'Narratief' en 'omvolking'

 ‘Narratief’
     Niet zo lang geleden was er een debat op Terzake over de ‘omvolking’, met Mark Elchardus en Christophe Busch. Ik luister graag naar die mensen. Elchardus is altijd zo scherpzinnig en onverzettelijk. En Busch heb ik ooit op mijn school horen spreken, toen de directie beslist had iets te doen tegen de opkomst van extreem-rechts onder de leerlingen. Busch zei toen dat je van je extreemrechts geen karikatuur mocht maken. Dit keer echter vond ik het onaangenaam dat hij zo vaak woorden gebruikte als denk- en handelingskader en vooral narratief. ‘Waarom is het oude woord discours niet goed genoeg?’ dacht ik bij mijzelf. En toen schoot het mij te binnen dat discours ooit ook een nieuw woord was geweest.      
       Ik heb het woord discours – in de betekenis van visie en ideologie – voor het eerst gehoord op een feestje bij ons thuis, toen ik afstudeerde in de Romanistiek. Ik had mijn professoren Spaans uitgenodigd, en een van hen had haar vriend meegebracht. De conversatietaal aan tafel was Frans, en op zeker ogenblik gebruikte de vriend van mijn professor het woord discours. Ik begreep dat hij niet redevoering bedoelde, maar wat hij dan wel bedoelde wist ik niet. Toen ik het hem vroeg, voelde hij zich betrapt. Hij dacht dat ik sarcastisch probeerde te zijn.
     Nog even terug naar Busch. Ik was het niet eens met wat hij zei in Terzake, vanwege de redenen die Elchardus aangaf, én om nog om een andere reden. Busch zei dat mensen die het woord omvolking gebruikten, vastzaten in een ‘binair denk- en handelingskader.’ Maar – pas op, hier volgt een tu quoque – zelf was hij ook erg binair. Als je hem bezig hoorde, leek het alsof er maar twee uitkomsten mogelijk waren in het debat: enerzijds de massamigratie ‘in al haar complexiteit’ aanvaarden, of anderzijds overgaan tot ‘remigratie’ en ‘deportatie’. Ik zie hier minstens nog een derde weg als mogelijk narratief. 

‘Omvolking’
      Ik vind ‘omvolking’ een redelijk goed woord om over massa-immigratie te spreken. Dat is in mijn mening daarover. Er zijn echter vier redenen waarom ik het woord zelf niet zou gebruiken, drie goede en en een dubieuze. De goede redenen zijn de volgende: het woord kan de verkeerde indruk geven dat massa-immigratie een bewust beleid is, dat de autochtone bevolking zal worden vervangen of verjaagd door een meerderheid van migranten, en dat de migranten op termijn geen deel kunnen uitmaken van het ‘volk’. De dubieuze reden heeft te maken met de symbolische betekenis van het woord. Het woord is gebruikt geworden en wordt soms nog gebruikt door racisten, en heeft op die manier een racistische ‘bijklank’ gekregen. Goed, goed. Dan gebruik ik het woord ‘migratie’. Ik wil het andersdenkenden die graag over een woord vallen niet te gemakkelijk maken.
      Maar als ze beginnen zeuren over een ‘narratief’ of over ‘de betekenis van woorden die wordt bepaald door de context’, dan sla ik die passages over. Ik heb graag dat de betekenis van woorden een zekere betrekking onderhoudt met het woordenboek, de etymologie en het gezond verstand. En ik vind het flauw als iemand de semantische analyses van Frege, Wittgenstein en Austin gebruikt om een politiek debat te winnen. Of nee, dat lijkt mij iets dat ik ook wel zou durven proberen.