'We krijgen het allemaal*'

 

     Ik heb ooit voorgesteld dat onze virologen een wekelijkse column zouden schrijven** waarin ze aan midbrows zoals ik de stand van zaken zouden uitleggen: de gekende feiten, de verbanden, en de plausibele speculaties. Ik heb geen zin om zelf het internet af te speuren naar peer-reviewed artikels over corona die ik maar half – en dan nog verkeerd – begrijp, die elkaar tegenspreken, die allemaal een andere onderzoeksmethode gebruiken, en die volgens mijn-zoon-de-dokter wetenschappelijk niet veel waard zijn. ‘Als je iets over corona wil weten, papa,’ zegt hij, ‘kun je beter de artikels lezen die men over vijf jaar zal publiceren. En sla de stukken over immuniteit maar over want dat is gruwelijk ingewikkeld. Hoe ik ooit een 18 voor dat vak heb gekregen, begrijp ik nog altijd niet.’
     Goed. Dus geen wetenschappelijke artikels. Aan de andere kant heb ik ook niet genoeg aan zo’n viroloog die op televisie komt verklaren dat het virus ‘gemeen’ is, dat de vaccins ‘fantastisch werken’, en dat we ‘allemaal samen  onze inspanning nog even vol moeten houden.’ Vandaar mijn column-voorstel.
    Als onze experts onvoldoende taal en stijl in huis hebben voor columns, zouden diepgaande interviews een oplossing kunnen zijn, iets in de stijl van ‘Humo sprak met’ uit mijn jeugdjaren. Men pikt er elke week een andere viroloog, epidemioloog, immunoloog, microbioloog, biostatisticus enzovoort uit, de journalist bereidt zich enkele dagen voor, legt de expert gedurende vijf-zes uur op de rooster, tikt de opname van het interview uit tot een kladversie van 85 bladzijden en distilleert daaruit een stuk van zestien kolommen dat alle vragen beantwoordt die ik mij ooit over corona heb gesteld. Het interview dat in Humo van 7 december verscheen, met Van Gucht en Meyfroidt, voldoet niet helemaal aan die beschrijving.
    Om te beginnen interviewt men twéé experts, in plaats van één grondig, en dan gaat het interview nog voor de helft over hun deelname aan De slimste mens. Dat is geloof ik een populair quiz-programma op de televisie. Mijn leerlingen vertelden mij vaak dat een of andere auteur die we in de klas besproken hadden, het onderwerp was geweest van een quiz-vraag in dat programma. ‘Daar zijn uw lessen erg nuttig voor, meneer,’ zeiden ze dan. Tja, nuttig … Misschien is de De slimste mens een ‘nuttig’ programma, en misschien zijn de vragen in dat programma ook ‘nuttige vragen’, maar dan een interview met vragen óver een programma waarin vragen worden gesteld, dat boeit mij al wat minder.
     Gelukkig heeft de Humo- journalist ook vragen gesteld die niet over De slimste mens gingen, maar over corona. Dat leverde enkele spectaculaire quotes op. ‘Iedereen moet het virus krijgen, maar niet allemaal tegelijk, anders verzuipt de zorg. We organiseren eigenlijk een gigantisch spreidingsplan … Ik denk dat het bij de meeste mensen nog altijd niet doordringt dat het niet de bedoeling is om iedereen in bubbels te houden en niet in contact te brengen met het virus. Iedereen zal het ooit moeten krijgen … Vroeg of laat hebben we allemaal prijs.’ Dat beantwoordt meteen een vraag die ik mij al lang stel: zal ik covid krijgen? Ja dus, want ‘iedereen’, daar hoor ik bij.
     Het jammere is nu dat de Humo-journalist niet heeft dóórgevraagd. Bijvoorbeeld. Menen de experts dat, of zeggen ze dat om de aandacht te trekken? Bedoelen ze hun uitspraak letterlijk? Bedoelen ze dus ook dat bijvoorbeeld àlle 75-plussers vroeg of laat covid krijgen? En op welke termijn zal dat gebeuren? Ten slotte: wat betekent dat voor het aantal sterfgevallen dat we nog mogen verwachten.
     Ook is het een beetje dubbelzinnig als Meyfroidt zegt: ‘Iedereen moet het virus krijgen.’ Bedoelt hij dat iedereen het virus zàl krijgen, of bedoelt hij echt dat iedereen het ‘móet’ krijgen, met andere woorden, dat die besmetting  moet worden nàgestreefd. Die laatste lezing kan ik niet uitsluiten. Elders in het inteview zegt Van Gucht  dat we een ‘basisimmuniteit’ moeten opbouwen tegen het virus, zoals kinderen een basisimmuniteit opbouwen tegen het verkoudheidsvirus, waardoor ze er als volwassenen niet zwaar ziek van worden. ‘Zo’n basisimmuniteit zal er vermoedelijk ook voor het coronavirus komen,’ meent Van Gucht, ‘misschien na één of twee besmettingen, of na de derde of eventueel vierde prik.’ Aangezien Van Gucht al een paar keer optimistische voorspellingen deed, pas ik de cijfers wat aan: we kunnen misschien een basisimmuniteit krijgen na twee of drie besmettingen of na de  vijfde of eventueel zesde prik. Maar zelfs dan blijf ik op mijn honger zitten. Bedoelt Van Gucht echt besmettingen óf prikken, dan wel besmettingen én prikken. In het laatste geval moeten we geen partij meer kiezen tussen de vaxers en de adepten van de natuurlijke immuniteit. Het is niet het een of het ander, het is allebei, bijvoorbeeld omdat de verschillende soorten immuniteit allebei hun eigen voordelen hebben die elkaar aanvullen. ’t Is alleen jammer dat de Humo-journalist de vraag niet heeft gesteld.
    Met de uitspraak dat iedereen het virus moet krijgen, maar dan volgens een ‘gigantisch spreidingsplan’, zitten we weer volop in de flatten-the-curve filosofie. Even leek het erop dat vaccins de spelregels hadden veranderd en dat het virus alsnog kon worden platgeslagen, volgens het crash-the-curve principe. Ik geloofde daar ook in***. Nog even de maatregelen volhouden, dacht ik, zoveel mogelijk besmettingen voorkomen tot iedereen gevaccineerd is, en dan is het gedaan met hospitalisaties, IC-opnames en sterfgevallen. De curve moest worden laaggehouden totdat ze in de naaste toekomst zou verdwijnen. Maar zo is het niet gegaan, en we zijn terug bij het uitgangspunt van de spreiding van de besmettingen.
     Dat werpt voor mij een nieuwe vraag op, die de Humo-journalist alweer niet heeft gesteld. Hoe kunnen we de gigantische spreiding van het virus het beste aanpakken? Moeten we werken met een gelijkblijvend pakket van maatregelen, zoals men verkeersopstopping naar de kust oplost door blokrijden aan constante snelheid? Of moeten we een anticyclisch beleid voeren? Men probeert dat soms in de economie. Bij slapte gaat de overheid meer geld lenen, openbare werken uitvoeren, rente verlagen, lonen en prijzen laten stijgen. Bij oververhitting daarentegen gaat de overheid bezuinigen, schulden afbetalen, rente verhogen, lonen en prijzen afremmen. Moeten we met corona ook zoiets doen? We stellen ons doel bijvoorbeeld op 300 IC-bedden voor Covid-patiënten. Als we een stijging van de cijfers voorzien, dan verstrengen we, maar als we omgekeerd een daling voorzien, dan versoepelen we. Op 30 juli 2021 lagen er 14 – veertien – covid-patiënten op IC. Is dat, in het licht van een spreidingsplan, niet veel te weinig? Had men niet beter in juli wat meer festivals toegelaten om dan in september te verstrengen, in plaats van te versoepelen?
     Ik heb zelf geen voorkeur voor één van de mogelijke strategieën: blokrijden, anticyclisch beleid of paniekvoetbal. Ik weet daar niet genoeg van af. Maar Humo had de vraag best mogen stellen aan Meyrfroidt en Van Gucht. Hùn voorkeur, met redenen omkleed, had ik graag gekend.

 

* Van wie we het krijgen wordt beantwoord in het lied van Tom Lehrer.

** Over de noodzaak van virologische columns zie mijn stukje hier.
*** Over mijn verwachting dat vaccins het einde betekende van flatten-the-curve: zie mijn stukje hier