Oekraïne: kortjes

Poetin-adept Elon Musk?
     Ik lees een lang stuk van de NRC dat overgenomen werd door De Standaard, en dat gaat over de dubbelzinnige houding van radicaal-rechts tegenover het regime van Poetin. De auteur bespreekt de posities van de verschillende radicaal-rechtse partijen in Europa. De Spaanse Vox, de Poolse PiS en de Fratelli d’Italia waren al kritisch voor Poetin vóór de inval in Oekraïne. Andere partijen werden het ná de inval: Vlaams Belang, de Oostenrijkse FPÖ, het Hongaarse Fidesz. In het stuk wordt gespeculeerd dat die veranderde houding kan zijn ingegegeven door electoraal opportunisme. Ik heb er geen bezwaar tegen dat in zo’n stuk, naast informatie, ook wat speculatie aan bod komt.
     Bij één woord echter word ik onredelijk woest. Ik citeer: ‘Meloni, die overigens in december nog het podium deelde met Poetin-adept Elon Musk …’ Poetin-adept Elon Musk ... schrijven we voortaan ook over Hitler-adept Chamberlain? Zo’n woordkeus is slordig, fout, dom en goedkoop, het is ondoordacht, het is laster, het is polemiek van laag allooi, het is normvervaging, en vooral: het is geen berichtgeving*. Het zou alleen berichtgeving zijn als Musk écht een Poetin-adept was, en iedereen die wat rondsnuffelt op de sociale media weet dat er échte Poetin-adepten bestaan. Je herkent ze zo.

     Ik kan mij voorstellen dat de omschrijving valt in een stuk op de opiniepagina’s. Wat retorische overdrijvingen en scheldproza in die sectie van de krant, dat moet kunnen. Sommige mensen houden daarvan. Ik zou bijvoorbeeld graag een stuk lezen van Herman Jacobs die Elon Musk aangaande Oekraïne de bol wast, over de knie legt, de mantel uitveegt, de levieten leest, de huid vol scheldt en over de hekel haalt. Ik vermoed dat Herman daarbij de term Poetin-adept niet nodig zou hebben. 

       Maar terug naar de binnenpagina’s van de krant, die voorbehouden zijn voor berichtgeving, en waar het woord stond dat in die context mijn woede opwekte. Ik word, als ik erover nadenk, vooral woest bij de gedachte dat weinig lezers zich aan die ongepaste taal zullen ergeren. ‘Ik heb al wel straffere taal gelezen op FB of op X,’ denkt de lezer. ‘Juist daarom,’ antwoord ik in gedachten. Hoe straffer de taal op de sociale media, hoe meer de berichtgeving van kranten het goede voorbeeld moet geven met een zakelijke, niet-polariserende toon. Als ik in de berichtgeving woorden als Poetin-adept lees, word ik, wellicht ten onrechte, wantrouwig tegenover de rest van het stuk, en de rest van de krant. 

     In het Oekraïne-debat zijn er stemmen die de historiek van het conflict verdraaien, verregaande toegevingen aan Poetin verdedigen, of de militaire steun aan Oekraïne in vraag stellen: Elon Musk*, Tom Vandendriessche van Vlaams Belang, Raoul Hedebouw van PVDA, professor Tom Sauer, professor Idesbald Goddeeris, Sid Lukassen. Ik heb de redenaties van sommige van die heren proberen onderuit te halen. Ik heb geen enkele keer het lasterlijke woord Poetin-adept gebruikt, terwijl mijn blog niet eens aan berichtgeving doet, niets meer is dan een opiniepagina, en terwijl ik alleen via polariserende sociale media communiceer. 

Radicaal-rechts en radicaal-links over Oekraïne
     Waarom zijn sommige partijen van radicaal-rechts zo afkerig voor steun aan Oekraïne? Van radicaal-links kennen we de motieven. Naast een historische sympathie voor Rusland, spelen vooral anti-Westerse en anti-Nato motieven een rol. Maar hoe zit dat bij de rechtse populisten? Is het de vijandigheid tegenover de EU die een rol speelt? Is het een afkeer van een humanitaire buitenlandse politiek? Leeft er bij hen soms een zekere sympathie voor gespierde regimes zoals die van Poetin, regimes die krachtdadig kunnen optreden – ongeveer zoals er bij ons krachtdadig zou moeten worden opgetreden in de migratiekwestie, zonder al te veel te letten op liberal niceties? Een beetje zoals Groene radicalen een krachtdadig beleid zouden willen dat zich niet laat afremmen door democratic niceties. 

Ingegraven
     Vorig jaar heerste er veel optimisme over de situatie in Oekraïne. Het Oekraïense leger zou de Russen kunnen terugdringen uit de bezette gebieden. Dat leek mij toen een heel moeilijke onderneming: de Russen zaten ingegraven aan het front. Vandaag heerst er veel pessimisme. De Russen zouden het Oekraiënse leger kunnen terugdrijven. Ook dat lijkt mij een moeilijke onderneming: de Oekraïners zitten evengoed ingegraven aan het front, zij het aan de andere kant.

Bevraging
     De European Council on Foreign Relations (ECFR) heeft een peiling uitgevoerd onder de Europese burgers naar hun mening over Oekraïne. 10 procent gelooft in een Oekraïense overwinning, 37 procent gelooft in een onderhandelde vrede, en 20 procent gelooft in een Russische overwinning. Ik volg de wisdom of the crowds: natuurlijk komt er een soort ‘onderhandelde vrede’. Alle Oekraiënse gebieden terugwinnen is onmogelijk. Ook vindt een meerderheid dat Europa moet verdergaan met de steun aan Oekraïne. Alweer volg ik de wisdom of the crowds: de blijvende steun is nodig om een voordelige vrede te bekomen, waarbij het vrije deel van Oekraïne het recht krijgt zich bij het Westen aan te sluiten. De ergst mogelijke uitkomst zou zijn dat Poetin zich in zijn analyse bevestigt ziet: dat het decadente Westen niet in staat is een ingeslagen weg lang vol te houden.

Onderhandeld compromis
     In De Standaard van 23 februari staan op de opiniepagina’s, naast elkaar, de stukken van Timothy Garton Ash en van Luuk van Middelaar. De twee heren bepleiten allebei meer Europese militaire steun voor Oekraïne. Over de redenen van die steun lijken ze enigszins van mening te verschillen. Ash wil een Oekraïense overwinning mogelijk maken, en Van Middelaar wil een Oekraïense nederlaag vermijden. Ash verwerpt ook de gedachte aan een ‘onderhandeld compromis’. Het hangt er maar van af wat je onder ‘overwinning’ en ‘compromis’ begrijpt. De oorlog zal in elk geval niet eindigen met een inname van Moskou, zoals WO II eindigde met de inname van Berlijn. Vredesonderhandelingen zullen onvermijdelijk zijn. Zelf beschouw ik de toetreding van Oekraïne tot de Nato als het minimum om van een overwinning te kunnen spreken. 

* Kritiek op Musk heb ik hier geformuleerd.