Corona-bochten

     In Het Nieuwsblad staat vaak een hoofdartikel dat kritisch is voor N-VA, of voor de Vlaamse regering. Er staat ook wel eens een kritisch hoofdartikel over een andere partij, of over de federale regering, maar die over N-VA en de Vlaamse regering zijn talrijker. Dat is althans mijn indruk. Die Nieuwsblad-mensen overtreden daar geen enkele regel mee. Zij werken niet voor een staatszender zoals de vrt. Voor een onafhankelijke krant geldt het adagium ‘Comments are free’, zolang de feiten maar worden gerespecteerd.
     En in het hoofdartikel van vandaag worden de feiten gerespecteerd. De N-VA’ers in de Vlaamse regering waren geen voorstander van coronapasjes, maar ze hebben in het overleg een compromis aanvaard waarin die pasjes toch bij sommige gelegenheden moeten worden getoond, zij het in iets beperktere mate dan eerst voorgesteld*. Achteraf heeft Jambon dat compromis publiekelijk goedgekeurd. Het Nieuwsblad spreekt venijnig van een ‘korte bocht’ en een ‘deuk in het imago van sterke Jan’. Ik vraag mij af wat Het Nieuwsblad zou hebben geschreven als N-VA géén compromis had aanvaard, of als Jambon achteraf had nagetrapt in plaats van het akkoord loyaal te verdedigen.
     De simpele waarheid is dat het allemaal draait om de grijze zone van de kleine nuances. N-VA is de partij die in corona-aangelegenheden iets meer gewicht toekent aan de bewegingsvrijheid van de burger en het normale leven, maar die niet zo gek is om daar de volksgezondheid aan op te offeren. Als hospitalisatiecijfers dalen zal de partij iets vroeger voor versoepeling opkomen, en als ze verslechteren zal ze iets minder snel aandringen op vrijheidsbeperkende maatregelen. Ik heb dezelfde reflexen.
      Soms ook loopt de partij enkele kilometers voorop, zoals nu, met haar voorstel om boostervaccins ter beschikking te stellen van de burgers. Ik ben daar een groot voorstander van. Natuurlijk moeten die boosters eerst gaan naar de 65-plussers, en dan naar de mensen in de zorg die hun eerste vaccins lang geleden kregen. Ikzelf krijg er binnenkort een, maar mijn vrouw die enkele jaren jonger is, heeft daar nog geen enkel vooruitzicht op. Ik heb jonge vrienden die al enige tijd geleden een Johnson of twee Astra Zeneca’s kregen en er nu graag een Pfizer bovenop willen. Ook aan hen wordt niets in het vooruitzicht gesteld. Dan word ik wat ongeduldig bij het aanhoren van de tegenargumenten: eerst héél Afrika vaccineren, eerst wachten op sluitende wetenschappelijke evidentie, enzovoort. Ik voorspel voor die tegenargumenten geen mooie toekomst.
    Als ik het goed begrepen heb, kun je in de Scandinavische landen nu al als burger een booster aanvragen. Dat vind ik een goede regeling. Op VTM vroeg Stef Wauters aan Frank Vandenbroucke of zoiets in ons land ook geen goed idee zou zijn. ‘Nee,’ zei Frank, ‘we gaan dat gemeenschappelijk aanpakken.’ Ja, zo kennen we onze socialist. Georganiseerd. Voor iedereen verplicht, of voor niemand, of voor de categorieën die wij bepalen.
     Ik voel overigens niet de aandrang om Vandenbroucke uit te lachen wegens zijn bocht omtrent het ‘Rijk van de Vrijheid’, dat achteraf van korte duur bleek. Zelf was ik ook te optimistisch over de gevolgen van de vaccinatie. Ik had gedacht dat de gunstige gevolgen sneller zouden intreden en langer zouden duren. Nu ben ik al blij dat we nog altijd in het Rijk van de Driekwart Vrijheid leven. Om maar te zeggen dat ook ik in coronaverband menige bocht heb genomen, zoals bijna iedereen die in die kwestie geen onwrikbaar extreem standpunt inneemt. 
     En ook mijn bochten bestonden uit verschuivingen in de grijze zone van de nuances. Ik was bijvoorbeeld overtuigd van de werking van mondkapjes toen de virologen daar nog leugentjes om bestwil rond verkochten. Toen ik op een koude winterdag vaststelde hoeveel zichtbare damp ik uitblies ondanks mijn mondkapje, begon ik te denken dat die mondkapjes dan wel hielpen, maar toch niet zo erg veel. Ondertussen geloof ik weer wat meer in de werking. Als alle virologen zonder uitzondering de mondkapjes aanprijzen, en dan vooral in het Heilige Openbaar Vervoer, dan moeten ze daar wel hun cijfers voor hebben. Ik zie niet onmiddellijk wat hier hun verborgen agenda zou kunnen zijn**.
     Mijn grootste corona-bochten hebben te maken met de algemene toekomstperspectieven en de strategische doelstellingen. In de eerste fase hoorden we veel over flatten-the-curve. Het kwam er toen op aan het aantal hospitalisaties in de tijd te spreiden, zodat het gezondheidssyteem niet onder druk kwam. Maar het totale aantal hospitalisaties – én dodelijke slachtoffers én langdurig zieken – zou men op die manier niet verminderen. Er werden, volgens de logica van die aanpak, geen levens gered. Er werd alleen uitstel verleend. In die tijd volgde ik aandachtig het standpunt van de Zweedse viroloog Anders Tegnell die een lange-termijn-strategie voorstelde: de curve naar beneden duwen met beperkte maatregelen die men meerdere jaren kon uithouden. Ik vond dat een duidelijk standpunt, in tegenstelling tot dat van onze virologen die in woorden de flatten-the-curve filosofie aanhingen maar daarvoor argumenten gebruikten die kwamen uit de utopisch-totalitaire crash-the-curve aanpak. 
     Met de vaccins veranderde mijn kijk op de zaak. Nu leek een korte-termijn-strategie mogelijk. Men kon, dacht ik, nu levens redden door de strenge maatregelen nog even vol te houden en daarna het vaccin zijn heilzame werk te laten doen.  Maar ondertussen is gebleken dat de werking van de vaccins enigszins beperkt is. Ze remmen de verspreiding van het virus af, maar in mindere mate dan gehoopt – van de virologen krijgen we daarover geen duidelijke cijfers. Ook is de bescherming tegen hospitalisatie en overlijden niet absoluut, wat door de voorafgaande studies al aangegeven was, en vooral de risicogroepen worden door de vaccins het minst beschermd. Over die kwestie krijgen we van de virologen wél min of meer duidelijke cijfers. Ten derde blijkt nu ook dat de bescherming door vaccins – net als de natuurlijke immuniteit na besmetting – beperkt is in de tijd.
     Zo kom ik weer uit bij het lange-termijn-perspectief van Tegnell. We zullen nog meerdere jaren met het virus te maken hebben. We mogen hopen dat de schadelijkheid van het virus geleidelijk afneemt. En we mogen erop vertrouwen dat de groepsimmuniteit, door herhaalde besmetting en herhaalde vaccinatie, geleidelijk toeneemt. Dààrom*** is het wenselijk dat we ons gedrag wat bijsturen, vooral tijdens herfst en winter. Wetten, regelementen, verplichtingen, pasjes en PLF’s kunnen geleidelijk vervangen worden door vrijwillige voorzichtigheid. De impact van roekeloos gedrag zal verminderen en vooral de roekelozen zelf treffen. Zo’n aanpak kan over de jaren heen enkele honderden of duizenden levens redden terwijl er onvermijdelijk ook nog enkele honderden of duizenden covidpatiënten wél zullen bezwijken. Maar de tijd dat in ons land tienduizenden levens op het spel stonden - verloren konden gaan of gered konden worden - is voorbij. De curve zal steeds verder dalen tot ook somberaars, smetvreesachtigen en anderszins angstig aangelegde lieden wat zorgelozer tegen de komende herfst en winter aan kunnen kijken. 

 

 

* Het Nieuwsblad merkt terecht op dat zoiets vooral gevolgen heeft voor niet-gevaccineerden van net over de taalgrens die in Vlaanderen naar de fitness willen.

** Een mogelijke verborgen agenda zou kunnen zijn dat het dragen van mondkapjes leidt tot een algemene waakzaamheid en een vermindering van sociaal contact. Maar dat kan niet de enige reden zijn, en al zeker niet in het openbaar vervoer.

*** En om de druk op de ziekenhuizen laag te houden. Even dramatisch als in het verleden zal die druk zelfs volgens de biostatistici niet worden.