De Kus, en andere kortjes

 De kus van de Rubiales
     Bij grote internationale gebeurtenissen, zoals de Kus van Rubiales, beginnen mijn hersenen werktuigelijk te zoemen, zonder dat er, helaas, iets bruikbaars uitkomt. Ik lees dan iets over de kwestie, maar vaak helpt ook dat niet veel. In Doorbraak las ik het stuk van Sanctorum waarin hij de Kus in verband brengt met zijn eigen – dat wil zeggen Sanctorums – traumatische jeugdervaringen en met de beroemde en beruchte kuskesdans die indertijd zo vaak werd uitgevoerd in danszalen, op de tonen van La Bamba. Daar schiet ik niets mee op. Interessanter is zijn mijmering over hoe bokskampioene Delfine Persoon met zo’n ongewenste kus zou zijn omgegaan: het zou Rubiales ‘zijn tong én zijn mannelijkheid gekost hebben, met nog een uppercut er bovenop.’ Sanctorum vindt zo’n reactie gezonder, lijkt mij, dan te gaan zeuren in de pers. Heeft hij gelijk? Mijn hersenen zoemen, maar er komt niets bruikbaars uit.
    Maar nu lees ik in De Standaard de opinie van doctoraatsonderzoeker in de filosofie Sigrid Wallaert. Zij vergelijkt de Kus met het drinken van een kopje thee. ‘Wil je graag theedrinken met iemand? Dan vraag je eerst of die daar zin in heeft. Als iemand geen zin heeft, of eerst wel maar zich daarna bedenkt, dan maak je geen thee. En als je toch thee voor iemand gemaakt hebt die wil er eigenlijk geen, dan gooi je de thee niet zomaar in zijn gezicht.’ Dat is een goede regel.
     Maar nu moest ik weer aan Sanctorum denken, en draaide ik in gedachten de rollen om. Als iemand thee zet voor Delfine Persoon en die lust helemaal geen thee, mag die volkse bokskampioene dan die thee in het gezicht van de theezetter gooien? Dat lijkt mij een overdreven reactie. Ik zou het ook een overdreven reactie vinden als de theezetter op zijn beurt na dat gooien de politie of de pers erbij haalde. Behalve als de thee héél heet was natuurlijk, want dan kun je je gezicht verbranden.

Wantrouwige houding
     Sigrid Wallaert schrijft ook iets over de slagzin ‘Believe women’.  Ik citeer: ‘Je kunt dat lezen als een claim dat vrouwen per definitie geloofwaardig bevonden moeten worden als ze over hun ervaringen spreken. Dat zou raar zijn: uiteraard kunnen vrouwen liegen ...’ Maar vervolgt ze, in navolging van filosofe Amia Srinivasan, je kunt de oproep ‘ook lezen als een ethische claim. Als algemene vuistregel zou het ons misschien betere mensen* maken … als we ervan uitgingen dat vrouwelijke slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag de waarheid spreken … Ja, ze kunnen fout zijn, maar wat zou het over ons zeggen als we die wantrouwige houding als basis namen.’ 
     Ik kan het daar niet eens mee zijn. Als een vrouw beweert dat ze verkracht is door een man, en de man beweert dat hij haar niet heeft aangeraakt, waarom zou ik een ‘beter mens’ zijn als ik ‘een wantrouwige houding aanneem’ tegenover de man in plaats van tegenover vrouw? Ik zie niet in hoe een vuistregel hier een uitweg kan bieden. Natuurlijk verdient het slachtoffer alle sympathie, maar dan moet eerst duidelijk zijn wie het slachtoffer is**. Een buitenstaander lijkt mij in zo’n geval een ‘beter mens’ als hij zijn onwetendheid bekent en zijn oordeel opschort. Kent hij een van de betrokkenen, dan kan hij hem of haar, op basis van zijn mensenkennis en inschatting, geloven of niet geloven, en in dat eerste geval, morele en andere steun verlenen, liefst enigszins discreet.

  Geloofwaardigheid en ‘kennisonrecht’
     Wallaert haalt er nog twee andere collega-filosofen bij, Miranda Fricker en Kate Manne, dit keer over kennisonrecht. ‘Geloofwaardigheid wordt niet altijd eerlijk verdeeld,’ zo luidt het. ‘Stereotiepe opvattingen beïnvloeden wie geloofd wordt of niet. De samenleving heeft immers al te vaak meer empathie met mannen dan ze eigenlijk verdienen … zeker als de man in kwestie een mooi cv heeft, een hoge positie of een chic kostuum.’… Bij Rubiales denkt men dan, schrijft Wallaert, ‘zo’n machtig man weet heus wel wat hij doet’.
      Ik geloof dat niet zo erg, dat vandaag de sympathie nog altijd uitgaat naar de rijkaard boven de proleet? Waarom draagt Trump anders zo’n proletenpetje? Zijn wij niet allemaal opgevoed met Hollywoodfilms en -series die ons rijke slechteriken laten zien? Ik ben nu naar Dopesick aan het kijken. Tjonge, tjonge, wat zijn die mannen van Big Pharma slecht! Ander voorbeeld: was er veel sympathie voor de Reuzegommers bij hun proces? Of werd omgekeerd de antipathie jegens juist aangewakkerd door er telkens op te wijzen, vaak met nogal wat overdrijving, dat ze uit elitaire, steenrijke milieus afkomstig waren? 
     Ik geloof best dat er naar die ongelijke geloofwaardigheid ‘onderzoek’ is gebeurd. Misschien heeft men proefpersonen foto’s voorgelegd van knappe goedgeklede mannen die warempel geloofwaardiger werden bevonden dan als heroïnehoer gemaquilleerde vrouwen. Maar in welke mate kun je zulke resultaten gebruiken om échte reacties te meten? Zelf heb ik iets onverbeterlijk braafs in mijn karakter waardoor ik van ‘machtige mannen’ inderdaad wel eens denk dat ‘ze heus wel weten wat ze doen.’ Ik hoorde ooit Georges Monard spreken en dacht dat zo’n machtig man misschien tóch gelijk had over onderwijsdemocratisering, en ik niet. Ik moet bij mijzelf die neiging bestrijden. Maar bij Rubiales heb ik dat in elk geval niet. Bij gelijk welk beeld van de man denk ik: ‘wat een idioot’, ondanks zijn chic kostuum.
     Wallaert concludeert: ‘De theorie van kennisonrecht leert ons dat machtige personen automatisch geloofwaardiger worden gevonden … Als vuistregel kan het daarom geen kwaad om minder machtige mensen bij voorbaat wat meer geloofwaardigheid toe te kennen.’
     Ja, ’t is een vuistregel. Maar dan een van het niveau ‘two wrongs make a right’. 

Zonder commentaar
     Ik laat nog een laatste keer Wallaert aan het woord: ‘Zo wil ik het motto van mijn universiteit (U Gent) een beetje uitdagen: sapere aude, durf te weten, zeker. Maar ook credere aude: durf te geloven.’

Staatsbon
     De staat geeft de relatief hoogrentende staatsbon uitgeschreven om de banken onder druk te zetten hun rente op spaarboekjes te verhogen. De banken moeten bij het bepalen van hun rente onder andere rekening houden met hun inkomsten uit hypotheekleningen, met de dividenden die ze willen uitbetalen, enzovoort. Waar moet de staat eigenlijk rekening mee houden bij het bepalen van de rente? Dat geld gaat naar de burgers en komt van de burgers. 

Staat en banken
     Links haalt graag aan dat de banken tijdens de crisis moesten worden gered met geld – leningen – van de staat. Nu komt het geloof ik vaker voor dat de staat, bij een begrotingstekort, moet worden gered met geld – leningen – van de banken.

En toen gingen we naar Wingene
     Vanaf 2025 zullen de gemeenten Wingene, Zwevezele en Ruiselede fuseren. Tot mijn grote geruststelling is de naam Wingene gekozen om de nieuwe supergemeente aan te duiden. Ruiselede is ook mooi, maar met dat woord voel ik geen speciale verbondenheid. Maar Wingene! Als ik op de E40 voorbij de afrit Beernem/Wingene rij, zeg ik onveranderlijk, binnensmonds of luidop: ‘En toen gingen we naar Wingene’. Ik heb dat zinnetje ooit gelezen in een column van Johan Anthierens, meer dan 50 jaar geleden.

Betuttelend
      In De Standaard van vandaag staat een stuk over Vivek Ramaswamy die kandidaat is bij de Republikeinse voorverkiezingen in de USA. Hij is het type, schrijft Steven De Foer, dat de aandacht opeist met krasse uitspraken. En hij geeft een voorbeeld: ‘Zo noemt hij, klimaatverandering een verzinsel en heeft volgens hem de bestrijding ervan al veel meer mensenlevens gekost dan het klimaat zelf.’ En dan gaat De Foer verder: ‘Nonsens, maar het valt op.’
     ‘Nonsens.’ Moet dat er nu echt bij staan? Zijn nonsens, onzin, flauwekul, kletspraat en gelul niet eerder woorden die in een cursiefje thuishoren? In een krantenbericht wil ik zinnen lezen als: ‘Poetin beweert dat zijn troepen in Oekraïne geen “oorlog voeren” maar slechts een “speciale operatie” realiseren.’ Maar daar moet niet betuttelend aan toe worden gevoegd: ‘Onzin natuurlijk, want wat is er nu zo ‘speciaal’ aan het bombarderen van scholen, ziekenhuizen en hotels.’ Ik ben het ermee eens hoor, maar ik wil dat lezen in een commentaarstuk of op de Opinie-pagina, niet op de pagina Buitenland***. 

 

 

* Eigenlijk schrijft Wallaert: ‘betere mensen en betere feministen’, maar dat laatste compliceert voor mij de discussie.

* Walaert gebruikt verschillende keren de dubbelzinnige formuleren dat we het ‘slachtoffer’ meer geloofwaardigheid moeten toekennen. Zie ook mijn stukjes hier en hier.

** Maarten Boudry heeft minder geduld dan ik met de woordkeus en de inhoud van De Foer zijn stuk van. Hij vraagt zich af: ‘Is dit berichtgeving of agitprop?’ Zie hier.