Gisteren zag ik de film Gold Diggers 1933. Dat moet een bekende film zijn, maar ik had er nog nooit van gehoord, of ik was de naam ondertussen vergeten. De namen van de actrices zullen in mijn vaders mond ‘familiar as household words’ geweest zijn: Joan Blondell, Aline MacMahon, Ruby Keeler – voor mij waren het onbekenden. Maar ik zag de naam van de regisseur, Mervyn LeRoy, en twee andere namen die ik wel kende: Ginger Rogers, de danseres, en Dick Powell, die Philip Marlow gespeeld heeft in Murder My Sweet. En ik dacht: waarom niet?
De film begint met een lied dat gezongen door Ginger Rogers tijdens een generale repetitie: We’re in the money. Ik vond er niets aan en was bijna gestopt met kijken. Maar dan zwenkte de camera naar de booskijkende producer met een sigaar in de mond, en die karikatuur beviel mij wel. Ik bleef kijken.
De film heeft een heel rechtlijnig intrige. In de Verenigde Staten heeft de economische crisis toegeslagen in de show business. Actrices, danseressen en zangeressen zijn werkloos en moeten melk stelen bij de buren om te overleven. Dan komt een telg uit een oud rijk geslacht redding brengen. Hij investeert in een nieuwe show, omdat hijzelf bezeten is van muziek en omdat hij zijn zinnen gezet heeft op een van de zangeressen Polly Parker. Hij wil zelfs met haar trouwen, maar zijn conservatieve broer wil dat beletten. Dat zullen de vriendinnen van Polly echter niet zomaar laten gebeuren. Een van hen geeft zich voor Polly uit, verleidt de broer, en brengt hem op betere gedachten. Shakespeare en Jane Austen zouden er nog een paar misverstanden tegenaan gegooid hebben, maar zoals ik al schreef: déze film is heel rechtlijnig. En ondeugend, want hij is ingeblikt net voor de Hays Code in voege trad. Voor wie de hele film wil zien: hij staat op Youtube. Dan zul je ook merken dat mijn keuze voor het woord ingeblikt een flauw grapje is dat verwijst naar één bepaalde scabreuze scène.
De film eindigt op het podium. Eerst komt het nummer Shadow Walz, met een typische Busby Berkeley-choreografie. Ik ben niet meteen een grote Berkeley-fan, maar deze choreografie is geloof ik een van zijn beste, met die baljurken in twee verdiepingen, die mooie draaitrap en die lichtgevende violen. Ook wordt ze niet verknoeid door een teveel aan geometrische symmetrie. En dan volgt, als een volslagen breuk met al de lichtzinnigheid die eraan voorafgaat, een verpletterende finale: My Forgotten Man. De nasleep van de eerste wereldoorlog, de economische depressie, de werkloosheid, getraumatiseerde veteranen, vrouwen die hun man verloren zijn of amper nog herkennen.
I don’t know if he deserves a bit of sympathy
Forget your sympathy, that's all right with me
I was satisfied to drift along from day to day
Till they came and took my man away
Remember my forgotten man
You put a rifle in his hand
You sent him far away
You shouted: ‘Hip-hooray!
’But look at him today
Remember my forgotten man
You had him cultivate the land
He walked behind the plow
The sweat fell from his brow
But look at him right now
And once, he used to love me
I was happy then
He used to take care of me
Won’t you bring him back again?
’Cause ever since the world began
A woman’s got to have a man
Forgetting him, you see
Means you’re forgetting me
Like my forgotten man
Het lied wordt op verschillende manieren uitgevoerd: eerst parlando, dan lyrisch, dan episch. Wanneer ik de commentaren op IMDB bekijk, blijken veel moderne kijkers bij de scène ongeveer hetzelfde ervaren te hebben als ik.
My Forgotten Man was the last, most enduring image of the film … The final number is worth the whole film … Powerfull protest song masterfully delivered by bombshell, Joan Blondell …And, best of all, that wonderful finale where Great War veterans shuffle through a world that doesn’t care while the women left behind remember their happier days ... The film’s emotional punch comes at the end, with Blondell’s tempestuous rendition of Remember My Forgotten Man – with its endless marching men … When Blondell appears in the Forgotten Man number, she not only becomes a singer, she carries on being an actress (heel juist!) … Depressing but not too depressing (ook juist, want het is méér dan dat) … The impact of the song is utterly devastating … A dark and moody number with Joan Blondell (wearing tight blouse and skirt) and also sung by black singer Etta Moten … Blondell fronts the sublime finale number. The staging of it – the marching which goes from triumphant to tragic, the torchy, gospel-like vocal of Etta Moten (the black woman sitting in the window), and the pullback shot of everyone coming downstage at the fadeout – is truly spectacular … Some would say the best choreographed song and dance of all the musicals of the 1930’s and 40’s … When you think the film is over, it pulls off one last masterstroke in the highly effective Remember My Forgotten Man musical number, as Joan Blondell sings about how her man who fought for her country and now begs for food and resorts to picking up discarded cigarette butts, as bloody soldiers march through the street.
Ik kan mij op dit moment geen sterker muzikaal filmeinde voor de geest halen dan My Forgotten Man – ook natuurlijk omdat het een nieuwe ontdekking is. The Long Goodbye? Dat herinner ik mij verkeerd, want het meest effectieve gebruik van de titelsong komt in het begin van de film, en niet aan het einde. Moulin Rouge met Come What May? Maar die song wordt overschaduwd door Roxanne die eraan voorafgaat. Hetzelfde geldt voor Cabaret waar het nummer Life is a Cabaret nog in de oren klinkt tijdens de anticlimactische finale.
Wat ik hier niet meetel is een stukje muziek ná de film, zoals Who by Fire ná Golda, de Goldbergvariaties ná Cold War, Ich setze mich mit tränen nieder ná Casino, en Here’s to you Nicola and Bart ná Sacco e Vanzetti.
Uiteraard hernemen veel muzikale finales het Leitmotif van de film. De ontmoeting bij het tankstation van Les parapluies de Cherbourg is hartverscheurend, maar het is een herhaling en sourdine van de scène in het café en bij de trein. En ook Do You Hear the People Sing van Les Misérables hebben we al eerder in de film gehoord, wat overigens weinig afdoet van het effect. De eindscène van Who’s Afraid of Virginia Woolf herhaalt het deuntje waar de film mee begint: een moment van rust vóór en ná de echtelijke vijandelijkheden. Wat je ook vaak ziet, is een eindsequentie, zoals in La la Land waarin alle muzikale motieven samenkomen.
Wat nog? Het ontroerende einde van Paths of Glory met de timide serveerster die zingt voor de ruwe soldaten werkt vooral als je eerst de hele geschiedenis vooraf hebt gezien. Dat is ook zo voor de collage tijdens de aftiteling van Kill Bill 2 en de zingende soldaten in Full Metal Jacket. ’t Zijn allemaal catharsismomenten voor het fysieke en emotionele geweld dat eraan voorafgaat.
En verder? De finale van All That Jazz, van Le juge et l’assassin en van Youth blijven in mijn top-10. Laatst was ik aangenaam verrast door de eindscène van Emilia Perez met een chanson van George Brassens (Las damas que pasan) maar de videoclip is onvindbaar.
Bij het overlopen van de lijst, zie ik dat de vermelde scènes allemaal tragisch of melodramatisch van aard zijn. Ik hou van een happy end op zijn tijd, maar vrolijke eindscènes met ook nog eens vrolijke muziek - Oliver! en Mary Poppins bijvoorbeeld - dat is te veel van het goede. Jo Komkommer herinnerde mij echter aan een eindscène die niet noodzakelijk vrolijk, maar wel erg grappig en origineel was: het einde van Before Sunset, met Just in Time van Nina Simone.
Ik heb aan ChatGPT gevraagd om een lijst op te stellen van de 45 beste muzikale finales van films. Een aantal ervan herinner ik mij. De ChatGPT-lijst bevat vier titels die ik hierboven heb opgenomen: Moulin Rouge, La La Land, Cabaret en Les parapluies de Cherbourg. De lijst bevat uiteraard ook Dirty Dancing en The Band Wagon met That’s Entertainment. Maar dat laatste lied ken ik vooral van de compilatiefilm That’s Entertainment, die een veel grotere rol in mijn leven heeft gespeeld. Ook wordt het herhaald aan het einde van All That Jazz.
YouTube-lijstje van de vermelde titels*
Gold Diggers of 1933
My Forgotten Man – deel 2: massascène
En voor de liefhebbers: onmiddellijk daarvoor: Shadow Walz – deel 2
The Long Goodbye
There’s a Long Goodbye (blijkbaar niet de finale maar de opening)
Moulin Rouge
Roxane (niet de finale, maar de sterke climax)
Come What May (finale)
Cabaret
Life is a Cabaret (vóór de anticlimax)
Willkommen, reprise (finale)
Lalaland
A different ending (laatste deel van de finale)
Cold War
Dwa serduszka, cztery oczy (niet de finale, maar een mooie trailer-collage)
Casino
Wir setzen uns mit tränen nieder
Sacco e Vanzetti
Here’s to you, Nicola and Bart
Les parapluies de Cherbourg
Mon amour je t’attendrai toute ma vie (climax)
François reste tranquille (finale)
Les Misérables
Paths of Glory
Es war einmal / ein treuer Husar
Kill Bill 2
Who’s Afraid of Virginia Woolf
Full Metal Jacket
All That Jazz
Bye Bye Life is de grote finale
Maar staat niet helemaal los van de daaraan voorafgaande Hospital Hallucinations
En overigens is de beste scène het begin met Vivaldi en On Broadway
Le juge et l’assassin
Youth
Emilia Perez
Las damas que pasan (helaas zonder de mooie massascène)
Before Sunset
* Ik heb geen films opgenomen die in hun geheel gedomineerd worden door klassieke muziek, ondanks de indrukwekkende finales in bijvoorbeeld La double vie de Véronique, Meeting Venus, La Traviata, Morte a Venezia, Barry Lyndon ...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten