27 juni 2025 zal de geschiedenis ingaan als de dag dat ik akkoord ging met Kris Peeters, lector Verkeerskunde en columnist in De Standaard. Peeters is tegen de verplichte fietshelm. Ik ook. Zelfs met sommige van zijn argumenten kan ik instemmen. Goed, ja, hij spreekt van victim blaming en haalt er de prijs van de fietshelm bij, maar daar kan ik voor één keer wel tegen.
Peeters haalt er ook de statistiek bij. Hij beweert dat er door de verplichte fietshelm minder kilometers zullen worden gefietst, en dat minder gefietste kilometers ‘op populatieniveau’ voor meer hart- en vaatziekten zorgen. Hij heeft het wellicht bij het rechte eind, maar ik vertrouw de redenering maar half. Zullen die hart- en vaatziekten ‘op populatieniveau’ meer levensjaren kosten dan de verbrijzelde hersenpannen die door een fietshelm vermeden hadden kunnen worden. Peeters beweert van wel, maar dat moet allemaal nogal moeilijk uit te rekenen zijn. Tegenstanders van de fietshelmverplichting citeren andere cijfers. Peeters beschuldigt hen van cherrypicking maar bij die beschuldiging word ik altijd achterdochtig. Misschien doet Peeters zelf ook aan cherrypicking. En trouwens, wat heb ik met dat populatieniveau te maken?
Eén argument van Peeters is mij echter uit het hart gegrepen, namelijk dat fietsen door de fietshelmverplichting ‘minder comfortabel en minder plezierig’ wordt. Dáár heeft hij overschot van gelijk. Hij beweert ook dat fietsen ‘moeilijker’ wordt omdat je altijd een helm moet meenemen. Dat gaat zeker op voor mensen als ik. Je moet zo’n helm niet alleen uit de kast halen en opzetten, je moet hem ook afzetten als je bij de winkel bent aangekomen, en wat doe je er dan mee? En thuisgekomen moet je hem weer opbergen. Dat is allemaal niets voor mij. Ik ben bijna gestopt met fietsen toen ik besefte dat ik voor de rest van mijn leven mijn fiets iedere keer op slot zou moeten doen. En dan zwijg ik nog van de esthetische kant van het fietshelmdragen*.
Natuurlijk blijft het aan mijn geweten knagen dat Verkeerskunde-Peeters en ik een standpunt delen. Daar zal ik mee moeten leren leven. Ik kan mij altijd troosten met de gedachte dat Bart Eeckhout – met wie ik ook liever van mening verschil – de fietshelm wél graag verplicht wil zien. Eeckhout wil niet alleen kinderen maar ook volwassenen tegen zichzelf te beschermen. ‘Met verplichtingen moeten we zuinig zijn,’ schrijft Eeckhout, maar dat zegt hij wel vaker als opstapje om weer een of andere verplichting ‘als uitzondering’ te rechtvaardigen**. Dan zet ik mijn stekels op.
En ondertussen ben ik blij dat mijn zoon geheel vrijwillig een helm opzet als hij gaat fietsen. Maar hij heeft een racefiets. Dat is iets anders.
* Over de fietshelmesthetiek: zie ook mijn stukje hier.
**De Morgen, 28/6. Het stuk van Eeckhout is een antwoord op dat van Peeters, zonder dat diens naam vermeld wordt. Het is overigens waar dat Eeckhout niet zomaar álles wil verplichten of verbieden. Zo is hij tegen een wettelijke regeling om kinderen tegen sociale media-misbruik te beschermen. Hij noemt dat ‘de overheid die bepaalt wanneer kinderen naar hun telefoon mogen kijken.’ Dát is dan weer een regeling die ik kan billijken. Zie mijn stukjes daarover hier.
Citaat: "Eén argument van Peeters is mij echter uit het hart gegrepen, namelijk dat fietsen door de fietshelmverplichting ‘minder comfortabel en minder plezierig’ wordt. Dáár heeft hij overschot van gelijk..."
BeantwoordenVerwijderenDat het uit het hart en niet het hoofd (!) gegrepen is, acht het wel voor waar, maar heb er geen begrip voor. Uit het irrationele, er is geen andere verklaring.
Ik fiets sedert begin jaren '90 altijd met helm. Zonder helm voelt verkeerd aan. Dat is zoals autorijden zonder de gordel vast te klikken. In de eerste 15 jaar na invoer v.d. gordelverplichting was er in sommige bevolkingsgroepen ook veel weerstand tegen autogordels. Ik schrijf bewust "sommige groepen", want er leek een sociale differentiatie te voorschijn te komen. Verplichting of niet, veel mensen deden toen sowieso al de gordel om, een hardnekkige groep vond dat waarschijnlijk niet compatibel met hun imago.
De vraag of een fietshelm dan verplicht moet gemaakt worden is een andere. Maar dan kan je natuurlijk ook de verplichting van autogordel afschaffen, of de verplichte ziekteverzekering, werkloosheidsverzekering, of waarom zou je elektriciteitsinstallatie binnenshuis moeten gekeurd worden,.... Verhaaltje zonder einde.
Als je je oude vooroordelen achter laat, en je hoofd gebruikt zolang het nog intact is, kan ik er met mijn verstand niet bij dat men enigszins negatief zou staan tegenover het gebruik van een fietshelm.
Oude hardnekkige rakkers kan je misschien nooit overtuigen. Jonge kinderen hebben echter baat bij een verplichting, daar hun minder flexibele ouders nalaten om hun kinderen deze gewoonte bij te brengen.
"Ik ben bijna gestopt met fietsen toen ik besefte dat ik voor de rest van mijn leven mijn fiets iedere keer op slot zou moeten doen."
BeantwoordenVerwijderenDit herinnert mij aan mijn studententijd in Gent 40+ jaar geleden. Je moest altijd je fiets op slot zetten als je ergens heen ging. Je vergat dit één keer en foetsie fiets. Ik was dit na enkele keren zo beu dat ik zelf op zoek ging naar een verlaten fiets, die er in die tijd in de stad overal stonden. Na een paar pinten en daarmee enige moed ingedronken te hebben ging ik die dan s'nachts ophalen. Het gekke was dat dit soort fietsen heel snel terug gestolen werd, dikwijls met slot en al. Precies alsof er op stond dat dit een verlaten fiets geweest was. Er veranderden precies heel wat fietsers geregeld van rijwiel in die stad en in die tijd.