Meer dan samenzweringen en complotten kan een goed gemikte slagzin de loop van de geschiedenis beïnvloeden.
· Dieu le veut!
· Liever Turks dan Paaps!
· Cujus regio, ejus religio!
· No taxation without representation!
· Qu’est-ce que le Tiers-Etat? Tout! Qu’a-t-il été? Rien! Que demande-t-il? Devenir quelque chose!
En wat verder op de tijdlijn:
· Voor outer en heerd!
· Brood, land, vrede!
· Brave Little Belgium!
· Ein Volk, ein Reich, ein Führer!
· Het goddeloze bolsjevisme!
· All we are saying: give peace a chance! (gezongen)·
Tegen al die kreten kan wel iets ingebracht worden: verborgen agenda, valse belofte, verkeerde voorstelling van zaken, simplisme. Ik kan dat allemaal billijken. Een slagzin is niet de plaats om fijne nuances aan te brengen. En als ze goed klinkt, kan ik er een zekere waardering voor opbrengen. In Madrid zag ik vorige week nog een kleine manifestatie – een dertigtal mensen dat na elke toespraak vol overgave de oude slogan riep: ‘El pueblo, unido, jamàs serà vencido!’ Ik voelde mij weer twintig.
Waar ik mij echter wel aan stoor zijn fouten tegen de logica. Naar aanleiding van de spijbelbetogingen voor het klimaat, verklaarde een van de deelnemers in Het Nieuwsblad: ‘Onze toekomst is belangrijker dan een dagje les.’ Hoewel ik geen klimaatalarmist ben, geloof ik ook dat de klimaatverandering een heleboel maatregelen en investeringen vereisen die allemaal samen genomen belangrijker zijn dan een dagje les. Maar is een dagje les aan een miljoen scholieren belangrijker dan de mogelijke gunstige invloed die kan uitgaan van een scholierenbetoging voor het klimaat? Aha! Dan moeten we beginnen speculeren over hoe groot die invloed kan zijn, en zelfs of die invloed gunstig of ongunstig zal zijn. En ook zonder die afweging doet het grote belang van de ene kwestie het geringere belang van de andere kwestie geenszins teniet. De toekomst van de planeet is belangijker dan het leven van mijn 97-jarige vader, maar dat is geen vrijbrief om de goede man met stokken dood te slaan.
Erger nog vond ik de slagzin bij de betoging in Elsene tegen verkrachtingen. Ik zag een bordje ‘Victime, on te croit, violeur on te voit’. Prosodisch en rijmtechnisch is de slogan perfect. Maar de logica! Natuurlijk moet je het slachtoffer geloven, maar dan moet je eerst weten of de persoon die beweert slachtoffer te zijn, dat ook is. Natuurlijk moet je een verkrachter veroordelend aankijken, maar dan moet je eerst weten dat die kerel ook werkelijk een verkrachter is. En natuurlijk heeft een verkrachter meer reden om zijn schanddaad te ontkennen dan een slachtoffer om er een te verzinnen. Een versmade jonkvrouw zal soms een hoofse ridder valselijk beschuldigen, maar een onhoofse ridder zal zijn altijd de begane vrouwenschennis ontkennen, waardoor de kans dat de ene dan wel de andere de waarheid spreekt ongelijk is. Zo’n overweging is echter niet voldoende om in een boogje om de bewijslast heen te lopen. Een beschuldiging is nooit een bewijs van schuld, behalve als het om een heks gaat, en ook dan is bijkomend bewijs vereist.
Over die twee logische fouten heb ik eerder al geschreven. Over de eerste hier, en over de tweede hier.
Interessant om te lezen dat je geïnteresseerd bent in sofismen en logica. Dat kon ik uit de schrijfsels van de voorbije maanden niet afleiden.
BeantwoordenVerwijderenVooral de negatieve bejegening van Russell zal mij deze indruk gegeven hebben.
Het is toch ook belangrijk om niet te blijven hangen bij de logica van Aristoteles alleen.
De tweewaardige logica (Frege, Whitehead en Russell) is toch een belangrijke stap geweest.
De koppeling met wiskunde deed de waarde alleen maar stijgen. Het gebruik van de mechanismen in elektronica en informatica volgden.
Het is interessant om schrijfsels van politici te onderwerpen aan een sofisme-test. Als je begint te schrappen blijft er nauwelijks nog iets over. Er zijn weinig politici die in staat zijn om hun politieke ideeën sofismevrij te brengen. De nadruk bij deze mensen ligt natuurlijk op hun retorisch talent. Een uitzondering is misschien Matthias Storme, maar die is dan weer minder geschikt voor het politieke toneel.
Uiteraard is er sinds Frege veel vooruitgang gemaakt in de logica, waar ik overigens niet veel van af weet, maar om sofismen van politici te doorzien is de huis-tuin-en-keukenlogica van Aristoteles meestal voldoende geloof ik. (Zie bijv. ook https://philippeclerick.blogspot.com/2017/08/barcelona-terreurbestrijding-en.html).
VerwijderenVerder geloof ik met Maarten Boudry dat het aanwijzen van sofismen, wat ik erg graag doe, onvoldoende is om een stelling echt te weerleggen.
Welke argumentatie gebruikt Boudry hiervoor? Is die van logische of van retorische aard?
Verwijderen."..het aanwijzen van sofismen,..., onvoldoende is om een stelling echt te weerleggen."
VerwijderenNatuurlijk is dat zo. Dat volgt rechtstreeks uit de logica.
Leg dat dan eens even uit, en preciseer ook even over welke logica u het heeft.
VerwijderenPersoonlijk zie ik het graag geformuleerd vanuit de tweewaardige logica; kan dus ook gewoon als wiskundige formule.
Het artikel van Boudry staat hier: https://maartenboudry.be/2017/06/the-fallacy-fork-why-its-time-to-get.html
VerwijderenHeel vreemd vind ik de uitspraak van Anuna De Wever die zegt “dat het geen zin heeft om op de schoolbanken te zitten voor een onbestaande toekomst.” Ofwel gelooft ze dat haar acties de wereld zullen redden, ofwel neemt ze aan dat het allemaal zinloos is.
BeantwoordenVerwijderenIn het eerste geval is er, naar mijn mening, serieus sprake van overschatting van de impact van betogingen. Het is een moeilijke aanpak om iets te bereiken. Er werd bijvoorbeeld driftig betoogd tegen de plaatsing van kernwapens in België, er werden zelfs wetten over gestemd en kijk…die atoombommen liggen er nog.
In het tweede geval kan men zich de vraag stellen waarom er nog betoogd moet worden, als er toch geen toekomst is. Dit soort (jeugdig) nihilisme en pessimisme is natuurlijk van alle tijden en was erg in de mode tijdens de punk-periode van vorige eeuw. Godfather van deze muziekstijl was Iggy Pop, nu halverwege de zeventig en steenrijk. Met alles kan je rijk en beroemd worden als je het goed aan boord legt. Neem nu de Sex Pistols: allemaal oude witte boomers die ooit een liedje uitbrachten getiteld “No Future”.
Mooi geformuleerd dilemma. Maar het valt moeilijk in te schatten in welke mate de alarmisten hun eigen alarmkreten helemaal ernstig nemen.
BeantwoordenVerwijderenTja, zijn het alarmkreten of kreten om aandacht?
BeantwoordenVerwijderenKretologie is natuurlijk geen logica. Dat zijn aparte werelden, met elk hun eigen wetmatigheden.
BeantwoordenVerwijderenKretologie zonder een logische basis is onbetrouwbaar, niet noodzakelijk fout of juist. En logica zonder kretologie zal waarschijnlijk maatschappelijk weinig bereiken. Misschien KAN heel de wereld op logica steunen, maar zover zijn we 'bij lange niet'. En in de praktijk wordt er nogal eens snel handelen gevraagd. Daarom hebben we intuïtie. "Thinking, Fast and Slow".