Joël De Ceulaer over N-VA, etc.

 

Senior writer
     Van dat laatste stuk van Joël de Ceulaer ken ik alleen de eerste regel: ‘ Beste Raoul Hedebouw, u bent een koorknaap, bij de N-VA liegen ze het behang van de muren.’ Niet zolang geleden zou ik het hele artikel hebben opgezocht, en er wellicht allerlei inspiratie in gevonden hebben voor een antwoord. Ik zou dat eigenlijk nog altijd willen doen, dat artikel opzoeken en erop antwoorden, maar er zijn zoveel andere onderwerpen waar ik eerst een korte beschouwing aan wil wijden.
     Misschien toch snel iets over Joëls epiteton ornans senior writer. Die omschrijving past hem niet. Ze is maar enkele stappen verwijderd van uitdrukkingen als grand old man en éminence grise, terwijl Joël een blaag is, een kwajongen – of hoogstens een enfant terrible. Hij schrijft goed Nederlands, kan een boek lezen en begrijpen, kan een redenering opbouwen waarin hij zichzelf niet in de eerste zin tegenspreekt.
      Maar zul je hem ooit op een blijk van bezadigde wijsheid betrappen? Is hij de man die op weloverwogen wijze de leugens van de ene politieke partij kan afwegen tegenover die van een andere partij? Ik denk het niet. Ikzelf zou het ook niet kunnen, maar ik zou het evenmin proberen. Ik weet dat ik een kwajongen ben. Ik ben al blij dat ik geen stuk begin met een whataboutism, zoals Joël doet. En dan dat woord koorknaap! Ik heb het onlangs nog bij mijzelf geschrapt terwijl ik een stukje aan het schrijven was.

Poor Things en Tom Wouters
    Zelf vind ik niet dat een film of een boek per se ‘origineel’ of ‘ongewoon’ moet zijn, maar het kan natuurlijk geen kwaad. En het minste wat je van Yorgos Lanthimos kunt zeggen, is dat hij het vaak in die richting zoekt: The Lobster, The Killing of the Sacred Deer, The Favourite, Poor Things. De algemene verhaallijn kan een beetje voorspelbaar zijn, maar al de rest is dat niet. Lanthimos is zo’n beetje de Tom Wouters van de cinema.
     Tom Wouters? Welja. Die plaatst haast dagelijks keurig geschreven korte stukjes op zijn Blog en zijn Facebookpagina, stukjes die van een onevenaarbare fantasie getuigen. In een stukje van een of twee korte alinea’s zit ongeveer evenveel verbeeldingskracht als in een volledig boek van Kafka. Maar, zul je zeggen, zit er in het werk van Kafka (of van Lanthimos) niet meer ‘diepgang’? Dat denk ik wel, maar ik ben  helemaal niet zeker of de waarde van hun werk wel in die diepgang moet worden gezocht.
      Want was is diepgang? Over The Lobster schreef Variety: ‘A wickedly funny protest against societal preference for nuclear coupledom.’ Ja, een bezinning over de monogamie kan best heel diepgaand zijn. Maar als ik iets diepgaands over monogamie wil vernemen, kan ik beter Marriage and Morals van Bertrand Russell lezen. Ik heb het verschillende keren geprobeerd, maar telkens verveeld het boek weer terzijde gelegd. Het was in elk geval niet ‘wickedly funny’. Dat zijn Lanthimos en Tom Wouters wel.
     Zou het succes van Lanthimos’ films de weg kunnen banen voor de internationale doorbraak van Tom Wouters? Ik hoop het.

Vermomd racisme
     Pim Raes, die stukjes over Amerika schrijft in De Standaard, is geloof ik getrouwd met een meisje dat nog in mijn klas gezeten heeft. In zijn laatste stukje schrijft hij over een ‘verdoken vorm van racisme van boze blanke kiezers.’ Hij heeft het over de politici die dat postracialism electoraal uitbuiten, mensen zoals Donald Trump, Nikki Haley, Tim Scott, Eric Adams – de laatste drie zelf ‘mensen van kleur’.
     Aangezien ik de Amerikaanse politiek niet volg, weet ik niet of de immigratie daar vergelijkbaar is met de immigratie bij ons. Maar de beschuldigingen van racisme, neem ik met een korrel zout. Nikky Haley wordt ‘vals gematigd’ genoemd omdat ze Amerika geen racistisch land vindt en omdat ze tegen positieve discriminatie is. Ik ben ook tegen positieve discriminatie. Raes schrijft: ‘Het racisme vermomt zich als een aanval op overdreven politieke correctheid en als nostalgie naar het naoorlogse Amerika.’ Wanneer ik mijn oude stukjes overloop, zijn daar veel ‘aanvallen op overdreven politieke correctheid’ bij. Mijn vader wordt al 70 jaar geplaagd door nostalgie naar het naoorlogse Amerika. Zijn mijn vader en ik daarom vermomde racisten? Of is de uitval van Pim Raes een vermomde procès d’intention?

De vermomde Godwin
     Nu we toch aan het vermommen zijn … Ignaas Devisch schrijft in De Standaard een stuk over de grenzen van tolerantie en vrije meningsuiting. Ik denk dat ik die grenzen ergens anders zou leggen dan hij, maar daar heb ik al genoeg over gezegd. Wat mij echter opviel was deze passus: ‘De discussie was of instellingen alle levenbeschouwelijke symbolen moesten toelaten, of juist geen enkele. Een redenering uit het ongerijmde volstaat om te beseffen dat je nooit aan de eerste voorwaarde kan voldoen. Er zal altijd wel een symbool zijn dat je niet hebt ‘geïncludeerd’.
      Aan welk symbool denkt Devisch?

Rationeel en emotioneel
      Af en toe vul ik mijn lijstje aan van de verschillen tussen politiek links en politiek rechts. Zo vroeg ik mij onlangs af of rechts in het algemeen niet rationeler is, en links emotioneler. In de televisie-serie Reservations Dogs rijdt een bejaard koppel voorbij een bord waarop Native Americans graffiti gespoten hebben. Iets als ‘Give our land back, fuckerzz!’ De man stelt zich daar vragen bij: ‘Do they mean the whole damn thing? I can see some of it back. But the whole damn thing? That’s impossible.’ Die vrouw antwoordt scherp: ‘The whites have killed an awful lot of them, so America should be ashamed. Will you quit being a shit ass?’
     Het is niet erg vergezocht om de reactie van de man als ‘rechts’ te omschrijven en die van de vrouw als ‘links.’ Maar er zijn nog andere verschillen. De man reageert op de letterlijke boodschap, maakt een realistische inschatting  van mogelijke oplossingen, en houdt zich aan één onderdeel van de kwestie. De vrouw kijkt naar de context van de boodschap, haalt er de gevoelens (‘ashamed’) bij en benadert de kwestie in zijn geheel. Mij komt het voor dat de eerste reactie in zekere zin rationeler is. 

Report en rapport
     De linguïste Deborah Tannen heeft onderzoek gedaan naar het verschillend taalgebruik van mannen en vrouwen. Als ik dat onderzoek in mijn lessen ter sprake bracht, vertelde ik er altijd bij dat mijn vrouw Tannen nog had geïnterviewd, voor Libelle geloof ik, of Flair. De jongens in mijn klas waarschuwde ik voor verborgen boodschappen in wat hun toekomstige vrouwen zouden zeggen. Een zin als ‘Het is mooi weer vandaag,’ zei ik, is geen weerbericht. Het is geen report. Het kan best een uitnodiging zijn om ‘iets leuks’ te doen zoals gaan shoppen. Maar omdat manlief niet graag door kleerwinkels slentert brengt vrouwlief de boodschap wat minder cru, om zo de goede verstandhouding, the rapport, niet op het spel te zetten. En dat leidt wel eens tot misverstanden.
     Hoewel ik nu al 40 jaar getrouwd ben, sla ik de bal nog vaak mis. Dat gebeurt vooral als we overleggen over iets wat we gaan doen. We sommen bijvoorbeeld pro’s en contra’s op. Ik maak dan twee fouten. Ik denk dat de contra’s (of pro’s) van mijn vrouw argumenten zijn, terwijl ze een vermomde conclusie zijn, en op het einde van de discussie denk ik dat de zaak nog hangende is, terwijl er eigenlijk een beslissing is genomen. 

Meningen
     Laatst werd ik door een vriend bespot omdat ik ‘zoveel meningen had.’ Hijzelf had nooit van die dingen, zei hij. Maar ik vind dat het ook bij mij nogal meevalt. Er zijn zoveel zaken waar ik geen mening over heb. Ik kan mij niet voorstellen dat ik ooit een standpunt zou innemen inzake de renovatie van het Thermae Palace in Oostende. Ik heb daar zolang de controverse duurt geen mening over, ook al ligt ons appartement daar in de buurt. Misschien vind ik het complex achteraf lelijk, dat kan.
      En mocht men ooit een gebouw zou neerzetten vlak voor óns appartement, ook in Oostende, waardoor ons zicht op zee verknoeid is, dan zou ik daar erg onder lijden, maar ik zou er geen ‘mening’ over hebben. Een mening hebben over iets waar mijn eigen belangen in het spel zijn, vind ik bijna een vorm van corruptie.