Omdat ik er soms van word beschuldigd in mijn stukjes geen duidelijk standpunt in te nemen, zal ik vandaag maar eens flink zijn en een stoere uitspraak doen: De Standaard is een linkse krant. Na zo’n stoere uitspraak, voel ik mij echter door mijn aard gedwongen om heel snel naar enkele nuances op zoek te gaan. Even nadenken. Ik kan er bijvoorbeeld op wijzen dat ‘links’ en ‘rechts’ controversiële begrippen zijn. Of ik kan een stijltrucje gebruiken dat ik van De Standaard zelf heb geleerd: de toevoeging tussen haakjes. Dan krijg je zoiets als ‘Ja, De Standaard is een linkse krant (en daar is niets mis mee).’ De beste oplossing lijkt mij dat ik de kwestie opdeel in kleinere, behapbare stukken.
1. Het commentaar op blz. 2.
Die commentaren zijn meestal voorzichtig, met veel enerzijdsen en anderzijdsen. Maar als er voor een keer spijkers met koppen geslagen worden, dan zijn het geloof ik linkse spijkers met linkse koppen. Neem het stuk van Lieven Sioen in DS van 14/2 over de landbouw. De strenge milieu-eisen zijn ‘terecht’. Geen vrije markt voor voedselvoorziening. Meer overheidsingrijpen. Regulering van de prijszetting. De winsten van de voedingsbedrijven korten. Dat is een linkse visie (en daar is niets mis mee, nietwaar).
Ik sluit overigens niet uit dat er in zo’n commentaar ook wel eens een rechtse visie wordt vertolkt, als het bijvoorbeeld over een actie van ‘behoudgezinde’ vakbonden gaat. Dan moet Marc Reynebeau dat weer rechttrekken op de opinie-pagina.
2. De opinie-pagina’s
De opinie-pagina’s staan open voor rechtse, linkse, en apolitieke auteurs. Ik heb geen zin om de stukken te tellen of het gehalte ervan op een goudschaaltje af te wegen.
3. Grote interviews
DS publiceert interviews met linkse en rechtse denkers. Enkele weken geleden met de linkse Ingrid Robeyns, vorige week met de rechts-libertaire Johan Norberg. Ook hier laat ik het goudschaaltje in de kast.
4. Specialisten
Zelfs een gespecialiseerde journalist – en dat zijn ze niet allemaal – moet voor actuele kwesties zijn wijsheid halen bij mensen die nog gespecialiseerder zijn dan hijzelf. Het is mijn stellige indruk dat in kwesties waar het niet alleen om feiten gaat, maar ook om feiten die moeten worden geduid, de DS-journalist de voorkeur geeft aan linkse specialisten. Ik sla De Standaard van vandaag (14 februari) open. Er staat een groot stuk in over de winsten van de voedingsbedrijven die zouden moeten worden ‘afgeroomd’. De geraadpleegde specialist is Olivier Malay die een studie voorbereidt voor de linkse denktank Minerva. Er staat ook een groot stuk in over de bewaking van de Europese grenzen. De geraadpleegde specialist is Flor Didden van het radicaallinkse 11.11.11.
Post Scriptum. Het stuk over de winsten van de voedingsbedrijven werd de dag erna gevolgd door een nieuw stuk, dat bijna op een rechtzetting leek. Daarin komen andere specialisten aan het woord: Christophe Vermeulen, van de federatie van aardappelhandel en -industrie en Mark Wulfrancke van het Algemeen Boerensyndicaat. Veel van wat deze specialisten zeggen, had de leek eigenlijk al kunnen raden: dat de inval in Oekraïne tot schokgolven in de markt leidde, dat die schokgolven verschillend waren in verschillende sectoren – afhankelijk bijvoorbeeld of er met langlopende dan wel kortlopende contracten gewerkt wordt –, dat de winststijging ook te maken heeft met innovatie en schaalvergroting, dat de buitenlandse markt vaak een grotere rol speelt dan de binnenlandse, en dat precies in de sectoren waar de industrie winst veel winst maakt, ook de boeren het goed doen.
4. Partijpolitiek
Sinds de ontzuiling hebben we geen kranten meer die één bepaalde politieke partij op regelmatige basis in de hoogte steken. De Standaard legt zich toe, net als de andere kranten, op kritische berichtgeving en negatieve commentaar. Dat de krant daarbij voor sommige partijen en politici kritischer en negatiever zijn dan voor andere, is best mogelijk. Er was bijvoorbeeld een opmerkelijk verschil in de manier waarop De Standaard en Het Laatste Nieuws hebben bericht over het contract dat Volksgezondheid afsloot over de vaccinverdeling. Had Frank Vandenbroucke gelijk toen hij Medista als partner te verving door Movianto? En had De Standaard gelijk om de berichtgeving over die vraag discreet te houden? Of was het de snode bedoeling van de krant om Vandenbroucke te sparen? Ik weet het niet*. Iemand die zelf helemaal onafhankelijk is – en daar hoor ik niet bij – zou dat eens moeten uitzoeken. Als men zelf voor een ploeg supportert, is het moeilijk om de scheidsrechter objectief te beoordelen.
5. Vlaamse zaak en staatshervoming
Hoewel veel Vlamingen voor vlaams-nationale partijen stemmen, gaat de grondstroom van De Standaard in de andere richting. Oudere mensen zoals ik herinneren zich nog de tijd dat het min of meer omgekeerd was.
6. Migratie- en grenzenpolitiek
Je kunt de migratie- en grenzenpolitiek benaderen met droge cijfers en statistieken of met levendige reportages over de vluchtelingen die verkommeren op Lampedusa. Mijn aanvoelen is dat de droge cijfers leiden tot rechtse conclusies en de levendige reportages tot linkse conclusies. De Standaard publiceert ze allebei. Meer de tweede soort dan het eerste, geloof ik, maar ik zou het moeten natellen over een langere periode
6. Ontwikkelingslanden
Hetzelfde geldt voor de berichtgeving over de ontwikkelingslanden. Levendige reportages leiden tot andere conclusies dan overzichtelijke cijfers. Ik was gisteren op een conferentie van MCC waar veel rechtse mensen aanwezig waren. Toen de naam Hans Rosling viel, hoorde je instemmend gemompel in de zaal. Nochtans brengt Rosling geen rechtse boodschap, alleen overzichtelijke cijfers. Het is natuurlijk begrijpelijk dat een krant om journalistiek-commerciële redenen de voorkeur geeft aan levendige reportages. Alleen moeten die niet altijd zo miserabilistisch te zijn of gelardeerd met quotes van uitsluitend linkse en radicaallinkse activisten.
7. Multicultureel samenleven
Ik heb onlangs een kleine kanttekening gemaakt bij een stuk in De Standaard over beeldvorming van migranten in De Standaard*. ’t Is een kwestie waarbij ik zelf heel erg in het centrum staat. Ik hoop dat migranten zich in de toekomst beter integreren dan nu het geval is, dat de moslims onder hen zich afkeren van het islamisme, en dat de problemen van criminaliteit, ondertewerkstelling en racisme opgelost raken, maar ik heb er geen idee van hoe men dat proces kan versnellen. Emotionele – en dus polariserende – reportages zou ik ook vermijden. Zo ergens, dan hier lijkt mij de aanpak aangewezen met cijfers en statistieken, en specialisten – liefst niet allemaal uit dezelfde hoek.
8. Economie
De economische berichtgeving op de economie-bladzijden zijn zakelijk en neutraal. Ze gaan niet buiten wat links zou noemen: de kapitalistische logica. De berichtgeving op de andere bladzijden riskeren meer een ecologische, linkse of anti-kapitalistische bias te vertonen.
9. Ecologie
Niet zozeer de strekking als wel de omvang van de klimaat- en milieuberichtgeving was voor mij de grootste verrassing toen ik De Standaard begon te lezen. Die mensen daar lijken ervan uit te gaan dat klimaat en milieu de urgentste kwesties zijn die moeten worden aangepakt, en dat CO2-reductie het topproject is waar de economische middelen van de hele wereld naartoe moeten gaan. Misschien hebben ze gelijk. Misschien ook niet. In 2004 richtte Bjorn Lomborg de Copenhague Consensus op, waarin wetenschappers – waaronder veel Nobelprijswinnaars – een poging doen om een prioriteitenlijst op te stellen van de wereldproblemen. Klimaat en milieu komen slechts op de zesde plaats, na ondervoeding, malaria, vaccinatie, ontworming en tuberculose.
10. Life style en cultuur
Wie heel conservatief is, kan op de life style- en cultuurpagina’s hier en daar wel een aanval ontdekken op de traditionele manier van leven. Het is, zoals ik wel vaker schrijf, een kwestie die mij niet erg bezighoudt. Als kunst en cultuur verworden tot propaganda voor woke ideeën, is dat iets anders. Dan zou ik graag hebben dat De Standaard daar kritisch over schrijft. Maar om nu te zeggen dat het een van mijn drie wensen zou doen als ik plots een olielampgeest zag verschijnen, dat nu ook weer niet.
11. Buitenlandse politiek
Pro-EU, anti-Israël, anti-Poetin, anti-Trump, waarbij Trump staat voor alle als rechts-populistisch bekend staande politici. Af en toe is er plaats voor een Poetin-Versteher op de opiniebladzijden, die ik op mijn blog dan graag van weerwoord dien. Ik zou het fijn vinden als er af en toe een voorstander van Georgia Meloni, Javier Milei of Victor Orbán het woord kreeg, zodat ik zelf kan beslissen dat het grote schurken zijn. Ik vind het vervelend om tégen iemand of iets te zijn als ik de argumenten vóór niet ken. En omgekeerd natuurlijk.
Dus, ja, De Standaard is een linkse krant. Het is eigenlijk jammer dat er in het mainstream media landschap geen enkele krant bestaat die ongeveer even rechts is als De Standaard links.
* Wat ik wel weet is dat de fact check daarover van Rien Emmery heel demagogisch was. Het antwoord van Siegfried Bracke op Doorbraak is mij uit het hart gegrepen. Zie hier.
** Mijn stukje over beeldvorming van migranten: zie hier.
Mooie poging tot het bedachtzaam beschrijven van de eigen perceptie... en waarin m.i. de belangrijkste zin (en tevens aanzet tot een verder uit te werken thesis) deze is : "Ik kan er bijvoorbeeld op wijzen dat ‘links’ en ‘rechts’ controversiële begrippen zijn"
BeantwoordenVerwijderenWaar die termen anders gebruikt worden dan als (oorspronkelijke) meetkundige oriënteringstermen, daar is, zoals iedereen wel weet, maar zelden doet, het uitklaren van die (te pas en te onpas gebruikte) "links-rechts" termen een noodzakelijke voorwaarde om die "termen" elders ook maar enigszins zinvol te gebruiken...
1/ Men kan daarbij, ter aangename inleiding en situering, die termen vooreerst evolutionair-historisch, bijna etymologisch-psychologisch, trachten te benaderen,... maar waar er vooral en vooreerst behoefte aan is, dat is een "operationele definitie" (beetje in de zin van P.W. Bridgman, 1927): termen, begrippen, concepties dienen equivalent te zijn aan een operatie of aan een groep van operaties, die bij de verwerving ervan een rol hebben gespeeld...
Zo heeft (ook volgens dr. Alexis Carrel in "L'homme, cet inconnu", 1938) een vraag (bijna) geen zin, wanneer het niet mogelijk is de operaties te ontdekken, die ons in staat stellen er het antwoord op te geven...
2/ Ten tweede zouden de deelnemers aan een debat zich a priori, of toch minstens a posteriori (op socratische wijze) zich dienen akkoord te verklaren met een toetsbare operationele definitie, want "contra principia negantem non est disputandum" (oa Schopenhauer: "Die Kunst Recht zu behalten")...
3/ Voel me persoonlijk nu niet geroepen deze moeilijke taak hier verder te zetten, maar zij die dat wel verder zouden willen uitwerken, mogen alleszins niet vergeten er de nadruk op te leggen dat "rechts" en "links", vooreerst eigenlijk bijvoeglijke naamwoorden zijn, en wel relatieve bijvoeglijke naamwoorden... zo dat die termen op zich geen absolute betekenis hebben, maar telkens moeten beoordeeld worden wanneer ze als bijvoeglijk naamwoord gevoegd zijn bij een ander zelfstandig begrip.
Als deze termen al een betekenis hebben, dan nooit dus zelfstandig, maar steeds als attribuut bij een ander concept. Dat kunnen economische, sociale, culturele, politieke concepten zijn... Zodat eenzelfde persoon (of een krant), naargelang het voorwerp van beoordeling, en bij goede definitie, nu eens het ene "rechtse" attribuut kan prevereren, dan weer het andere "linkse"...
4/ Men zal trouwens bij hevige discussies opmerken (bij gebrek aan goede voorafgaande definitie) dat die termen (dikwijls met het statuut van letterlijke scheld-woorden) gewoonweg synoniem geworden zijn voor "goed" en "slecht" (of omgekeerd), of dat ze gewoon (diepte-psychologisch) betekenen "ik ben ervoor" of "ik ben ertegen" (of omgekeerd).
De ergste perversie van taal en logica, is dan inderdaad nog (in de stijl van Adorno) het psychologiseren van de termen naar "rechtse" en "linkse" persoonlijkheden, in het beste geval gesteund op (zogenaamde 'waardenvrije'?) attitude- schalen... , terwijl het alles toch zoveel complexer is...
Misschien eens de proef op de som doen om te evalueren of die begrippen (ongeacht een constant gehouden betekenis) consistent kunnen gebruikt worden om persoonlijkheden correct te typeren...
5/ Zo ook zal het catalogeren van kranten op een links-rechts schaal (als dat al zou nuttig zijn) nooit eenduidig absoluut kunnen zijn, maar in het beste geval een statistische (en m.i. steriele) veralgemening... (zoals -dacht ik- ook in bovenstaand artikel terecht subtiel gesuggereerd?)
Laat ons liever elk artikel zo onbevooroordeeld mogelijk lezen en op zijn merites waarderen... Of het nu "links" of "rechts" dient genoemd, maakt niet uit, wel of er ergens waardevolle informatie, eventueel inzicht of waarheid kan uit geleerd worden...
groet allen zeer. W.
Ik ga eigenlijk akkoord met al uw nuances, en al zeker met de formuleringen "in het beste geval een statistische veralgemening" en "elk artikel zo onbevooroordeeld mogelijk lezen."
VerwijderenAls ik zelf een tentatieve definitie zou moeten geven aan de begrippen, in de huidige context, dan zou ik bij links de nadruk leggen op (1) de wens om een verregaande gelijkheid van uitkomst te bereiken en (2) het enthousiasme om voor die en andere doelstellingen de staatsmacht in te schakelen. En rechts incarneert dan het verzet tegen die twee tendenzen.
Bedankt voor uw repliek en voor het feit dat u uw blog als een forum openstelt voor discussie... Ga daar a.u.b. meer door...
Verwijderen1/ Nu, het begrip "gelijkheid" vind ik ook zo moeilijk, evenals trouwens het begrip "gelijkwaardigheid". Bestaat dat eigenlijk wel buiten de wiskunde en de meetkunde?...
M.i. is er in het reële leven hoogstens "gelijkenis" (Ähnlichkeit). Nietzsche heeft daar zeer scherpzinnig over geschreven in zijn "Fröhliche Wissenschaft" [m.i. discursief zijn meest leesbare boek, elders (bv in de Zarathoestra) gedraagt hij zich dan weer eerder als een aantrekkelijk-bevlogen dichter...].
Het is in zijn "Fröhliche Wissenschaft" dat Nietzsche opmerkt dat de logische fout om "gelijkenis" als een "gelijkheid" te behandelen ons tot een evolutionair voordeel heeft geleid: "Wie bijvoorbeeld (in de oertijd?) 'het gelijke' niet vaak genoeg wist te vinden, op het gebied van de voeding of op het gebied van gevaarlijke dieren... had slechts een kleinere kans te blijven voortbestaan dan degene die bij elke 'gelijkenis' maar meteen tot 'gelijkheid' besloot..." (Fröhliche Wissenschaft § 111).
Uw 'tentatieve definitie' van 'links' lijkt dan misschien ook een (r)evolutionair voordeel... ?
2/ Maar het woord "enthousiasme" daar hou ik enorm veel van, (op uitzondering van enige gevaarlijke wanen) bijna in alle situaties, zelfs bij tegenstanders...
Is het niet en-"thou"-siasme dat ons gelijkenis geeft met de goden?...
3/ Maar verder is de associatie van 'links' met overheidsingrijpen ('staatsmacht') in sociaal-economisch-politieke zaken natuurlijk een respectabele keuze,... je kan dat echter toch ook wel anders zien: ik vind het geen noodzakelijk, geen voldoend en geen exclusief kenmerk...
Nogmaals bedankt. Tot later. W.
Over de kwestie van 'gelijkheid' heb ik onlangs nog enkele gedachten op mijn blog gezet. Ik ga daar ook even in op de evolutionaire oorsprong van de gelijkheidsgedachte (Zie hieronder) Ik denk dat elke moderne politieke stroming wel een bepaald concept van gelijkheid heeft. De beperking van de staatsinterventie is een gedachte die zowel bij conservatieven als liberalen voorkomt, twee stromingen die vaak 'rechts' worden genoemd; https://philippeclerick.blogspot.com/2024/01/zes-bedenkingen-bij-het-naieve.html
VerwijderenNog een kleine AANVULLING:
BeantwoordenVerwijderenDe relativiteit van de termen kan zich ook illustreren aan hun tijdelijkheid en plaatselijkheid.
Een mogelijke (maar niet echt operationele) definitie, zou bijvoorbeeld het begrip "rechtse politiek" kunnen associëren met streven naar het behoud van een bestaande orde (ergens conservatief dus); "linkse politiek" met het streven naar het veranderen van de bestaande orde (ergens progressief dus)... Is Hitler dan links of rechts?...Meeste politici zijn dan wellicht tijdelijk eens "links" en tijdelijk eens "rechts"...
Datzelfde fenomeen (van tijdelijkheid) is er bij het gebruik in de betekenis van regeringspartij versus oppositie, waarbij de enen "rechts" zitten in het parlement, de anderen "links" (deze oorspronkelijke meetkundige oriëntatie ligt trouwens wellicht aan de basis van het verder overdrachtelijke onderscheid).
Het is dan dus tevens ook een fenomeen van "plaatselijkheid", want in het ene land zullen bv de socialisten dan links zijn, in het andere land rechts...
Dat zijn dus alleszins slechts weinig zinvolle "definities"...
Links en rechts zijn in politiek opzicht begrippen die alleen maar kunnen gebruikt worden binnen een uiterst simplistisch wereldbeeld. Merendeels komt het erop neer dat het politiek spectrum opgedeeld wordt in “goed” en “slecht” en dat men daar, al naargelang de persoonlijke voorkeur, “links” of “rechts” op plakt. De politieke voorkeur van een krant - of mediagroep, want een krant hoort tegenwoordig altijd ergens bij – wordt volgens mij bepaald door een zorgvuldig afgewogen samenspel van verschillende factoren.
BeantwoordenVerwijderenOp de eerste plaats zullen kranten altijd publiceren wat hun lezers graag hebben. Wie in de eigen kerk preekt kan altijd rekenen op succes.
Op de tweede plaats worden teksten gepubliceerd die aansluiten bij de opvattingen en belangen van de eigenaars der publicatie.
Ten derde tracht men aan te sluiten bij de heersende modes, wat men zelfs “de waan van de dag” noemt.
Ten vierde zal men confronterende visies aan het woord laten om een indruk van “objectiviteit” te geven, wat neerkomt op een vorm van Marcuses repressieve tolerantie: “kijk eens hoe breeddenkend wij zijn!”
Ten vijfde en tenslotte is er het bladvulsel met onderwerpen zoals sport, mode, lifestyle, puzzels…
Groeten, Marcus
Goede analyse, aanvulling en eigenlijk synthese.
VerwijderenVolledig akkoord... W.