Ingetogen kerstmuziek

    Op de laatste dag van het eerste trimester brengt de klassenleraar een aantal uurtjes door met zijn leerlingen. Dat is voornamelijk om de rapporten uit te delen. Soms worden er kleine geschenkjes uitgewisseld of een stuk kerstcake genuttigd. Of een leerlinge kiest op de computer een playlist met kerstmuziek.

     Voor iemand van mijn generatie valt dat laatste nogal tegen. Die vrolijke dansliedjes van Sia, Katy Perry en Ariana Grande roepen voor mij geen kerstsfeer op. Zij zijn te Amerikaans, te veel Jingle Bells, te veel Santa Claus, te weinig kerststal-met-kindje-en-os-en-ezel. Mensen van mijn generatie willen Stille Nacht, of ingetogen middeleeuwse melodieën, of desnoods liedjes van Armand Preud’homme die we als kind op de blokfluit leerden spelen, liedjes met andere woorden die je vooral aantreft op knullige cd’s met kinderkoren, xylofoons, triangels en blokfluiten.

     We moeten de schuld voor die ongepaste vrolijkheid niet alleen bij de Amerikanen leggen. Onze eigen Europese barokcomponisten hebben hier eveneens veel kwaad gedaan. Bach met Jauchzet, Frolocket, Händel met Tochter Zion. Zelfs als je dat op een wollig-warme piano speelt, klinkt het alsof vier of vijf trompetten aan het schetteren zijn.
     Ik begrijp overigens de redenering van de barokkers. De geboorte van Jezus betekende dat de mensheid van het Kwaad werd verlost. Dat is uitermate goed nieuws want met het Kwaad valt niet te spotten. Er is dus reden tot blijdschap. Maar er zit in die kijk, naar mijn smaak, te weinig gevoel voor drama en melodrama.
     Het gaat mij in de eerste plaats om het melodrama. Jozef en de hoogzwangere Maria die geen onderdak vinden in Betlehem. Alle hotels en restaurants in Betlehem die volgeboekt zijn. Wij hebben dat eens meegemaakt in Praag op kerstavond 1990 : geen enkel restaurant dat ons wou binnenlaten. Gelukkig was mijn vrouw niet hoogzwanger en hadden we wel een warme kamer waar we naartoe konden. Een koude nacht in een stal bleef ons bespaard.
     Dan drama. De mensheid is, geloof ik, niet van het Kwaad verlost door de geboorte van Christus, maar door zijn lijden en dood. Dat lijden en die dood beginnen eigenlijk al bij de geboorte. Eigenlijk kun je al bij de geboorte zingen van ‘O hoofd vol bloed en wonden’ of ‘We zetten ons in tranen neer’. Maar dan overdrijven we weer in de andere richting.
     Het beste is om, zoals altijd, het gouden midden op te zoeken: vrolijk noch gekweld, maar sereen. Nu zijt wellekome, Adeste Fideles, en het wondermooie First Noel.  Dat laatste is ook heel geschikt als achtergrondmuziek terwijl je in je boekenkast op zoek gaat naar een kerstverhaal van Charles Dickens (hier).