JDC en Griet Op de Beeck

JDC en Griet Op de Beeck
     Dat ik ondanks mijn occasionele inspanningen geen echte intellectueel ben, blijkt alleen al hieruit dat ik heel weinig afleveringen van het VPRO-programma Zomergasten heb gezien. Dit jaar zal de Vlaamse schrijfster Griet Op de Beeck het programma presenteren en de gasten interviewen. Dat is niet naar de zin van Joël De Ceulaer die er een van zijn open brieven aan wijdt. Met die stukken van De Ceulaer moet ik altijd lachen, vooral met de vaste satirische titel onderaan het stuk: senior writer.
     Het bezwaar van De Ceulaer is dat Op de Beeck zich niet alleen heeft beziggehouden met dramaturgie, jeugd- en volwassenenliteratuur, journalistiek, columnistiek, non-fictie, maar ook met psychotherapie. Op dat laatste gebied is ze een ‘charlatan’, en dat zou voldoende reden moeten zijn om haar niet, middels Zomergasten, ‘tot de journalistieke adelstand te verheffen.’
       Ik zal maar niet te zwaar tillen aan die inperking van Op de Beecks palmares tot de psychotherapie. Het stuk van De Ceulaer kan immers ‘sporen van satire bevatten.’ Maar mag een charlatan dan nooit een televisieprogramma presenteren? Kijk, ik vind ex-maoist en Groen-Links kopstuk Paul Rösenmöller ook een charlatan op politiek gebied, maar dat maakte hem voor mij niet noodzakelijk ongeschikt om televisiegasten te interviewen.
     Ik zal geloof ik nooit een boek lezen van Op de Beeck. Wat haar verdrongen herinnering aan seksueel misbruik betreft, behoor ik tot de non-believers.  En als ik in geestelijke problemen kom, zal ik een meer traditionele vorm van hulpverlening opzoeken. Ik ga liever te rade bij een gediplomeerde psychiater of psycholoog. Aternatieve methoden zoals de Internal Family Systems (IFS) waar Op de Beeck bij zweert, bekijk ik met de grootste argwaan. Daarin gelijk ik op Joël De Ceulaer. Toch ben ik voorzichtiger dan hij. De Ceulaer schrijft:

 Als het over lichamelijke gezondheid gaat, ligt de lat hoog … Daarover zijn media het eens: het lichaam onderwerpen we alleen aan medische behandelingen die onderbouwd en onderzocht zijn. Als wij in het ziekenhuis een man met aluminium hoedje tegenkomen die beweert dat hij onze appendix kan verwijderen met een roestig keukenmes dat hij met zijn hersenen aanstuurt, zetten wij het meteen gillend op een lopen. Iemand moet mij eens uitleggen waarom deze kritische houding, ook in de media, wegvalt zodra het niet over onze fysieke, maar over onze mentale gezondheid gaat. Zijn psychische problemen minder belangrijk, misschien? Of minder complex? Mag iedereen daar zomaar mee experimenteren?

     De vergelijking tussen de psychotherapie en de fysiologische geneeskunde die De Ceulaer maakt, moeten we met een korrel zout nemen. Die twee disciplines bevinden zich in een ander stadium van de wetenschappelijke ontwikkeling. Galenus had geloof ik een accurater begrip van het menselijk lichaam dan hedendaagse professoren dat hebben van de menselijke geest. En de resultaten van chirurgische, medicinale en nucleaire therapieën kunnen per definitie makkelijker gemeten worden dan die van verschillende psychotherapieën, waardoor het evidence based stadium in de ene discipline sneller bereikt wordt dan in de andere.
     De Ceulaer neemt aanstoot aan Op de Beecks esoterische IFS-theorie van het Zelf, de Gewonde Delen en de Beschermende Delen. Ik heb in die theorie ook weinig fiducie, evenmin als ik die had in de Freudiaanse theorie over het Es, het Ich en het Über-ich waar we in de godsdienstles over leerden. Maar dat heeft geloof ik generaties psychiaters niet belet om hun patiënten te helpen, al was het maar omdat ze een luisterend oor boden.
     We weten al veel over de hersenen, genoeg om medicatie en electroconvulsietherapieën te ontwikkelen. En we weten dankzij laboratoriumproeven ook veel over de psychologische processen die ons sturen. Maar de band tussen die kennis en een effectieve psychotherapie voor niet al te specifieke problemen is vooralsnog dun en precair. Die is vergelijkbaar met de band tussen de pedagogie en de onderwijspraktijk.
     Ik geloof dat een succesvolle behandeling bij een psychiater of psycholoog vandaag nog altijd sterk afhangt van het charisma, de ervaring, de mensenkennis en de wijsheid van de therapeut, meer dan van zijn diploma en van de theoretische modellen die hij aan de universiteit heeft geleerd. Ik heb geen enkele reden om a priori te denken dat Op de Beeck die eigenschappen als charisma enzovoort niet zou bezitten, en dat geldt ook voor een biechtvader, een sjamaan of een gebedsgenezer. Die mogen van mij gerust een televisieprogramma presenteren, als ze die niet gebruiken om reclame te maken voor hun winkel.