De bus en het feminisme, en andere kortjes

De bus en het feminisme
     Waar ook veel aandacht naar gaat, is het openbaar vervoer, dat ik nu sinds kort bijna wekelijks gebruik. Ik betaal als gepensioneerde 7,8 euro voor een rit naar Oostende. Veel weet ik er niet van, maar ik geloof dat het reizigersvervoer jaarlijks miljarden kost, en dat slechts een klein deel daarvan door mijn trein-, tram- en bustickets wordt gedekt, en dat een groot deel van die middelen komt van het belastingsgeld*.
      Nu heeft De Lijn een plan voor basisbereikbaarheid onder het motto ‘meer met minder.’ Bieke Prunelle maakt zich daar boos over. ‘Wie beweert meer te bieden met minder inzet van middelen, die noemen we best gewoon een charlatan. Ik run al jaren een organisatie en kan u stellig verzekeren dat minder middelen en mensen tot minder dienstverlening leiden. Altijd en overal. Je hoeft daar geen bedrijfsmanagement voor gestudeerd te hebben.’
     Het bedrijf dat door Bieke Purnelle gerund wordt, heet rosa en is een ‘kenniscentrum voor gender en feminisme’. Ik weet niet hoe dat kenniscentrum aan zijn middelen komt, maar er zijn veel bedrijven die wel werken volgens het principe ‘meer met minder’. Het zou niks voor mij zijn, want ik heb weinig aanleg voor efficiëntie, maar ik profiteer wel graag van die aanleg bij anderen.
     Ik herinner mij trouwens een artikel in NewsMonkey van 2016 waarin de efficiëntie van treinverkeer werd uitgedrukt in personeelsleden per miljard personen/kilometers. Efficiënte landen als Nederland, Denemarken en Italië (Mussolini’s invloed?) hadden 1000 personeelsleden per miljard pkm. Inefficiënte landen als Roemenië en Bulgarije hadden 5000 personeelsleden per miljard pkm. België bevond zich ergens tussen die twee met 3000 personeelsleden per miljard pkm. Zou rosa ook zo’n maatstaf als pkm hebben om hun output te meten? 

 A.S. Byatt (1936-2013)
     In tegenstelling tot mijn vrouw, lees ik weinig romans. Ik heb geloof ik gedurende vele jaar geen enkele roman gelezen. Het moet kort na 1990 geweest zijn dat ik weer een roman oppakte: Obsessie van A.S. Byatt. Ik herinner mij nog goed dat ik toen speciaal een half uurtje vroeger naar bed ging, om nog wat te lezen. Het moet in de winter zijn geweest. Ik kan de gezelligheid van die momenten nog navoelen.

Herbekijken
     Vroeger was ik een fanatiek herbekijker van films. Nu nog, maar minder. In mijn hoofd is er een klassement: ‘de moeite van het herbekijken waard’ en ‘niet de moeite van het herbekijken waard’. Maar of ze echt in die categorieën thuishoren, weet ik pas als ik ’s avonds een film uitkies om naar te kijken. Dan ben ik zelf wel eens verrast van mijn eigen keuze.

Nazinderen
     Ik zag vorige vrijdag Elvis (2022) voor de tweede keer, en vorige zaterdag dus Solaris (1972) voor de eerste keer. Nu is het vooral Elvis die nazindert, wellicht vanwege de liedjes. Men heeft indertijd de spot gedreven met Tom Hanks als Colonel Parker, maar ik vind dat hij dat heel goed doet. Overigens herinner ik mij Elvis van mijn kinderjaren. De Hollywoodfilms die onze buurtbioscoop lieten vollopen. 15-jarige meisjes die over de zanger spraken in termen van ‘hij’ en ‘hem’. **

Breughel in film
     Solaris is een nogal zwartgallige film. Op zeker ogenblik zoomt de camera verontrustend in op een schilderij van Breughel: De jagers. Een andere zwartgallige film Melancholia (2011) begint met een camera die inzoomt op dat schilderij. Naar mijn ervaring moet er nu een derde zwartgallige film bestaan waarin dat schilderij ook voorkomt***. Maar er schiet mij geen titel te binnen. Overigens zijn de twee vernoemde films misschien helemaal niet zwartgallig, maar juist hoopvol. Films en literatuur interpreteren is mijn sterkste kant niet. Wel wil ik graag kwijt dat die raket die in Solaris getoond wordt (vanaf 1:19:53) er heel amateuristisch uitziet. Ik begrijp dat Tarkovski niet over het budget van Kubrick beschikte, maar hij had dan beter een andere manier bedacht om die vrouw in de ruimte te lozen. 

Japanner
     De film Tokyo Story (1953) gaat over een stokoud koppel – de vrouw is 68!  – dat op bezoek gaat bij de kinderen in Tokyo. Alle personage zien er als mensen uit, behalve één, een oude kennis van de man: Numata. Als die lacht ziet die eruit als een Japanner, een beetje zoals Matsuoka in de stripverhalen van Nero, of zoals de Japanse ambassadeur in De blauwe Lotus.  

Het onverschillige universum
     Gisteren was ik mijn sleutels kwijt. Toen ik ze terugvond was de opluchting beperkt. Ik lijd nu nog altijd onder de gedachte dat ik ze blijvend kwijt had kunnen zijn. Je hebt dat soms bij een goede afloop: de kwellende gedachte dat het slecht had kunnen aflopen. Dat we er niet op kunnen vertrouwen dat het universum altijd goed zorg voor ons zal dragen.

Aandacht voor het klimaat
    Zouden er onder de activisten die meer aandacht eisen voor het klimaat veel lezers van De Standaard zijn? Zo ja, dan zijn die niet snel tevreden.

Zinzen over PVDA en Vlaams Belang
     Walter Zinzen legt uit waarom de extreme partijen PVDA en Vlaams Belang niet op dezelfde manier mogen worden behandeld. Hij haalt er het verleden bij. Het Vlaams Blok, voorloper van het Vlaams Belang, schrijft hij, werd in 2004 veroordeeld voor racisme. ’t Is nog waar ook. En in 2004 was de PVDA nog openlijk stalinistisch! Beide partijen zijn ondertussen geëvolueerd. Of ze hun streken verloren zijn, dat is iets anders. 

Vlaamse Welvaart
     Toen N-VA haar verkiezingsslogan ‘Vlaamse Welvaart’ bekendmaakte, schreef Knack dat De Wever een bocht maakte. Zou er nu iemand op Knack gedacht hebben dat De Wever naar de verkiezingen zou trekken met een leuze als ‘Nee Tom! Woke is geen spook’.

Veroordelen
     Ik heb een vriend die erop aandringt dat ik de bombardementen van Israël even streng zou veroordelen als de raid van Hamas. Maar ‘veroordelen’ is mijn fonds de commerce niet. Als ik stukjes schrijf over het boek van Charles Ducal vraag ik ook niet dat die auteur Stalin zou ‘veroordelen’. Mijn fonds de commerce is proberen een beetje klaarheid te scheppen voor mijzelf.

Machteloze factchecks
     De Knack-mensen zetten een hoge borst op over de talrijke factchecks aangaande de Gaza-oorlog die ze hebben gepubliceerd. Foto’s van een Palestina-betoging die niet nu, maar enkele jaren geleden plaatsvond. Een baby die niet omkwam bij een recent, maar bij een vorig bombardement. Je hebt er eigenlijk niets aan. Terwijl de Israëli’s en de Palestijnen voortdurend hun versie van de feiten proberen op te dringen, staat de burger machteloos. Die factchecks helpen niet in het minst om een beeld te krijgen van het algemene verloop van het conflict.

Rules of Engagement
    Maar je kunt wel iets weten. Je weet precies welk soort organisatie Hamas is, als je denkt aan het bloedbad van 7 oktober. Je weet dat het Israëlisch leger met zekerheid het oorlogsrecht overtreedt, als je leest wat de Israëlische militair Nadav Weiman schrijft (DS 20/10) over de ‘rules of engagement’. De eerste regel is het ‘nul risico voor de eigen soldaten’. Dat betekent, zo zeker als één plus één twee is, dat het ‘veiligheidsrisico verplaatst wordt naar de burgers van Gaza’. Dat is een wrede aanpak, maar ik zou niets liever willen dan dat Hamas die regel overnam: nul risico voor eigen volk. 

Yannick V. (2)
     Laatst schreef ik iets over het proces dat begonnen was tegen de vrienden van de doodgeschoten Yannick V. Het lag niet in de logica van  preppers, vond ik, om aanslagen te plegen. Zij bereiden zich voor om zich te kunnen verdedigen als ‘het systeem’ in elkaar stort en er geen politie en wetten meer zijn om je te beschermen. Nu lees ik dat de aanklager hen beticht van accelerationisme, dat ze met andere woorden die ineenstorting willen bespoedigen. Dat kan ik enigszins begrijpen. Als het systeem niet in elkaar stort, was al dat preppen voor niets.

Wateroverlast
     In 15 n.C vond in de Romeinse senaat een hevig debat plaats over de wateroverlast die veroorzaakt werd door de Tiber die buiten zijn oevers trad. Sommige senatoren stelden voor om een aantal bijrivieren om te leiden. Dat stuitte op hevig protest van onder andere de Florentijnen die vreesden dat zij dan met overstromingen te maken zouden krijgen. Bovendien werd opgemerkt dat sommige van die rivieren als goden vereerd werden en dat het omleiden ervan heiligsschennis was. Uiteindelijk besliste men alles bij het oude te laten, omdat men in de dingen des mensen best de natuur haar gang liet gaan: ‘optume rebus mortalium consuluisse naturam,’ schrijft Tacitus. 

Majesteits- en heiligschennis
    Wat mij bij Tacitus bevalt, is dat hij net als ik voorstander is van vrije meningsuiting. Hij bespreekt hoe Tiberius de betekenis van de oude wet op majesteitsschennis verdraaide. Vroeger was dat een wet die de majesteit van Rome moest beschermen tegen muiterij en opstand. Tiberius wilde er een wet van maken die kritiek op hemzelf tot misdaad maakt. Maar dat is iets helemaal anders. ‘Facta arguebantur, dicta impune erant.’ Die wet ging volgens Tacitus over feiten; woorden waren niet strafbaar.’ Het was allemaal begonnen met Augustus die laster strafbaar had willen maken.
     En over heiligschennis schrijft Tacitus ook iets pittigs: ‘deorum iniurias dis curae’. In wijdlopig Nederlands: als de goden zich beledigd voelen, moeten ze zelf maar voor een gepaste straf zorgen. 

 

* Zie ook mijn stukje over de trein en de sociale rechtvaardigheid: hier.

** Over het koninklijke gebruik van hij of zij, zie mijn stukje hier. 

*** En de derde film met het Breughelschilderij is gevonden door een FB-vriend die AI gebruikte: Dans la ville blanche (1983) van Alain Tanner.