Longreads: als het ietsje (of veel) langer mag zijn

zaterdag 4 maart 2023

Bart De Pauw - en andere kortjes


Bart De Pauw*
Ik ga er hier even van uit dat De Pauw niets ergers heeft gedaan dan wat we uit de pers vernomen hebben. Dan had hij ongetwijfeld een klap – of een glas water – in zijn gezicht verdiend, of een berisping van de werkgever, of een uitnodiging tot een duel van een broer of een rivaal. Maar naar mijn smaak heeft hij niets gedaan waarvoor de wet straffen moet voorzien, of waar in de pers over moet worden bericht. En dat geen enkele van zijn vrienden hem in het openbaar in bescherming namen, dat kan ik moeilijk verteren. En dan veroordeel ik niet zozeer die vrienden als de tijdsgeest die hen tot die lafheid dwingt. Soms denk ik dat het ostracisme van de Victorianen minder lichtzinnig, minder universeel en minder onverbiddellijk was. Britten die in de 19de eeuw in Duitsland rondreisden, liepen wel eens bij Goethe langs, ondanks zijn reputatie. 

Hoeyberghs
Ik hád al veel argumenten voor vrije meningsuiting en tegen de beperking ervan, maar met het arrest van een week geleden in de zaak Hoeyberghs heb ik er nog een bij: de onmogelijkheid om, zonder je onsterfelijk belachelijk te maken, een redelijke grens te trekken tussen wat strafbaar is en wat niet. De rechter komt met zo’n wet voor een onmogelijke taak te staan. Neem zes uitspraken van Hoeyberghs waarvoor hij werd aangeklaagd: 

  • (A) ‘Geen wijf in huis, maakt ook niets vuil. Hebt ge al eens een hond in huis gehad? Awel, voor wat een wijf vuilmaakt, moet ge vijf honden in huis hebben.’ 
  • (B) ‘Autisme … Als ge zuipt tijdens de zwangerschap, da’s wat ge krijgt. Ik herken ze zo, al mijn autistische vrouwelijke patiënten, en hun ma (drinkbeweging met de hand), ja, ja, allemaal!’ 
  • (C) ‘Vrouwen willen het mannelijke geld, maar ze willen hun benen niet meer open doen.’ 
  • (D) ‘Boris Johnson heeft vorige week zelf nog zoiets gezegd. Kinderen van alleenstaande moeders, dat groeit op tot het uitschot van de maatschappij. 
  • (E) ‘Zoals die Christine van Broeckhoven die efkens dementie ging oplossen. Enfin, zo’n triestig wijf met van die grijze korte haartjes … ne blinde zou ervan gaan lopen.’ 
  • (F) ‘Een jongen die ten opzichte van andere jongens hulp moet gaan zoeken bij een wijf, weet gij hoe we dat noemen? Jeanetten!’
Nu moet je eens proberen te raden welke van de uitspraken strafbaar zijn volgens het arrest, en welke niet. Het zijn er drie van elke soort. Het antwoord vind je in een voetnoot**. Peter Mijlemans, die mij altijd zo ernstig aankijkt vanaf bladzijde twee van Het Nieuwsblad, schreef over het arrest: ‘Het is een uitspraak die elke rechter kan inspireren bij een volgend lastig discriminatiedossier.’ Hij keek die dag, geloof ik, nog ernstiger dan anders.

Hoeyberghs 2
Ik weet niet of ik De Pauw na de klachten over zijn gedrag zou hebben ontslagen. Misschien wel, misschien niet. Maar Hoeybergs met zijn uitspraken? Direct.

Bekentenissen.
Bart De Wever is een van de velen die de woke-censuur op Dahl veroordeelden. Hebt u Roald Dahl gelezen, vraagt de interviewer van De Standaard. ‘Als kind niet, nee,’ antwoordt Bart. Ik heb er ook geen speciale band mee.’ Maar Bart toch, zoiets zeg je niet. In zijn nieuwe boek schrijft Marc Elchardus, vóór hij een gedicht van Remco Campert citeert, ‘Ik ben eigenlijk geen groot poëzieliefhebber.’ Maar Marc toch, zoiets schrijf je niet.

Hyperbool.
Nog in het Standaard-interview stoort Bart De Wever zich aan de overdrijvingen van woke. Kindjes van kleur die naar een Antwerpse betoging worden gestuurd met een bordje Stop killing me. Bart vraagt zich af welk slachtofferschap zo’n kind wordt aangepraat en wat zo’n kind later zal denken van de politie. De interviewer vraagt begrip voor de ‘boodschap achter de hyperbool’. Als het zo zit, zal ik eens snel een paar hyperbolen over woke bij elkaar sprokkelen, bij Elchardus bijvoorbeeld, in het volste vertrouwen dat men begrip zal hebben voor ‘de boodschap erachter’. 

Ergernis.
Veel columnisten drijven op ergernis, of doen alsof. Nico Dijkshoorn is er zo een. Maar als hij zich écht ergert, heeft hij een leep trucje. Zoals veel klanten in grootwarenhuizen ergert hij zich aan mensen die in een koelkast graaien naar de producten achteraan, met een latere vervaldatum. En wat doet Nico? Hij schrijft dat hij die mensen bewondert voor hun moed. Zelf zou hij dat nooit durven, zo met een arm helemaal in de koelkast graaien naar de verste pot met Skyr. Bij mij is dat anders. Ik erger mij niet aan die mensen en ik bewonder ze ook niet. Ik ben zelf een van hen, want ik koop altijd Skyr voor de hele week. En dan is de vervaldatum belangrijk.

Kerkenzakje. 
Wie ooit een katholieke kerkdienst heeft bijgewoond, weet dat er tijdens zo’n viering een man langskomt met een kerkenzakje die aan een lange stok bevestigd is en waar je wat kleingeld in moet leggen als ‘liefdegift’. In mijn jeugd werd dat kerkenzakje twee keer per mis aangeboden, in de jeugd van mijn moeder, drie keer. Waarom kwam men drie keer rond? Ik geloof dat niet veel mensen dat weten. Die drie rondes waren voor gescheiden rekeningen. De inhoud van het eerste zakje ging rechtstreeks naar de pastoor, als aanvulling op zijn andere inkomsten. De inhoud van het tweede zakje werd gebruikt voor het onderhoud van het kerkgebouw – het stoeltjesgeld. En pas het zakje van de derde ronde, waar het minste geld in zat, was voor de armen van de parochie.Mijn moeder weet dat allemaal van haar vader die koster was. De eerste pastoor waar hij te maken mee had, was Yseberbyt, die erg veel van geld hield. De onderpastoor waarschuwde mijn grootvader. ‘De pastoor zal altijd proberen geld te lenen omdat hij zogezegd niets bij zich heeft, en dat zie je dan nooit terug. Je moet dan gewoon ongezien dat gevraagde geld uit het eerste kerkenzakje halen. Dat is geen diefstal.’ 

 

* Ik heb vroeger al een aantal stukjes over het onderwerp geschreven. Over De Pauw: hier en hier. Over Hoeyberghs: hier en hier

 

* Strafbaar: A D E – niet strafbaar B C F

11 opmerkingen:

  1. Over Bdp zijn we het zeldzaam oneens. Hij belaagde verbaal en in enkele gevallen zelfs fysiek vrouwelijke collega's vanuit een machtspositie. Hij is niet de enige, wel de enige van wie het uitkwam. Ik vind het goed dat Lenaerts hem niet openbaar verdedigt. Privé staat Lenaerts zijn deur hopelijk open als vriend.
    Mocht bdp openbaar toegegeven hebben dat wat hij deed die vrouwen veel schade heeft berokkend, zou de VRT hem vermoedelijk weer opgenomen hebben, ik toch, en zouden die vrouwen nooit naar de rechter gestapt zijn. In de eerste plaats deed hij dat zelf.
    De zaak bdp moet dan ook op eigen merites bekeken worden en niet afgemeten aan Syriëstrijders. Noch is het een pot nat met de wokewaan zoals in de kwestie Dahl.
    Hoeyberghs zijn uitspraken zijn beledigend, stilaan vooral voor hemzelf, maar niet strafbaar in mijn wetboek. Als hij arts was in mijn kliniek zou ik hem niet ontslaan, maar wel in zijn hernieuwd contract zetten dat hij niet meer openbaar zijn mening geeft.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. U heeft gelijk. Het zijn niet enkele gevallen, maar blijkbaar 10-20, van intimidatie vanuit een machtspositie. Een aantal gevallen werd niet weerhouden door de rechtbank, blijkbaar verjaard,. Als de berichtgeving juist is gaat het niet om een gevalletje van viriele overijverigheid waarmee we eens zouden kunnen lachen, maar over systematisch gedrag vanuit een sterke positie dat op belaging lijkt. Of DePauw dat allemaal zo bedoelde, tja, op de één of andere manier moest het stoppen, als hij die drang tot systematisch misbruik van zijn positie nu zelf niet onder controle kreeg. Is hij te hard gestraft door de rechtbank? Dat is een andere discussie. Maar de echte straf is de vernietiging van zijn reputatie, en dat was onvermijdelijk en dank hij aan zichzelf. Hij werkte zichzelf in de kijker toen het goed ging, en hij stond in de spotlight toen hert uitkwam./

      Clerick, als oud-communist had toendertijd een gebrekkig beoordelingsvermogen, en heeft dat blijkbaar nog steeds.

      Verwijderen
    2. Het verschil met vroeger is dat ik mij van mijn gebrekkig beoordelingsvermogen bewust ben. Daarom schrijf ik: Ik weet niet of ik De Pauw na de klachten over zijn gedrag zou hebben ontslagen. Misschien wel, misschien niet.
      En het spijt mij al dat ik geschreven heb dat ik in het geval Hoeyberghs niet zou twijfelen over zo’n ontslag, zonder bijvoorbeeld eerst een waarschuwing te overwegen.

      Waar onze beoordeling wél verschilt: Ik vind niet dat de 10-20 gevallen van viriele overijverigheid door een iemand vanuit een sterke positie iets is om mee te lachen, maar het is het soort gedrag dat niet in het strafrecht hoort.

      Verwijderen
    3. Beste Dieter

      Akkoord met je nuance over Hoeyberghs (waarschuwing, geen ontslag).

      Over BDP heb je goede argumenten.

      1) Je kunt inderdaad op zijn minst zeggen dat BDP schade heeft toegebracht. Licht of zwaar, dat is voor een buitenstaander moeilijk om te beoordelen.

      2) Dat BDP zelf naar de rechter is gestapt, dat is niet onbelangrijk. Ik was dat vergeten.

      3) ‘Fysiek’ ... dat kwam erop neer geloof ik dat hij aangebeld heeft bij iemand. Of is er meer?

      4) ‘Vanuit een machtspositie’ ... de hedendaagse deontologie keurt dat principieel af. Ik ook. Maar dat betekent niet dat ook hier geen nuances mogelijk zijn. Iemand kan zijn machtspositie expliciet gebruiken, iemand anders kan zich, ondanks zijn machtspositie, kwetsbaar opstellen vanuit bijv. zijn verliefdheid. Ik vraag mij af of De Pauw bijna altijd blauwtjes opliep met zijn opdringerige gedrag - wat de indruk was die ik kreeg.

      5) Wat de gebrekkige excuses van BDP betreft, ik heb een zekere weerzin tegenover zulke excuses die gebruikelijk zijn, omdat ze naar mijn mening vaker hypocrisie dan schuldbewustzijn laten zien. De formuleringen van BDP tonen zowel zijn gebrek aan schuldinzicht aan als zijn eerlijkheid, zij het in zekere zin een eerlijkheid à la Eichmann.

      6) Akkoord met je nuance wat zijn vrienden betreft: het verschil tussen openbaar verdedigen en persoonlijk als vriend blijven ontvangen. Maar toch. Er moeten bijna zeker vrienden zijn die ongeveer hetzelfde denken als BDP over de hele zaak: ’spijtig, maar niet zo erg en niet kwaad bedoeld’. En die dat nu niet durven zeggen vanwege de unanimiteit rond de kwestie. Die unanimiteit, in een zaak die voor nuance vatbaar is, stoort mij.

      Ik zou bij BDP dus, zowel als rechter dan wel als werkgever, aarzelen wat ik zou doen. Nu, ik zou in beide gevallen het dossier natuurlijk veel beter kennen, met de nuances die erbij horen.

      Verwijderen
    4. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

      Verwijderen
    5. Citaat: "Waar onze beoordeling wél verschilt: Ik vind niet dat de 10-20 gevallen van viriele overijverigheid door een iemand vanuit een sterke positie iets is om mee te lachen, maar het is het soort gedrag dat niet in het strafrecht hoort."
      Ik schrijf over "... een gevalletje van viriele overijverigheid...": verkleinwoord, een licht gevalletje van; DePauw die in zijn buitenechtelijk jacht op vrouwen een blauwtje oploopt. 10-20 gevallen waar machtspositie wordt aangewend is niet zo'n 'gevalletje'.
      Ik heb me niet uitgesproken over de rechtszaak, geef zelfs de comment dat er over kan gediscussieerd worden, ook over of dit in een strafrechtbank hoort voor te komen. 10-20 gevallen zijn hoe dan ook een probleem. Als iemand aangifte doet gebaseerd op een wet, kan een rechtbank er zich over buigen en de zaak seponeren, of psychologische hulp voorschrijven etc.

      Ik schreef expliciet: "..de echte straf is de vernietiging van zijn reputatie, en dat was onvermijdelijk en dankt hij aan zichzelf. Hij werkte zichzelf in de kijker toen het goed ging, en hij stond in de spotlight toen het uitkwam."
      Dit heeft niets met strafrecht of rechtbanken te maken. (typefoutjes verbeterd in mijn citaat).

      Verwijderen
    6. Ah, prima. Want dat het niet om 'gevalletjes' ging en dat de vernietiging van de reputatie de echte straf was, daar zijn we het over eens. En wat hem overkwam, dankt hij hoe dan ook aan zichzelf.

      Verwijderen
  2. O ja ... Dijkshoorn krijg ik niet gelezen. Dat is de letter geworden etterbuik.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Geen weldenkend mens kan ontkennen dat de aanpak van BDP door het gerecht en de commentaren in de klassieke media buiten proportie was. Het vergelijken door BDW (DS 4-3) met de clementie die allerlei deugdpronkers vertonen tov recidiverende Syrië-strijders is dus niet zo banaal naar mijn aanvoelen. Hoeyberghs is een losgeslagen macho met een laag humorgehalte in zijn geschimp aan het adres van vrouwen en jeanetten. Smakeloos, so what? De impact van dit gezwets is ook nogal minimaal, niet? Moet je dan zo iemand vervolgen omdat hij een mislukte komiek is? Het gerecht maakt hierbij misbruik van belastingsgelden.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. De heer Goethe was vorige eeuw niet meer onder de levenden.
    Uw Kortjes worden uitgevlooid!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het probleem ligt niet bij Goethe maar bij mij. Ik kan er maar niet aan wennen van in de 21ste eeuw te leven. Maar ik zal het toch aanpassen in mijn tekst.

      Verwijderen