The Crown

     Ik heb op een paar dagen tijd alle tien afleveringen van The Crown bekeken, over de vroege jaren van koningin Elizabeth II. Heerlijke reeks. Er komt geloof ik geen enkele locatie, beeldkader of camerabeweging in voor waar niet diep en vruchtbaar is over nagedacht. Zelfs de jachtscènes zijn mooi, ik bedoel: kort en mooi. De reeks loopt tot ongeveer 1955 – mijn geboortejaar – en de vrouwen dragen rokken, blouses, jurken en mantels zoals mijn moeder die nog in de kast had hangen toen ik een kind was.
     Kenners beweren dat de reeks nogal waarheidsgetrouw is. Dat zou kunnen. Je merkt het een beetje aan het script. Een deel van de paleisintrige bestaat erin dat de jonge koningin een of andere vernieuwing wil invoeren die voor haar van groot emotioneel belang is maar waar haar adviseurs het niet mee eens zijn. In een normaal script wordt zo’n conflict uitgewerkt volgens het beginsel ‘win some – lose some’, om eentonigheid te vermijden, maar in The Crown gaat dat anders. Bij elk nieuw conflict weert Elizabeth zich als een duivel in een wijwatervat, maar ten slotte komt ze onveranderlijk zelf tot het besluit dat ze maar beter de gegeven raad opvolgt. De schrijvers van de reeks hebben hier de werkelijkheid laten voorgaan op de wetten van het scenarioschrijven.
     Elke aflevering begint met een korte scène – vóór de begingeneriek – die het thema inleidt. Dat is wel zo gemakkelijk. Als de koningin ruzie moet maken met Churchill over de betekenis van de grondwet, begint de aflevering met een flashback waarin ‘Lilibet’ als jong meisje privéles krijgt op Eton over net dat onderwerp – het enige onderwerp trouwens waar ze les over krijgt. De prinses groeit op in kastelen waar de meeste muren bekleed zijn met boekenkasten die reiken tot aan het plafond, maar die boeken kijkt ze nooit in. Ze leert niets over filosofie, literatuur of wetenschap. Alleen van honden, paarden en de grondwet is ze goed op de hoogte.
   Als kijker zelf moet je ook van weinig op de hoogte zijn. Als je niet weet wie Lord Mountbatten is, of Anthony Eden, of Clement Attlee – Churchill noemt die laatste een ‘schaap in schapenkleren’ – dan wordt dat in de reeks netjes uitgelegd, zoals alles netjes wordt uitgelegd.
     Met dat uitleggen moet je voorzichtig zijn. Je hebt vandaag grof gezegd twee soorten televisiereeksen. Er zijn reeksen waar je je hoofd goed bij moet houden en die spreken tot intellectueel geschoolden, of anders tot jongeren met kwieke hersens die in geen tijd verbanden leggen. En er zijn reeksen die je met je verstand op nul kunt bekijken. Veel politieseries en procedurals behoren tot die laatste groep. Alles wordt er tot in den treure verduidelijkt. Dan krijg je gesprekken als:
              - Ik zie dat het lichaam schaafwonden aan de billen heeft.
              - Dan is het versleept geweest.
              - Inderdaad, de dader moet erg sterk zijn.
              -  Zeker, want het slachtoffer woog 130 kg.
              - De dader was dus geen vrouw.
              - We kunnen met andere woorden de verpleegster uitsluiten.
              - De neef van het slachtoffer beantwoordt daarentegen wel aan ons profiel.
             - Ja, die doet immers aan krachttraining.
             - Laten we die neef maar eens opzoeken.
    Ook in The Crown moeten soms ingewikkelde toestanden worden uitgelegd op een manier dat zo’n eenvoudige huisvrouw kan volgen. Op zeker ogenblik telt Engeland drie koninginnen. De weduwe van George V, de weduwe van George VI, en Elizabeth. Er is maar één juiste manier om die koninginnen bij hun afwezigheid te benoemen. De eerste is ‘Queen Mary’, de tweede is de ‘Queen Mother’ en de derde is ‘the Queen’, waarbij de doffe ‘e’ als een ‘ie’ wordt uitgesproken. Dat wordt allemaal keurig uitgelegd in een dialoogje tussen een van de koninginnen en haar verpleegster. Die scène is niet vervelend. Ze is zelfs grappig.