Het telegram van Cary Grant

Gary Grant (18 januari 1904 - 29 november 1986)

     Indien filmacteur Cary Grant nu nog leefde, werd hij vandaag 115 jaar oud. Maar hij is al een poosje dood. Hij was een van de bekendste Hollywoodsterren van de jaren 40-50. Hij speelde zijn rollen met grote waardigheid, ook als die inhielden dat hij zich als indiaan verkleedde en met een groepje kinderen rond een totempaal huppelde, of zich vastklemde aan de oorlel van een president, of gestalte gaf aan de hoofdredacteur van een krant.* Van dat laatste kunnen we ons nu nog moeilijk voorstellen hoe je dat met waardigheid moet doen.

     Over zijn privéleven deden heel wat verhalen de ronde. Hij zou zijn eerste vrouw geslagen hebben. Hij zou LSD gebruikt hebben. Hij zou een homoseksuele relatie gehad hebben met die andere filmacteur Randolph Scott. Van geen van die verhalen is bewezen dat ze waar zijn. Maar het kan.
     Maar het nu volgende verhaal is bijna zeker niet waar. Het gaat zo. Op zekere dag stuurt een journalist een telegram naar de impresario van Cary Grant om te vragen hoe oud de acteur is. Zo’n telegram - ook telegrafisch bericht genoemd - werd doorgeseind naar een kantoor, en werd dan door een bode gebracht naar het adres van de bestemmeling en aan hem overhandigd. Dat was een snelle, zekere, maar ook dure manier om een boodschap door te sturen en de afzender betaalde per woord. Men probeerde de tekst zo kort mogelijk te houden door bepaalde woorden weg te laten. Ik leg aan mijn leerlingen nog altijd uit dat ze géén ‘telegramstijl’ mogen gebruiken.
     Goed, die journalist wil dus weten hoe oud de acteur was. Zijn telegram luidt: ‘How Old Cary Grant?’ De acteur is toevallig op het kantoor van zijn impresario, leest het bericht, en stuurt een telegram terug: ‘Old Gary Grant Fine, How You?’
     Veel moppen werken met een semantische dubbelzinnigheid. De cardioloog die zegt: ‘Hier klopt iets niet’. Maar voor één keer hebben we een mop die werkt met een syntactische dubbelzinnigheid. Wie in de jaren 70, 80 of 90 taalkunde gestudeerd heeft, toen Chomsky nog erg in de mode was, weet dat je die dubbelzinnigheid kunt weergeven in twee verschillende ‘dieptestructuren’. In één daarvan is ‘old’ linksvertakt, in de andere is ‘old’ rechtsvertakt.
     Kijk, een mop goed vertellen is een hele kunst, maar er één verneuken, dat is erg gemakkelijk, vooral als je wat doorgeleerd hebt.

 

* Respectievelijk: Monkey Business, North By North West en His Girl Friday.