** Enkele maanden geleden had ik gehoopt nooit meer coronastukjes te schrijven. Dat was optimistisch. Maar in optimisme moet ik mijn meerdere erkennen in Pierre Van Damme. In januari zei hij dat mensen waarschijnlijk pas om de drie jaar zouden moeten worden ingeënt. In februari beweerde hij dat je na inenting niet meer besmettelijk kunt zijn. Nu voorspelt hij dat de booster misschien wel levenslange bescherming biedt. Waarom maakt iemand die zoveel meer weet van epidemieën en pandemieën dan u en ik zulke grove inschattingsfouten?
** Ik zie daarvoor drie redenen. Eén: het gaat nog altijd om nieuwe kennis waar ook voor wetenschappers nog veel onzeker is. Twee: mensen als Van Damme communiceren strategisch. Ze kiezen hun uitspraken minder om voor te lichten dan wel om te overtuigen. Drie: doordat ze bij het beleid betrokken zijn, oordelen ze niet meer als neutrale wetenschapper, maar als een betrokken partij die gedreven wordt door hoop en vrees. Een economist die op de beurs speculeert verliest ook meestal zijn objectieve kijk op het economische gebeuren.
** Provaxers die, in tegenstelling tot Van Damme, geen speciale virologische kennis hebben, worden ook vaak gedreven door wishful thinking. Ze hopen dat vaccinatie werkt en zoeken daarom overal feiten en cijfers op die die werking aantonen. Maar ook antivaxers kunnen via een omweg worden gedreven door wishful thinking. Dat gaat dan zo. Zij zijn bijvoorbeeld tegen vaccinatieverplichting, en zoeken dan allerlei feiten en cijfers op die aantonen dat vaccinatie niet werkt, of onvoldoende werkt, of minder goed werkt dan natuurlijke immuniteit. Het lijkt wel of ze hopen dat vaccinatie niet werkt, zodat de reden tot verplichting wegvalt.
** Bij de tegenstanders van de strenge coronamaatregelen en verplichte vaccinatie heb je vaak twee motieven die samenkomen: de angst voor een steeds toenemende staatsdwang en de angst voor een overgemedicaliseerde toekomst waarin we meer bezig zijn met het vermijden van dood en ziekte dan met het leiden van een goed en plezierig leven. Ik heb maar één van die angsten. Een leven waarin we door de overheid bespioneerd, gecommandeerd, beloond en gestraft worden, lijkt mij maar niets. Maar tegen een toekomst waarbij we ’s morgens bij het tandenpoetsen ook even door een handzaam apparaatje gescreend worden op kankercelletjes heb ik geen bezwaar. Natuurlijk, in het licht van de huidige technologie bestaan wél terechte bezwaren tegen medische overconsumptie, zowel economische als morele.
** Waarom komen intelligente mensen soms in het antivax-kamp terecht? Eigendunk en confirmation bias, zoals Jeroen de Preter schreef in Knack? Maar die eigenschappen vind je evengoed bij pro-vaxers. Eén mogelijke verklaring is deze: de informatie over corona in de massamedia is simplistisch, kinderlijk (‘het virus heeft dat graag’), repetitief, eenzijdig en soms listig. Wetenschappers – ze hebben nog net geen witte jas aan – komen op de televisie vertellen wàt we moeten doen, en amper wààrom we iets moeten doen. Op elementaire, maar moeilijke, vragen komt geen antwoord. Voor die communicatiestijl kunnen goede redenen bestaan, maar ze kunnen erg op de zenuwen werken van intelligente mensen.
** Een nadeel van informatie die voortdurend herhaald wordt, is dat ze in de lucht blijft hangen ook als ze gedateerd is. Velen bleven heel lang geloven in een groepsimmuniteit die tot stand zou komen bij 70 % vaccinatie. Dat cijfer was al achterhaald toen de vaccinaties begonnen. Hoe lang is het cijfer niet blijven hangen van de 50 % niet gevaccineerde gehospitaliseerden? Als Lachaert op de televisie zegt dat het doorgeven van besmetting zes tot zeven keer kleiner wordt door vaccinatie, herhaalt hij iets wat hij ooit lang geleden gehoord heeft, toen het ook fout was, maar toen nog niet wetenschappelijk vast stond dat het fout was. Als communicatiestrategie kun je die verouderde informatie zelfs met opzet in de lucht laten hangen door niets recht te zetten.
** En men zet zelden iets recht. Men verandert impliciet van boodschap: ‘mondkapjes helpen niet’ wordt ‘mondkapjes zijn van het grootste belang’, ‘vaccins maken restricties overbodig’ wordt ‘vaccins maken restricties niet overbodig’; ‘de besmettingscijfers zijn voortaan irrelevant’ wordt ‘we moeten de besmettingscijfers goed blijven volgen’. Wie daar aanleg voor heeft, wordt dan wantrouwig.
** De verkeerde indruk bestaat dat de zomer en herfst-versoepelingen het werk waren van de politici die zich blind staarden op de hoge vaccinatiegraad, tegen de zin van een eendrachtig blok van virologen die de andere kant uit wou. Wat Marc Van Ranst in het Het Nieuwsblad van 19 september zei naar aanleiding van het WK Wielrennen is men vergeten. ‘[Dit] kan tot extra besmettingen leiden. Maar op een bepaald moment moeten we de draad van het normale leven toch weer durven opnemen. We kunnen van de bevolking niet blijven eisen dat ze een mondmasker dragen. Het is nu tijd om ons weer wat te amuseren.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten