ze horen wat die nieuwkomers krijgen, maar diezelfde Vlamingen zijn niet bereid om kinderen, bejaarden en zieken te laten omkomen zonder hulp te bieden.
     Vindt Dewinter dat die mensen moeten omkomen? Ik hoop van niet. Hij vindt waarschijnlijk dat ze niet moeten worden binnengelaten in de eerste plaats. Daar geef ik hem gelijk in. Zowel gezinshereniging en asiel zouden wettelijk veel strenger moeten worden beperkt, zodat we er misschien jaarlijks enkele honderden migranten in dat kader binnenkrijgen, in plaats van enkele tienduizenden. En een van de manieren om dat te bereiken is door de sociale rechten van die nieuwkomers tot een minimum te herleiden, waardoor een vestiging in ons land veel minder aantrekkelijk wordt.
     Maar zo zal Dewinter dat niet formuleren: ‘nieuwkomers’, ‘sociale rechten’, ‘tot een minimum herleiden’ ‘wettelijk beperken’. Een deel van zijn kiezers hoort liever ongenuanceerde taal over ‘niks, noppes, nada, nougatbollen’, en over ‘vreemdelingen’ – en dat die hier zo snel mogelijk weer weg moeten, want dat is de implicatie van het tweede twitterrecht: ‘recht op terugkeer’.
     Sam van Rooy is zijn mentor Dewinter bijgesprongen door op zijn beurt te twitteren: ‘Recht op terugkeer, is niet hetzelfde als plicht’ op terugkeer. Ik ben blij dat Sam dat onderscheid maakt, want taalkundig betekent ‘recht’ hier wel degelijk ‘plicht’. Volgens het vierde maxime van Grice wordt een al te evidente uitspraak automatisch geïnterpreteerd als een relevante uitspraak. Niemand betwist vreemdelingen, autochtonen, nieuwkomers enzovoort het recht om het land te verlaten. Alleen de communistische regimes deden dat. Dewinter zijn uitspraak krijgt door de evidentie ervan dus een andere betekenis. Als ik een toets geef in de klas, en de leerlingen roepen dat ze recht hebben op een aankondiging op voorhand, dan kan ik daarop antwoorden: ‘Jullie hebben vooral het recht om te zwijgen.’ Niemand begrijpt dat verkeerd.
     Dat ‘recht op terugkeer’ – dat een grote rol speelde in het vroegere 70-puntenplan – zit er bij Vlaams Belang blijkbaar nog altijd diep ingebakken. Zo ongeveer iedereen in de politiek is het ermee eens dat criminelen, afgekeurde asielzoekers, illegalen en transmigranten een ‘recht op terugkeer’ hebben. Dáármee kan Vlaams Belang zich niet onderscheiden van de rest. Dus suggereert Dewinter maar dat àlle vreemdelingen ‘recht hebben op terugkeer’.
    Alle vreemdelingen? Dat ook weer niet. Sam van Rooy maakt in een andere twitterbericht duidelijk dat zijn partij ‘het kaf van het koren wil scheiden’. Moet dan alleen ‘het kaf’ zijn ‘het recht op terugkeer’ uitoefenen? En wat is dan dat ‘kaf’?  Criminelen? Afgekeurde asielzoekers? Illegalen? Transmigranten? Neen, Van Rooy heeft het over ‘zij die de waarden van islam in de praktijk brengen’*.
     Wil Van Rooy werkelijk een klein miljoen moslims het land uit zetten? Dat is om vele redenen onmogelijk. En was het mogelijk, dan zou dat met zulke tirannieke middelen moeten gebeuren – uitzonderingswetten, razzia’s, politiegeweld – dat veel Vlamingen terecht zouden vrezen dat zulke middelen ook tegen henzelf zouden kunnen worden gebruikt.
     Hoe terecht veel bezwaren van Sam tegen de islam ook zijn, die moslims zijn er nu eenmaal – we moeten geen nieuwe moslimmigratie meer aanvaarden – maar we zullen wel een manier moeten vinden om met de mensen die er zijn samen te leven. Ik ben daar niet optimistisch over op de middellange termijn. Hat zal niet gemakkelijk zijn. Er hoort van onze kant een principiële verdediging van de verlichtingswaarden bij en van hun kant een geleidelijk overnemen van die waarden. Privileges die door de islam – en door andere godsdiensten worden opgeëist – kunnen niet worden gedoogd. Maar wat Dewinter en Van Rooy doen, daar is niemand mee gebaat: een massale deportatie aan de eigen achterban als oplossing suggereren, en aan de moslimbevolking als dreigement.

* Van Rooy schrijft niet ‘moslims’ maar ‘zij die de waarden van de islam de praktijk brengen’*. Die laatste nogal dubbelzinnige uitdrukking, zou ik niet graag in een wettekst zien verschijnen.