Verouderde literatuur
Sinds ik daar ooit een vraag gepost heb, krijg ik van Quora dagelijks een email met vragen waar experten, burgers en idioten een antwoord op formuleren. Het zijn vragen als: ‘Bestaat er een acteur die zo onuitstaanbaar is dat niemand met hem of haar wil samenwerken? ’of ‘Wat was de schandelijkste praktijk in het oude Babylon?’
Die laatste vragen heb ik niet aangeklikt. Dat deed ik wel bij de vraag: ‘Welke klassieke boeken zijn ondertussen verouderd?’ Een half geletterde Amerikaan gaf mij vijf titels, mét een uitleg die hij ongetwijfeld heeft opgestoken tijdens een aan dat onderwerp gewijd werkcollege aan een ‘universiteit’ : Catcher in the Rye (gepriviligieerde blanke jongen), Heart of Darkness (imperialistisch)*, The Taming of the Shrew (mysogien), Little Women (idealisering van het verleden), Tarzan of the Apes (kolonialistisch).
De keuze van de boeken, en de moraliserende – in plaats van literaire – benadering, is op zich al onzinnig, maar nog veel onzinniger is de conclusie: ‘Die werken,’ schrijft onze half geletterde Amerikaan, ‘waren misschien grensverleggend toen ze uitkwamen, maar de wereld heeft ondertussen niet stilgestaan. We hebben ondertussen geleerd om die werken te zien voor wat ze werkelijk zijn: gebrekkige, verouderde producten van een afgesloten tijdperk. Maar is dat niet het mooie van literatuur? Dat ze leeft, ademt, voortdurend evolueert, en ons een spiegel voorhoudt van hoe de wereld nu is en van wie we nu zijn?’
Het is aandoenlijk hoe onze half geletterde Amerikaan trouwhartig alle clichés à la mode in stelling brengt: ‘grensverleggend’, ‘we hebben geleerd dat’, en ‘een literatuur die voortdurend evolueert.’** Om dan te besluiten met de schattige overpeinzing dat ‘we’ die verouderde boeken nu eindelijk zien ‘voor wat ze werkelijk zijn.’ Alsof het soort mensen dat bij dat ‘we’ behoort in de klassieke boeken binnen dertig jaar niet weer iets heel anders zal zien. Alsof toevallig alleen de huidige mode, en niet die van het verleden of van de toekomst, de kennis van de werkelijkheid deelachtig is. Alsof gelijk welke mode de kennis van de werkelijkheid deelachtig is.
ChatGPT en de verouderde literatuur
De halfgeletterde Amerikaan van hierboven – dat is het droevige – is typerend voor de huidige woke dominantie in culturele kringen. Stel je de vraag over ‘verouderde klassiekers’ aan ChatGPT, dat toegang heeft tot miljoenen informatiebronnen, dan krijg je weer een lijstje, mét uitleg: The Adventures of Huckleberry Finn (racisme), Heart of Darkness (kolonialisme), en de romans van Jane Austen (voorstelling van vrouwen).
Ik moet toegeven dat Chat-GPT voorzichtiger woorden vindt om te concluderen: ‘Het is belangrijk om deze werken kritisch te benaderen en rekening te houden met de context waarin ze geschreven zijn.’ Dát is in elk geval altijd waar. Ook bij het beoordelen van wat halfgeletterde Amerikanen en Chat-GPT schrijven, moet je rekening houden met de hedendaagse woke context waarin die onzin geschreven is.
Wetenschap
Ik kan mij geen discussie onder beschaafde mensen voorstellen waarbij de uitdrukking ‘het is wetenschappelijk vastgesteld dat …’ een aanvaardbaar argument is.
Israëlisch hooggerechtshof
Is het redelijk dat het Israëlisch hooggerechtshof wettten kan verwerpen van een democratische meerderheid als het die wetten ‘onredelijk’ acht? Ik heb daar occasioneel een weekje over nagedacht, zonder er veel over te lezen, want de berichtgeving over Israël is vaak partijdig. Uiteindelijk stootte ik op een opiniestuk Van Marc De Vos in De Tijd: ‘Israël is speciaal,’ schrijft hij, ‘het land heeft geen geschreven grondwet, geen mensenrechtenverdrag, geen tweede kamer, een louter ceremoniële president.’ Dat hooggerechtshof was dus het enige tegenwicht in het systeem. Ja, als het zo zit …
Kijk, een systeem van even- en tegenwichten is eigenlijk altijd verkieslijk. Als ik moet kiezen tussen welwillende politici en orthodoxe rechtsgeleerden, dan zeg ik: allebei. Als ik moet kiezen tussen opportunistische politici en activistische rechters zeg ik eveneens: allebei – helaas. En het laatste woord, als dat nodig is, moet toekomen aan de tweederdemeerderheid van de burgers. Als twee derde van een bevolking mordicus de verkeerde richting uit wil, dan valt daar niet veel tegen te beginnen***.
* Ik wil mij hier niet bezighouden met de vraag of Heart of Darkness het imperialisme bekritiseert dan wel omhelst. Ik was niet zo gek op dat boek.
** Misschien moet iemand onze half geletterde Amerikaan eens vertellen dat sommigen van ons die verouderde klassiekers lezen omdat we er de clichés à la mode van ‘grensverleggend’ en ‘we hebben geleerd dat’ en ‘literatuur die voortdurend evolueert’ juist niet tegengekomen, en we omgekeerd juist heel graag nader kennismaken met een ‘afgesloten tijdperk’.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten