Rijkdom verdelen

   Onze leraar Nederlands in het vierde middelbaar – Antoon Vandendriessche heette hij – kwam vers van de universiteit, droeg een donkerblauwe blazer en was nogal goedlachs en los in de omgang. Maar verhandelingen verbeteren deed hij met vooroorlogse gestrengheid. Ik schreef ooit dat ‘de jongeren terecht geobsedeerd zijn door maatschappelijk onrecht’. Een obsessie kan nooit terecht zijn! stond er in rode letters in de kantlijn. Of ik ontwikkelde de redenering dat, als de rijkdom van de rijken onder de armen zou worden verdeeld, dat die armen dan minder arm zouden zijn. Triviaal! was de commentaar. Ik kende dat woord niet en moest er de betekenis van vragen.
   Niet veel later leerde ik uit marxistische geschriften hoe je de herverdelingsgedachte minder triviaal kon formuleren. In het goed verwarmde treinstation van mijn geboortestad las ik op regenachtige zondagen boekjes zoals Loon, prijs, winst van Karl Marx, Socialisme van utopie tot wetenschap van Friedrich Engels, en de in 1971 heruitgegeven oorlogsnummers van de Roode Vaan.

   In de Roode Vaan van november 1942 vond ik volgende redenering. De naamloze vennootschappen in België maakten jaarlijks 5 miljard winst. Als dat bedrag verdeeld zou worden onder de anderhalf miljoen loontrekkenden, zou elk van die loontrekkenden ‘slechts’ een verhoging genieten van 300 fr. in de maand. Dat vond de steller van het artikel ‘zeker niet te versmaden’, maar nu ook weer niet zo bijzonder. Gelukkig kwam daar iets bij. Het communisme zou niet alleen zorgen voor een betere verdeling van de taart, het zou vooral ook zorgen voor een veel grótere taart. Je kon een voorbeeld nemen aan de Sovjet-Unie. Daar had je een productie die elke vijf jaar verdúbbelde. Met zo’n groeiritme zou het niet lang duren voor men de Verenigde Staten zou inhalen.  Chroestsjov dacht later ook zoiets.

   Maar zo’n vaart is het niet gelopen. De communistische economieën raakten juist hoe langer hoe meer achterop. Later vond ik bij Karel van het Reve en Ludwig von Mises waarom dat zo was.

Oorspronkelijk geplaatst op 25 februari 2015.