Het Oosten, het Westen en de Vrouw

    Op het journaal hoor je soms dingen waar je eventjes rechtop van gaat zitten. ‘Je kan moeilijk zeggen dat Arabische mannen verkeerde ideeën hebben over de vrouw,’ zei Ines Keygnaert, experte seksueel geweld aan de universiteit van Gent. ‘Maar heel vaak verschillen hun ideeën van wat wij gewoon zijn.’
     Ja, die ideeën verschillen nogal. En het grootste verschil is dat veel Arabische mannen van oordeel zijn dat vrouwen niet gelijkwaardig zijn aan mannen en niet over dezelfde vrijheid moeten beschikken als mannen.
     Bij Liesbeth van Impe las ik dat de Westerse vrouw een ‘fel bevochten’ vrijheid geniet die haar Arabische zuster ontbeert. Ik heb daar weinig tegen in te brengen behalve dit. Dat ‘fel bevochten’ wekt de indruk dat de Westerse vrouwenvrijheid een nieuwigheid is van het jongste geslacht. Dat, zo niet onze moeders, dan zeker onze grootmoeders, en al helemaal zeker onze overgrootmoeders, wel onderdrukt werden zoals de Arabische zusters nu. Dat de verschillende plaats van de vrouw in Oost en West tot stand gekomen is in de laatste honderd jaar.
     Is dat zo? Wat was bijvoorbeeld de plaats van de Westerse vrouw rond het midden van de 19^de eeuw? Arthur Schopenhauer (1788-1860) noemde die plaats een ‘fausse position’. De vrouw stond, naar zijn smaak, op een veel te hoge plaats. Tot zijn grote verontwaardiging werd de vrouw behandeld als een volwaardig mens en als een ‘dame’.  ‘De volken van de oudheid en van het Oosten’, schreef Schopenhauer’ hebben veel beter begrepen welke plaats de vrouw toekwam dan wij, met onze Oud-Franse galanterie en vrouwenverering, dat toppunt van christelijk-Germaanse domheid.’
    Schopenhauer was een beruchte vrouwenhater. Dat kwam, naar het schijnt, door de moeilijke relatie met zijn moeder. Maar wellicht heeft hij op één punt toch gelijk. De gelijkwaardigheid van man en vrouw in het Westen heeft diepere wortels dan de Franse revolutie en de suffragettes. Die wortels reiken tot aan de Germanen, het christendom en de hoofse minnezangers van de 11^de eeuw.

Post Scriptum - Misschien heb ik Schopenhauers ‘galanterie’ te snel gelijkgesteld met de middeleeuwse ‘courtoisie’. Een stuk van Tinneke Beekman in De Standaard van vandaag brengt het boek van zekere Claude Habib onder mijn aandacht, dat de Franse galanterie bij het begin van de 17^de  eeuw plaatst.