zaterdag 13 augustus 2016

Latijn en Grieks

De Franse minister van Onderwijs Najat Vallaud-Belkacem
    Mocht minister Crevits ooit het Latijn en het Grieks willen afschaffen in ons onderwijs, dan stel ik voor dat ze eens bij de Fransen gaat kijken hoe die dat aanpakken. Zo’n vak dat al honderden jaren meegaat, en waarvoor nog altijd een levendige belangstelling bestaat, hoe raak je dat nu kwijt?
     Je doet dat zo. Eerst licht je de uren Latijn en Grieks uit het normale uurrooster. Leerlingen die zich voor die oude talen interesseren moeten maar een paar uur extra naar school komen. Verwacht echter geen onmiddellijk resultaat van die maatregel. Er zullen altijd leerlingen zijn die toch met alle geweld die vakken willen blijven volgen en er zullen altijd ouders zijn die hun kinderen daarin steunen. Of omgekeerd, als je begrijpt wat ik bedoel.
     De tweede stap is de belangrijkste. Je wijst er langs je neus weg op dat die oude talen alles samengenomen … elitair zijn. Je kunt daar zelfs studies over bestellen. In Frankrijk heeft men in zo’n studie kunnen aantonen dat van de 10 % best presterende leerlingen van de lagere school, 53 % voor de extra uren Latijn kiezen. 53 %. Stel je voor. En dat is nog niet alles. Van de 10 % slechtst presterende leerlingen zijn er maar 4 % die voor die oude talen kiezen. Het elitaire karakter van die talen is daarmee, geloof ik, genoegzaam bewezen. Nu komt het aan op geduld en volharding. Dat woord ‘elitair’ moet enkele duizenden keer herhaald worden, met redelijke tussenpozen. Totdat de leraren zelf beschaamd zijn dat ze slimme kinderen in de klas hebben.
     Dan komt het grote moment. Je gaat het Latijn ‘verruimen’. Het kan toch niet dat zo’n belangrijk vak opgesloten zit in een paar extra uurtjes waar alleen de elite van profiteert. Latijn voor iedereen! Maar dat hoeft natuurlijk niet in een apart vak. In de lessen moedertaal kan bijvoorbeeld af en toe gewezen worden op de nawerking van het Latijn. En er komt een vrije ruimte met vakken waaruit elke school zelf een menuutje mag samenstellen: Wetenschap en maatschappij, Communicatie en burgerschap, Economie en werk, Lichaam en gezondheid, Duurzame energie* en –  vooruit dan maar –  Beschaving en taal in de oudheid. Op voorwaarde dat alle leerlingen van eenzelfde school eenzelfde menu op hun bordje krijgen. Latijn voor iedereen of Latijn voor niemand. En op voorwaarde dat er ‘vakoverschrijdend’ gewerkt wordt. Latijn, ja, maar anders. En niet te veel. En niet op elke school.
     Zóver was de Franse minister van Onderwijs, mevrouw Vallaud-Belkacem, gekomen in april van vorig jaar**. Natuurlijk volgde toen protest. Dat moet je altijd meerekenen. Stakingen. Betogingen. Stukken in de krant waarin men verwijst naar het puike Latijnonderwijs in België***. Het wordt dan tijd voor zo’n minister om even gas terug te nemen en hier en daar nog een keuze-uurtje Latijn open te laten. Met veel dubbeltellingen kun je de mensen dan wijsmaken dat het aantal uren klassieke talen gelijk is gebleven.
     Credat judaeus Apella non ego, schreef Horatius, met die typische Latijnse bondigheid. Als de goedgelovige jood Apella zich daardoor laat beetnemen, mij goed. Maar ik laat mij niets op de mouw spelden.

 *Vrij vertaald. Voor wie nu denkt dat ik die vakken hier ter plekke verzin: zie hier.
** Lees daarover het stukje van Marc Vanfraechem (hier). Volgens de minister wordt de rol van het Latijn helemáál niet verminderd. Bien au contraire! (hier) en (hier). Zie verder ook ook hier, hier, hier en hier.
*** «L'école publique doit conserver, comme la Belgique et l'Allemagne par exemple, l'apprentissage des langues anciennes» (hier).

14 opmerkingen:

  1. Potverdriedubbeltjes, wat 'n afgang!! Latijn en Grieks moeten FUN gemaakt worden, 'n plezier worden om kennis te nemen van al die prachtige en wonderlijke verhalen die ze hebben achtergelaten! Een rijk leven bestaat niet alleen uit Pokémons, Nintendo's, bingewatchen et cetera!

    Zelf probeer ik al sinds mijn schooltijd hieraan bij te dragen. In een serie strips met 'n keur aan die mythische verhalen. Gratis te lezen in slideshows op m'n leesbevorderende verhalensite:
    - http://booxalive.nl/phaethon/
    - http://booxalive.nl/romulus-remus/
    - http://booxalive.nl/dido-en-aeneas/
    - http://booxalive.nl/curculiokorenwurm/

    Zó doe je dat bijvoorbeeld, mevr. Najat Vallaud-Belkacem (heeft uw Turkse afkomst er wellicht mee te maken?)

    Vriendelijke groetjes,
    Magda

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Beste Magda van Tilburg
      Hartelijk dank voor de strips. Ik heb ze nog maar vluchtig bekeken, maar ze zien er mooi uit. Ik geef de adressen door aan mijn collega's die klassieke talen onderwijzen.
      Vriendelijke groet
      Philippe Clerick

      Verwijderen
    2. Beste Philippe, alvast hartelijk dank! En uiteraard succes met uw smaakmakende blog!

      Verwijderen
  2. Weet u dat er in Oostende ooit een showbizzschool geweest is? Guido Lauwaert heeft daar les gegeven. Ik weet niet hoe het die leerlingen nadien vergaan is. Een mens zou dat potverdriedubbetjes eens moeten onderzoeken. We zouden dan tegelijk kunnen nagaan wat iemands Turkse afkomst ermee te maken heeft. Wellicht even weinig als mijn opmerking met de inhoud van deze blogpost. Voor de rest verwijs ik naar mijn leesbevorderende verhalensite De Laatste Vuurtorenwachter. Grrrrrr.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ja, je hebt groot gelijk, Flor!! Die sneer naar de afkomst van de minister is allesbehalve netjes. Sorry daarvoor, het was in de heat of the moment.
    Het was woede omdat zij niet inziet hoe belangrijke de klassieke oudheid is, waarop onze maatschappij balanceert. En de graphic novels waar ik jarenlang aan werk, zonder enig commercieel belang maar puur uit liefde voor deze talen, zouden kunnen helpen jongeren te laten inzien wat voor prachtige literatuur er destijds is voortgebracht. Daarom zijn mijn strips met de originele teksten van Ovidius, Vergilius en Plautus in de balloons (plus vertaling ernaast). Ik weet niet of dat van jouw 'De Laatste Vuurtorenwachter' gezegd kan worden...

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik ken de situatie in België niet voldoende, maar denk dat ik wel wat algemene opmerkingen kan maken over de neergang van de klassieken. Het is namelijk nog veel simpeler om ze kapot te maken - je hoeft niet eens naar Frankrijk te kijken.

    Het volstaat om niet uit te leggen waarom de klassieken belangrijk zijn. Je publiceert alleen boekjes over gladiatoren, zodat mensen het idee hebben dat de Oudheid een rariteitenkabinet is. Je laat na over belangrijke figuren - ik noem een Sokrates - een website te maken. Je verzuimt eraan te herinneren dat oudheidkundigen stonden aan de wieg van de Reformatie, de Verlichting, het evolutionisme van Darwin, de liberale vooruitgangsgedachte en een wereldoorlog. Je laat verder na een communicatiestrategie te ontwikkelen en je bemoeilijkt journalisten het werk. Je isoleert de klassieken van de archeologie en geschiedenis en prijst dat aan als specialisme. Om de klassieken kapot te maken, volstaat het om niet tegen te spreken dat ze geen belang hebben.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Gelukkig zijn er jonge enthousiastelingen zoals bij Addisco-onderwijs, die cursussen in het Latijn geven en bouwen aan betere onderwijsmethoden, zodat er sneller gelezen kan worden i.p.v. rijtjes en grammatica stampen.
    En vertalers als Vincent Hunink timmeren ook hard aan de weg. Ik hoop dat de Belgen meer déze kant opkijken dan naar hun zuiderburen.
    Maar het is in- en intriest, die Franse (non)instelling.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Latijn en Grieks horen niet in een basisonderwijs. Hoe kortzichtig is het niet om te stellen dat ze al zo lang worden onderwezen en daarom een soort verworven eeuwige plaats hebben. Waarom niet meer sport in de plaats? Dat hebben jongeren nodig.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Een verworven plaats? Nee. Een vrijwillige keuze? Ja. Latijn en Grieks behoren tot studierichtingen tussen andere richtingen zoals 'Sportwetenschappen' en 'Lichamelijke opvoeding en sport'. Mijn zoon (die wel Latijn en Grieks volgde), heeft trouwens veel meer uren sport gedaan dan Latijn en Grieks.(Weliswaar niet tijdens de schooluren).

      Verwijderen
  8. Waarom dan ook geen vrijwillige keuze voor Chinees? Goed dat uw zoon meer uren sprot deed dan Latijn en Grieks, maar niet ieder kind heeft dit geluk. Dode talen blijven boeiend, maar maken geen deel meer uit van een basisscholing net zo min een analoge camera nog in de tas van een beroepsfotograaf zit, of een grammofoonspeler bij de huiskamerstereo. Soms moet men van iets kunnen afscheid nemen en het in een hoek zetten voor een beperkte kring liefhebbers.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wanneer alleen maar een 'beperkte kring liefhebbers' voor Latijn of Grieks kiest, zal de studierichting snel uitgestorven zijn.
      En inderdaad (op uw eerste opmerking), het is niet omdat iets oud is, dat het moet blijven. Maar omgekeerd: het is niet omdat iets oud is, dat het moet verdwijnen. Verder geef ik graag toe dat vele voordelen van het Latijn en Grieks zouden kunnen worden gerealiseerd door de studie van klassiek Chinees. Mocht daar nu speciale vraag naar bestaan, waarom niet eigenlijk. En die sport van mijn zoon, hij deed dat graag. Als ik zoveel sport had moeten doen, was ik doodongelukkig geweest.
      Ik wil u verder niet vervelen met argumenten voor Latijn en Grieks. Met een beetje zoeken vindt u die zelf, en kunt u die zelf wegen. Zelf wilde ik maar één argument formuleren: heel veel kinderen en ouders maken nog altijd vrijwillig die keuze. Het stapsgewijs afnemen van die keuze door Vallaud-Belkacem is niet netjes. De kinderen die die richting volgen, ondervinden daar geen hinder van bij hun verdere studiecarrière. (De cijfers suggereren zelfs het tegendeel, maar de causale verbanden hier blootleggen zou een erg lastig onderzoek vergen).

      Verwijderen
  9. Het blijft een discussie tussen vooruit kijken of niet. Het gaat trouwens niet enkel over Grieks en Latijn; voor enkele dagen merkte ik dit interessante artikel op: http://trends.knack.be/economie/beleid/onze-kinderen-wiskunde-leren-is-een-foute-keuze/article-normal-750303.html

    BeantwoordenVerwijderen