Wie zich op de sociale media begeeft moet een beetje opletten. Je kunt op Twitter niet zomaar schrijven ‘Fijne man, die Bart De Wever,’ want dan zal het algoritme misschien dat Nederlandse woord ‘die’ als het Engelse woord voor ‘sterven’ lezen. Het overkwam Miet Ooms toen ze tweette ‘Straffe influencer, die Bernie Sanders.’ Het algoritme las ‘Daaj Bernie Sanders’. Miet haar profiel werd meteen voor twaaf uur geblokkeerd. ‘Sterf dan, De Wever’, of ‘Verrek, Bernie Sanders’, of ‘Breek een been, Matthias Schoenaerts’, dat mag allemaal niet. De gebruiksvoorwaarden van Twitter stipuleren dat ‘het toewensen van fysieke verwondingen, of hopen dat iemand fysiek iets overkomt’, verboden is. Mag je met zulke voorwaarden eigenlijk nog de slagzin ‘Feel the Bern’ gebruiken? Want brandwonden lijken mij ook tot de ‘fysieke verwondingen’ te behoren.
Ik vind dat allemaal problematisch. Het algoritme kan ongetwijfeld verbeterd worden. Het kan zo moeilijk niet zijn om aan die machine het verschil duidelijk te maken tussen een Nederlandse betrekkelijk voornaamwoord en een Engels werkwoord. Misschien ondervond de machine van Türing wat moeilijkheden om het taalkundig verschil te merken tussen ‘slapper’ en ‘dapper’* maar de machines van vandaag leren snel bij. Een veel moeilijker probleem, voor machines en voor mensen, is het verschil te merken tussen metaforische en referentiële taal.
Gerard Reve wenste zijn vijanden ‘bloedkanker achter het hart’ toe, ‘want dan heeft de dokter lang zoeken.’ Misschien bedoelde hij dat letterlijk, maar de kans bestaat dat hij het figuurlijk bedoelde. Wie zal het uitmaken? Dat zal voor een machine van Türing niet makkelijk zijn, en voor een bediende van Twitter evenmin.
Gerards geleerde broer, Karel van het Reve, definieerde democratie als een samenleving waarin elke burger vrij mag zeggen en schrijven dat de regering ‘uit een stelletje misdadigers bestaat die het verdienen opgehangen te worden.’ Een onaardige baas wenste hij toe dat die op een pijnlijke wijze over een bananenschil zou uitglijden. Ook hier kun je vermoeden dat dat ophangen en die bananenschil figuurlijk bedoeld zijn, maar je weet dat nooit zeker.
Het beste lijkt mij daarom heel zuinig te zijn met censuur. Ik heb alle begrip voor het ‘geen-vrouwentepels-algoritme’ van Facebook. De eigenaars van het bedrijf vonden dat pornografische beelden en filmpjes beter voor gespecialiseerde sites konden worden voorbehouden, waar ze evengoed gratis consulteerbaar zijn. Ik vind dat ook. Het is jammer dat daardoor ook ‘L’origine du monde’ geweerd wordt, een schilderij waarop nog net, als je goed kijkt, een tepel zichtbaar is. Maar ik begrijp de afweging. Ik hoop dat het algoritme verbeterd wordt, zodat het schilderij van Courbet voor de sociale media gered wordt. Zo niet, dan is dat jammer.
Maar aan tálige uitlatingen zou ik mijn vingers niet verbranden. Wie weet wat zo’n twitteraar écht bedoelt als hij schrijft ‘Khaybar, oh Joden, het leger van Mohammed keert terug.’ Misschien is het iets figuurlijks, zoals de bloedkanker achter het hart, en misschien is het dat ook niet. Daar kan over worden gediscussieerd. Net trouwens als over het gedrag van Mohammed bij die fameuze slag van Khaybar. Liever vrije discussie dan censuur.
* Zie hier.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten