Duinen of appartementen?

      In De Standaard verschijnen dezer dagen nogal wat stukken over onze kust. Over het Duinendecreet, over het ‘gevecht van De Haan tegen de bouwpromotoren,’ over de zandopspuitingen om het strand – gezien de stijging van de zeespiegel – te verhogen en te verbreden. Ik lees ook dat de groene jongens en vooral meisjes van Natuurpunt en en van het WWF – ze heten allemaal Sarah – het liefst de ‘bebouwing landinwaarts willen terugtrekken.’  Willen ze dan de tienduizenden appartementen die er nu staan allemaal platgooien en vervangen door duinen. Ik geloof het wel.  ‘De natuur,’ vinden ze, ‘moet voorrang krijgen op het toerisme.’ Liever ongerepte duinstranden met enkele honderden wandelaars en vogelspotters, dan appartementstranden met honderdduizenden toeristen. Ik sta, om verschillende redenen, aan de kant van de toeristen en de appartementbewoners.
      Als kind heb ik vele vakantiemaanden doorgebracht aan onze kust, in De Panne. Mijn grootouders waren zuinig en huurden geen duur appartement op de dijk, maar een dat zich wat landinwaarts bevond, zodat we ’s morgens een half kilometertje moesten lopen om op het strand te komen, en ’s middags een half kilometertje terug voor het middagmaal, en daarna wéér een half kilometertje om naar het strand te gaan. Ik was jaloers op de kinderen die op een dijkappartement woonden. Die moesten maar twintig meter lopen om op het het strand te zijn en dan konden ze onmiddellijk beginnen met putten te graven en zandkastelen te bouwen, en, als ze nog wat verder liepen, in de zee te spartelen. Een appartement op de dijk, leek mij de hemel op aarde.
     Toen ik wat ouder werd, verminderde mijn drang om putten te graven en zandkastelen te bouwen. Het zeewater vond ik meestal te koud om in te spartelen. En ook op het zand liggen zonnen trok mij niet. Je kon er een boek lezen, maar dat vond ik op zo’n strand heel ongemakkelijk. Je moest minstens een strandstoel meesleuren, en het was hoe dan ook beter om op de dijk een café op te zoeken en daar een koffie te bestellen. Je had daar een tafeltje om je boek op te leggen en dat leest veel gemakkelijker. Verder kun je af en toe eens opkijken naar de zee. Weer leek het mij dat de mensen met een appartement op de dijk in het voordeel waren. Die konden in hun appartement hun eigen koffie drinken, wat veel goedkoper was, een boek op hun eigen tafel leggen, en ook af en toe eens opkijken naar de zee. 
     Zoiets leek mij al lang de hemel op aarde niet meer, maar het was in elk geval gemakkelijk. Soms kwamen we bij vrienden die zo’n appartement hadden, en ik was dan een beetje jaloers. Enkele jaren geleden moest mijn broer een chirurgische ingreep ondergaan, en na de operatie revalideerde hij in de Koninklijke Villa in Oostende, met een prachtig uitzicht op zee. Weer was ik een beetje jaloers op mijn broer, ondanks zijn operatie.
     Maar zijn die aaneengesloten rijen appartementsblokken van acht verdiepingen hoog dan niet lelijk? Zou het niet veel mooier zijn als onze stranden alleen bestonden uit duinen, hier en daar onderbroken door stijlvolle woningen zoals de Villa Maritza in Oostende, of de laagbouw van De Haan*, met veel huizen met witte muren en rode dakpannen? Misschien wel, maar het zou in elk geval een veel minder efficiënte benutting zijn van de dure grond, met veel duurdere kustappartementen als gevolg, zodat het bezit ervan buiten het bereik zou komen te liggen van gepensioneerde leraren, loodgieters, kinesisten en frituuruitbaters. Ook kom ik graag eens voor een dagje in De Haan, maar voor een langdurig verblijf is het mij daar te kneuterig.
     Zoals altijd ben ik voorstander van het compromis. Ik vind het fijn dat er aan onze kust appartementstranden zijn, waar tienduizenden toeristen samentroepen, maar ik vind het ook fijn dat er duinenstranden zijn voor de natuurliefhebbers, voor de vogelspotters en voor de mensen die liever rechtstreeks vanaf de duinen het water inlopen.  Alleen staat het mij tegen als die laatste groep ervan gaat dromen om de appartementstranden met de grond gelijk te maken. Waarom ergeren die mensen zich aan de appartementen in Oostende of Blankenberge als niemand hen tegenhoudt om naar het strand van Raverszijde of Lombardzijde te trekken. Daar is plaats genoeg, want die stranden liggen er altijd wat verlaten bij. Als de duinenliefhebbers dáár een plaatsje zoeken ligt vóór hen de zee, en achter hen de duinen. En als ze hun plaatsje heel goed uitkiezen, moeten ze de appartementsblokken links en rechts in de verte zelfs niet zien. 
     Ik denk dat die appartementverachters zich storen aan twee dingen. Eén, dat die appartementstranden bestáán, ook al moeten ze ze zelf niet zien, en twee, dat er mensen zijn – heel veel mensen – die aan die stranden de voorkeur geven. Die mensen zijn anders dan zijzelf. Die mensen komen naar het strand om zowel naar de zee als naar de mensen te kijken. Ze komen om in de zee te baden maar nog meer ‘pour prendre un bain d’humanité’. Het zijn de mensen die van nature de voorkeur geven aan de drukte van het strand boven de eenzaamheid van de bergen, waar men zijn God nochtans meer nabij is. Of het zijn mensen die van twee walletjes eten. Die zowel houden van de verlaten stranden in de winter – met een God die nabij is – als van de drukte van de zomer, vooral als ze de twee taferelen vanuit hun appartement op de zevende verdieping kunnen bekijken. 
     Ondertussen blijf ik begrip hebben voor de appartementenhater. Een estheet lijdt niet alleen als hij iets ziet wat hij lelijk vindt, hij lijdt er ook onder – zoals ik al zei – als hij weet dat iets lelijks bestáát, of althans iets wat hij lelijk vindt**. Zelfs de estheet die nooit naar de kust komt, kan lijden onder de gedachte aan lelijke appartementen, of kan genieten van de gedachte aan ongerepte duinen. 
     We hebben het allemaal een beetje denk ik. Veel mensen die nooit in Alaska zullen komen, vinden het toch onaanvaardbaar dat het ongerepte landschap daar zou worden ontsierd door rommelige boorinstallaties. Zelfs ik vind dat de Zuid-Pool, waar het zo vreselijk koud is en waar ik dus nooit naartoe wil, in zijn oorspronkelijke staat moet worden gelaten. Alleen al de kleurige tenten van de wetenschappers – je ziet die soms op tv – vind ik een schending van de maagdelijke ijsvlakte.

 

* Naast laagbouw is er nog een andere oplossing – landinwaartse hoogbouw, zoals nu gebeurt in de buurt van het Oostendse Oosterstrand. Het is de enige economische oplossing om de duinstranden enigszins te behouden. De 2500 appartementen die men nu op het Oosterstrand bouwt zouden, uitgesmeerd over dijkappartementsblokken van 8 verdiepingen alweer 2 tot 3 kilometer strand innemen. Maar ik geloof niet dat het op het Oosterstrand ooit zo druk en gezellig wordt als op bijvoorbeeld op het Oostendse Groot Strand.

** Zo vind ik dat een programma als The Masked Singer niet zou mogen bestaan, al moet ik niet kijken, en vindt Geraard Goossens dat een dionysisch evenement als Tomorrowland verboden zou moeten worden, al is er niemand die hem verplicht om er naartoe te gaan