Oekraïne - de mening van M.

     Bij de anti-Zelenkisten op FB zijn er die hun Zaak heel onhandig bepleiten: slecht verteerde geschiedenisles, gebrekkige logica, geen enkel gevoel voor proporties. De slimste zet die men in dat kamp deed was filmpjes posten van experts zoals de welbespraakte Jeffrey D. Sachs en de schrandere John Mearsheimer.
      Maar Sachs wil te veel overtuigen, waardoor hij mij juist minder overtuigt. Ook vind ik dat het meeste van wat hij zegt mosterd na de maaltijd is. Misschien heeft hij gelijk dat het Westen vóór 2014 niet duidelijk genoeg de Nato-poort gesloten hield voor Oekraïne. Maar dat is allemaal veranderd de dag van de inval. Had men mij vóór de annexatie van de Krim en vóór de opmars naar Kiëv gevraagd of ik voor Nato-lidmaatschap van Oekraïne was, dan zou ik wellicht ‘nee’ gezegd hebben. Maar ná de inval, kon ik onmogelijk nog twijfelen aan het nut voor Oekraïne om tot een bondgenootschap toe te treden dat bescherming kan bieden.
      Voor John Mearsheimer als theoreticus heb ik het grootste respect. Uit zijn boeken heb ik veel geleerd. Maar hij beoordeelt geloof ik politici te veel naar de maatstaf van zijn theorie. Poetin gedraagt zich perfect zoals het ‘offensieve realisme’ voorschrijft. Dat lijkt Mearsheimer fijn te vinden. Maar Biden volgde het drogbeeld van het humanitaire interventionisme, dus weg ermee, en Trump is nog erger. Die lijkt zich van geostrategische belangen niet eens bewust te zijn.
     Nu heb ik als vrijblijvende Zelenkist zelf ook een filmpje gevonden dat ik de moeite van het posten waard vind. Het is een BBC-interview van 19 februari meet Sir Alex Younger, die tussen 2014 en 2020 hoofd was van MI-6, een betrekking waarvan ik dacht dat ze alleen werd waargenomen door mensen die M heetten. Ik geef hieronder grote delen van het interview mee. Het volledig interview kan men hier zien. 

Sir Alex: Ik denk dat we ons in een nieuw tijdperk bevinden waarin internationale betrekkingen over het algemeen niet zullen worden bepaald door regels en multilaterale instellingen. Ze zullen worden bepaald door sterke mannen en deals. Ik denk aan het Verdrag van Jalta begin 1945, waar drie sterke mannen namens de grote landen, de sterke landen, beslisten over het lot van de kleine landen. Ik denk dat dat de mentaliteit van Donald Trump is, het is zeker de mentaliteit van Poetin, en het is de mentaliteit van Xi Jinping. Het is niet de mentaliteit van Europa. Dat is de wereld waar we om een hele reeks redenen in terecht gekomen zijn en ik denk niet dat we snel teruggaan naar de wereld die we vroeger hebben gekend.

Waarom zegt u dat?

Omdat de wereld die we vroeger hebben gekend, gebaseerd was op het unipolaire moment waarop Amerika zowel de middelen als de wil had om zich over de hele wereld te laten gelden. Het creëerde wat we globalisering noemen, de internationale veiligheidsstructuur. Amerika is nu een relatief kleinere speler geworden en ook de wil om spelregels op te leggen is afgenomen. Amerika is nog steeds een wonderbaarlijk land. Wie Amerika onderschat doet dat op eigen risico. Maar het vermogen om regels aan de hele wereld op te leggen, dat is weg. Wat we nu zien, zijn deals. Wat we nu zien is een gesprek over invloedssferen. En ik denk dat wij, Europeanen, de enige mensen zijn die nog niet wakker geworden zijn in deze realiteit. En ja, en er is een toegangskaartje nodig om aan dat gesprek te mogen deelnemen, en helaas zijn onze soft power en onze waarden niet genoeg om zo’n kaartje te krijgen. Harde macht, dat is wat nu nodig is, en die verwerven is de fundamentele uitdaging voor Europa. Hoe ontwikkelen we die macht om een plaats in dit gesprek te bemachtigen?

Donald Trump heeft vandaag president Zelensky aangevallen … De aanval van Donald Trump op president Zelensky kwam er nadat de leider van Oekraïne de Amerikaanse president ervan beschuldigd had in een desinformatieruimte te leven en hij verwees specifiek naar de bewering van Trump dat de goedkeuringsclassificatie van Zelensky onder Oekraïners slechts 4 procent is.

Ik denk dat het jammer is dat dat gebeurd is. Dit incident zal Poetin aanmoedigen. Ik weet niet of Donald Trump echt het Russische verhaal (van die 4 procent) gelooft, maar ik denk dat de Rússen geloven dat hij het gelooft. Zoiets kan Trumps onderhandelingspositie aanzienlijk verzwakken. Ik heb dit zien gebeuren in Afghanistan, waar Trump de grootste toegeving deed voordat de onderhandelingen zelfs maar begonnen waren. Het is eerlijk gezegd een vreemde kijk op de ‘art of the deal’. Kijk, Zelensky en Trump, zijn heel verschillende politici. Zelensky had volgens mij geen andere keuze dan te reageren toen hij werd beschuldigd van een gebrek aan democratische legitimiteit en Donald Trump heeft notoir lange tenen, en daardoor zijn ze in deze ruzie terechtgekomen. Ik denk niet dat we er te veel achter moeten zoeken. Deze onderhandelingen bevinden zich in een zeer vroeg stadium. Ze zullen zeer gecompliceerd zijn. Precies zoals ik had verwacht, heeft Rusland meteen het maximale eisenpakket op tafel gelegd. Misschien zijn ze daarbij zelfs te ver gegaan. Het zal heel, heel moeilijk zijn voor Trump om die situatie te doorbreken zonder dat het voor hem een abjecte vernedering wordt.

Wat bedoelt u met ‘te ver gegaan’?

Het probleem is dat Trump en Poetin het over verschillende dingen hebben. Trump denkt dat alles gaat over territorium gaat. Voorde vastgoedman die hij is gaat het om grondgebied. Hij wil Rusland grondgebied geven in ruil voor vrede. Maar in het hoofd van Poetin gaat het niet om grondgebied, het gaat om soevereiniteit. Poetin was super duidelijk toen hij deze oorlog begon. Hij zei dat het bestaan van Oekraïne als een soeverein en vrij land niet acceptabel was voor Rusland. Hij zal niet stoppen voordat Oekraïne geen land meer is. En dat is een heel ander gesprek. En trouwens, er is meer. Er wordt gesproken over de Navo die haar aanwezigheid in Oost-Europa zou moeten beperken, en terugkeren tot de vorige grenzen van 1997. Dat gaat wel heel ver. Ik denk niet dat het dingen zijn waar Donald Trump duidelijk over heeft nagedacht. Maar hij zit er meteen middenin. Rusland verklaarde vandaag dat ze ook na een bestand geen westerse troepen in Oekraïne zouden accepteren. Natuurlijk zeiden ze dat. Ze zijn vastbesloten dat Oekraïne in eerste instantie een onverdedigbare lap grond wordt. Maar wij zien veiligheidsgaranties als  het belangrijkste onderdeel van het eindspel. Dat is het fundamenteel onoverbrugbareprobleem.

Hoe bezorgd moeten mensen zijn die vanavond kijken?

Nou, ik denk dat het als Europeaan een enorme wake-up call is. Al die rook en dat stof en dat complexe gegoochel, ik weet niet hoe het gaat eindigen. Ik weet één ding zeker, en dat is dat Europa daar uiteindelijk met meer zal ogezadeld zitten dan toen alles begon. Nu, ik wil niet overdrijven. Het Russische leger heeft slecht gepresteerd. Het zal morgen Warschau niet binnenmarcheren, maar we mogen ook niet verdoezelen dat een Russische succes in Oekraïne een enorme aanmoediging zal zijn en dat Rusland na verloop van tijd zijn capaciteiten zal heropbouwen. De reden dat we ons niet hopeloos moeten zijn, is dat we 10 keer rijker zijn als Europese Navo dan Rusland. We hebben absoluut het vermogen om de nodige militaire macht op te bouwen. Maar als we dat niet doen, dan, ja, dan komen we bij the stuff nightmares are made of. nachtmerries.

Wat vindt U dat de Britse premier tegen Donald Trump zou moeten zeggen?

Twee dingen. Allereerst moeten we ons organiseren om effect te sorteren en laten zien dat we bereid zijn een rol te spelen. De controle over onze eigen omgeving in handen nemen. Erkennen dat we onze macht moeten opbouwen en dat dat moet snel gebeuren. Donald Trump heeft niet over alkes ongelijk. We waren aan het meeliften. Europa was aan het meeliften en dat moet veranderen. En het andere is wat ik zojuist heb gezegd. Ik denk dat je Donald Trump moet uitleggen waarom het weggeven van Oekraïne als land, het weggeven van zijn soevereiniteit, een desastreuze vergissing zou zijn. Trump heeft ooit gezegd dat Poetin hier niet mag uitkomen als winnaar. Hij lijkt dat concept ooit begrepen te hebben, hoewel zijn toon ondertussen veranderd is. Hij was behoorlijk flauw in Afghanistan, ook al kon hij de fout achteraf aan Joe Biden toeschrijven. Hij gaf de troeven weg voor het spel begonnen was en dat leidde tot het fiasco. Zo'n fiasco kan hij zich niet meer veroorloven. En denk dan aan het voorbeeld dat dit zou zijn voor Xi Jinping, die naar Taiwan loert. Zo’n fiasco zou in de hersens van Xi Jinping geprint staan. Dat zijn de dingen die ik de premier zou adviseren om met Trump over te praten. Al weet ik zeker dat hij zelf veel ideeën heeft.

Heeft u er vertrouwen in dat een eerlijke en duurzame – om de woorden van Marco Rubio gisteren te citeren – regeling het resultaat zal zijn?

Nee.

Nee?

Nee. Ik denk dat het een open vraag is. Dus ik denk dat het kan, en eigenlijk heeft Trump heel behoorlijke kaarten. De Russische economie is schromelijk uit vorm en kan niet langer dan nog een jaar op deze manier worden gerund. En Poetin heeft grote verliezen geleden: achthonderdduizend doden en gewonden. Zoiets moet zelfs voor een autocraat gevolgen hebben. En het allerbelangrijkste is dat ik denk dat dit een belangrijk psychologisch moment is voor Poetin. Hij wacht al jaren op Trump als president. En als Trump uiteindelijk niet de buitenkans blijkt te zijn die de Russen verwachten, hebben ze geen plan B. Er is hier dus nog goede kaarten op tafel. En ik denk dat het stevig in het geest van Donald Trump kan worden verankerd dat vrij rest-Oekraïne het doel van de onderhandeling moet zijn. Dat kan hij krijgen. Als dat gebeurt, komt het goed. Ik bedoel, het is een wake-up call, we moeten ons organiseren om effect te sorteren. Het is een enorme tragedie voor mensen die achter de bevroren frontlinie zullen achterblijven, maar daar moeten we mee leven. Maar als het erom gaat om koste wat het kost een deal te bekomen, gelijk dewelke, dan denk ik dat dat een groot probleem is.