Fastfood als 'het nieuwe roken'

     De strenge maatregelen tegen roken konden redelijk goed gemotiveerd worden, vanwege de bewezen schadelijkheid van ‘meeroken.’ Maar dat kon mijn achterdocht niet wegnemen bij de steeds strengere regels. Nu schrijft Dirk Holemans (DS 5/8) een opinie ‘Fastfood is het nieuwe roken’. De overheid moet fastfood veel strenger reguleren om ons tegen onszelf te beschermen. Onze weerzin tegen staatsinmenging heeft wel een zeker belang, geeft Holemans toe, maar ze weegt niet op tegen de andere argumenten: onze vrije wil is een illusie, we worden gestuurd door het aanbod en door de reclame, en we zijn toch zo gevoelig voor verslaving. Ik denk dat een discussie tussen de heer Holemans en ikzelf heel moeizaam zou verlopen.
     Uit het stuk leer ik nog het volgende. Een professor in genetische epidemiologie heeft zijn zoon onderworpen aan een experiment. Die zoon kreeg gedurende tien dagen alleen maar Big Macs en kipnuggets te eten, met daarbij een glas cola. ‘De resultaten waren verbluffend. Tal van gezonde bacterieën waren veel minder aanwezig en het duurde meer dan twee jaar voordat zijn microbioom hersteld was.’ Ik schrik mij rot van die ‘meer dan twee jaar’ en van het fanatisme van de professor die de gezondheid van zijn zoon op het spel zette voor de wetenschap. Ook vraag ik mij af of de conclusie ondertussen door breder onderzoek is bevestigd.
       Ik keer nog eens terug naar de imaginaire discussie die ik met Holemans zou kunnen voeren. Wat zou hij kunnen zeggen waardoor ik mijn voorkeur voor vrijheid zou laten varen? Dat vrijheid een illusie is? Goed, maar het is een illusie die mij lief is. En wat zou ik van mijn kant kunnen zeggen om een bresje te slaan in zijn overtuiging? Misschien zou ik de vraag kunnen stellen die ik aan mijzelf vaak stel: wat geloof je écht? Holemans gelooft natuurlijk écht het verhaal van het microbionoom dat na tien dagen Big Macs twee jaar nodig heeft om te herstellen. Ik geloof het eigenlijk ook, en dat is maar één van mijn redenen om geen tien dagen na elkaar enkel Big Macs te eten. De laatste keer dat ik een Big Mac gegeten heb, is misschien 25 jaar geleden.
     Wat gelooft Holemans verder nog écht? Dat de gemiddelde levensduur van de bevolking zou stijgen als het voor de mensen moeilijker zou worden om aan Big Macs te geraken. Ja, ook dát geloof ik. Bij een algemene, digitaal gecontroleerde verplichting om elke dag 7.000 stappen te zetten zou de levensduur ook stijgen. Maar gelooft Holemans bijvoorbeeld écht dat de grote bereikbaarheid van de Big Macs het succes van dat soort voedsel verklaren? Veel mensen rijden juist vele kilometers om om naar een MacDonalds te gaan terwijl ze op enkele honderden meter wonen van een supermarkt die gezonde aardappelen verkoopt. ‘Je mag wel gezond willen eten,’ schrijft Holemans, ‘als dat nergens te krijgen is, blijft je vrijheid dode letter.’ Kom nou. Als je zo’n overdrijving nodig hebt, wek je de indruk dat je aan eigen argument te twijfelt.
     En dan die ‘verleiding van de 24-uursreclamemachine’. Is dat iets wat Holemans écht gelooft? Dat mensen Big Macs eten vanwege de reclame? Ik geloof dat niet, of toch maar een klein beetje, en ik meen zelfs dat zoiets wetenschappelijk kan worden onderzocht. Die reclame dient er vooral voor om te zorgen dat de klanten geen Whopper of Giant gaan eten bij de concurrentie. In Amerikaanse films zie je van die gevangenen die dromen van een Big Mac. Dat komt echt niet omdat die mensen 24 uur per dag bestookt worden met reclame.
     In plaats van drie argumenten tegen de vrijheid had Holemans er beter twee geschrapt – bereikbaarheid en reclame – en er een overgehouden: onze gevoeligheid voor verslaving. Vaak is één argument beter dan veel argumenten. Less is more. En dat argument is helemaal juist: fastfood is verslavend. Misschien zou ik in een discussie met Holemans terugvallen op een retorisch trucje. Ik zou Alexander Woollcott kunnen aanhalen die ooit moet gezegd hebben: ‘Everything I like is either illegal, immoral, or makes me fat.’