Toeval?

      Op zekere dag besluit je pijp te roken, en van de ene dag op de andere verdriedubbelt het aantal pijp- en tabakswinkels, en het aantal pijprokers dat je op straat tegenkomt is meteen vertienvoudigd. Of je koopt een nieuwe auto, een tweedehands Jaguar bijvoorbeeld, en op de autosnelweg is elke derde auto die je inhaalt of die jou inhaalt een Jaguar.
     Je begrijpt al snel dat het hier niet om een eigenaardig toeval gaat, maar om een onbewuste focus van de aandacht, die in de psychologie ‘priming’ heet. Een bekende stimulus roept een sterkere respons op in ons brein dan een onbekende. Er zijn tal van experimenten uitgevoerd om die ‘priming’ te onderzoeken, er zijn tal van studies verschenen die van die experimenten verslag doen, en er zijn tal van mislukte pogingen geweest om die experimenten te reproduceren. Maar ondanks die mislukkingen weet iedereen die ooit pijp heeft gerookt, of een Jaguar heeft gekocht, dat ‘priming’ bestaat. It’s a thing, zoals men in het Engels zegt.
     Ik wil het echter over iets anders hebben, dat iedereen ook kent. Je bent met je vrouw aan het spreken over een vriend die je al lang niet meer hebt gezien, en plots belt iemand aan, en ’t is toch wel die vriend zeker, die toevallig in de buurt was. Zoiets maakt een sterke indruk. Je denkt even aan telepathie, maar dan valt het je te binnen dat je over die vriend ook al eens gesproken hebt, zonder dat die aanbelde. Het kan dus geen telepathie zijn.
     Of je zoekt op het internet naar een essay van W.F. Hermans over H.P. Lovecraft, en daarbij stoot je op een ander essay dat Hermans schreef over Trotsky. Tiens, dat essay kende je niet. 10 minuten later – je hebt het essay over Lovecraft ondertussen gevonden – loop je door je FB-startpagina en, verdorie, bots je toch weer op een bericht van een vriend, en die vriend verwijst naar een blog, en die blog verwijst naar het Trotsky-essay van Hermans. Nu weten die FB-mensen van alles over jou en jouw voorkeuren en jouw activiteiten, maar hier hebben ze toch in 10 minuten heel wat speurwerk moeten doen alleen voor het plezier je toch even te laten duizelen bij zoveel schijnbaar toeval.
     Dezelfde dag waarop je met de Trotsky-echo te maken krijgt, kijk je ’s avonds met vrouw en zoon naar de film ‘A Beautiful Day in the Neigborhood’. Tom Hanks speelt de rol van Mr. Rogers – of Misterogers – , een presentator van een succesvol kinderprogramma in de jaren 60, 70 en 80. Wij hadden nog nooit van die Mr. Rogers gehoord, maar al snel wordt duidelijk dat die man echt heeft bestaan. Hij was iemand die positief in het leven stond, zoals dat heet, en dat ook uitstraalde. Je zou niet naast hem aan tafel willen zitten op een feestje. Wereldberoemd blijkbaar in de Verenigde Staten.
     Na de film was het te vroeg om al te gaan slapen. Jan en ik kijken nog naar een aflevering van ‘The Americans’, hij voor de eerste keer, ik voor de tweede. We zijn gekomen aan de tiende aflevering van het derde seizoen. De aflevering is nog maar 5 minuten gevorderd of Henry, de zoon van de spionnen, vertelt enthousiast over een komiek die zo goed ... Mr. Rogers kan nadoen. ‘So he sits down and takes off his shoes like Mr. Rogers …’ ‘Hé’, roept Jan, ‘Mr. Rogers!’  Terwijl we de film op PlayMore gezien hadden, en ‘The Americans’ op Prime speelt. Die platformen spelen toch niet onder één hoedje? En hoe kunnen ze weten naar welke film en ,naar welke reeks we gaan kijken?
     Dat zijn nu natuurlijk maar twee voorvalletjes. Naar het schijnt heeft de Duitse schrijver Wilhelm von Scholz (1874-1969) er heel wat meer verzameld in zijn ‘Der Zufall und das Schicksal’. Misschien bots ik in de krant van morgen wel op de naam van Wilhelm Von Scholz of op de titel van zijn boek. Zou dát dan ook toeval zijn?

 

* Een vorig stukje over toevalligheden vind je hier.
* Over die mooie reeks schreef ik hier al iets.