Pride and Prejudice
Ik herinner mij mijn enthousiasme toen de BBC-serie Pride and Prejudice werd uitgezonden. Dat was in 1995, het begin van een Austen-revival. Ik kende toen iemand die mijn enthousiasme voor Austen deelde, maar niet voor de serie. De verfilming van 1940 met Laurence Oliver en Greer Garson vond ze beter. Ik zweeg, want ik kende die niet.
Gisteren echter heb ik de film op Youtube teruggevonden en ik kan nu mijn dertigjarig stilzwijgen eindelijk verbreken: die film is niet beter. Het eerste kwartier loop je verloren tussen de verschillende personages. Leerlingen van mij die een boek van Austen moesten presenteren weten dat de plot zich niet makkelijk laat vertellen. De film worstelt daar ook mee tijdens de expositie. Erger zijn de kostuums. In plaats van de elegante regency kleren van 1810 heeft men de gruwelijke antebellummode van Gone With the Wind gekopieerd, wellicht om een graantje mee te pikken van het succes van die film.
Maar Olivier is goed in zijn rol. Zijn Darcy is nogal verlegen, vergeleken met die van Colin Firth en Matthew Macfadyen. Er zijn in de film heel wat scènes toegevoegd. Zo is er een waarin Darcy aan Elisabeth wil uitleggen hoe ze een boog moet vasthouden. Het is een duidelijk geval van mansplaining, en de personages gaan er correct mee om. Elisabeth protesteert niet, maar laat zien hoe handig ze is in het boogschieten en Darcy verontschuldigt zich voor zijn faux pas.
Bridgerton en The Buccaneers
Vroeger werden Jane-Austenverhalen verfilmd in Victoriaanse kledij, nu worden Victoriaanse verhalen verfilmd in Jane-Austenkledij. Over de vroegere werkwijze heb ik hierboven al gewezen naar aanleiding van de klassieke Pride and Prejudice-verfilming met Laurence Olivier en Greer Garson. Ze surfte op het succes van Gone With The Wind. De nieuwe werkwijze wordt gedemonstreerd in de Apple TV-reeks The Buccaneers. Ze surft op het succes van de tv-serie Bridgerton.
Persuasion
Vrouwen ergeren zich wel eens aan de mannen in hun omgeving, en het omgekeerde gebeurt ook. Je kunt daarover mooje plaatjes tekenen, zoals Peter Van Straaten dat doet, of je kunt er ideologisch mee aan de slag. Zo hebben sommige feministen het begrip mansplaining in omloop gebracht: een man die iets uitlegt aan een vrouw om zich zo superieur te kunnen voelen.
Dat is deels een misverstand. In communicatie leggen mannen nu eenmaal meer nadruk op report en de vrouwen op rapport. Een man brengt verslag uit van feiten – een vrouw ziet hoe door dat verslag een relatie tot stand komt tussen leraar en leerling. Mijn vrouw houdt er niet van dat ik haar iets uitleg, maar ze houdt er nog minder van om iets aan mij te moeten uitleggen.
Ik signaleerde hierboven een voorbeeld van mansplaining in een oude verfilming van Pride and Prejudice. Een veel duidelijker voorbeeld vindt men in een nieuwe verfilming van een andere Austen-roman: Persuasion. Dat is een heel moderne verfilming, met veel zwarte acteurs die Britse upperclass personages uitbeelden, en met Dakota Jones als Anne Eliot die zich af en toe met een knipoog tot het publiek richt. Jones staat ver van de langoureuze Anne die in andere Persuasion-verfilmingen wordt opgevoerd. Ze is getekend door ontgoocheling en verdriet, zeker, maar ze blijft vitaal en ironisch – een beetje zoals we ons Jane Austen zelf voorstellen.
Wie het boek gelezen heeft zal zich herinneren dat Louise Musgrove, de schoonzus van Anne, verliefd is op kapitein Wentworth. In een cruciale scène springt ze van de pier in Lyme om zich te laten opvangen door Wentworth. Maar in de film zijn daar twee scènes aan toegevoegd. Aan tafel laat ze zich door Wentworth uitleggen hoe ze vork en lepel moet gebruiken. En bij een wandeling vraagt ze meer uitleg over het verschil tussen een fregat en een sloep. ‘Someone has been studying,’ zegt Anne tegen de kijkers. Het is een moderne formulering, maar de observatie had van Austen zelf kunnen komen.
* Over mansplaining, zie ook mijn stukje hier.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten