Kortjes

 Charles III en Salman Rushdie. Toen Ayatollah Khomeiny de wakkere moslims overal ter wereld opriep om Salman Rushdie te vermoorden, waren de reacties in het VK minder eenduidig dan in andere Westerse landen. De rechtse Margaret Thatcher was onvoorwaardelijk in haar steun voor de linkse auteur. Prins Charles zag het anders. Op een diner party verklaarde hij, volgens Martin Amis, dat hij nooit een auteur zou steunen die de diepste overtuigingen van de moslims gekwetst had. Hij was zich toen al aan het voorbereiden op zijn rol als ‘defender of faith’.

Manke vergelijking (1). Elke vergelijking loopt mank, maar de ene meer dan de andere. Lea Ypi maakt in haar boek Vrij de vergelijking tussen Albanië met Italië. Het ene land kon je als Albanees, onder het communisme, niet verlaten; het ander kon je als Albanees, na de val van het communisme, niet binnen, of toch niet zonder toestemming. Goed, dan maak ik meteen een tweede vergelijking. Ik zou het niet prettig vinden als ik mijn huis, op politiebevel, niet mag verlaten. Maar dat ik het huis van mijn buurman niet binnenmag zonder zijn toestemming, dat vind ik redelijk. Op een slechte dag is mijn linkerbeen ook mank.

Manke vergelijking (2). De Amerikaanse schrijfster Erica Jong (Het ritsloze nummer!) vergelijkt het lot van schrijvers in Iran en in het Westen. In Iran heb je de censuur van de ayatollahs, maar in het Westen heb je de censuur van de uitgevers met een boekhoudersmentaliteit, die alleen winstgevende boeken willen uitgeven. Ja, dát is ongeveer hetzelfde, hoor.

Simone de Beauvoir.  Laatst botste ik op een treffende uitspraak van de Franse filosofe Simone de Beauvoir. ‘De waarheid is één. De vergissing meervoudig. Het is geen toeval dat rechts het pluralisme belijdt.’ Simone, hoeft het gezegd, was zelf links. Maar wat een rare redenering. Ik geloof ook dat de waarheid één is, maar dat betekent niet dat we die ene waarheid gemakkelijk kunnen kennen. We gissen naar de waarheid. Daarom is pluralisme beter dan de pretentie dat je de ene waarheid gevonden hebt. Het doet denken aan dat mopje van de drie filosofen in de donkere kamer: een atheist, een agnost en een jezuïet. De atheist zegt: het is hier donker. De agnost zegt: maar het is mogelijk dat hier in het donker een zwarte kat ligt te slapen. De jezuïet zegt: vrienden, verheug u, ik heb de zwarte kat hier op mijn schoot. 

Smaken verschillen. Mijn vrouw en ik hebben een heel verschillende smaak als het over slechte films gaat. Zij kan lachen met A Million Ways to Die in the West en ik kan lachen met Austenland. Over goede films zijn we het meestal eens.

Complottheorieën. De beste complottheoriën beginnen met ‘ze’. Ze hebben Jaurès vermoord. Ze slaan de gasprijzen op. Ze zijn nooit op de maan geland. Onlangs las ik een fraai verwoord stukje op FB met als titel ‘Ze pakken ons alles af’. Vroeger was er stilte, zuiver putwater, groene natuur en gingen we niet dood aan kanker omdat er geen chemische vervuiling was. Maar ze hebben het ons afgepakt.

Poetinisten en zelenkisten. Bij de poetinisten in het Westen vind je de lafaards en de cynici; bij de zelenkisten vind je de heethoofden en de moralisten. Natuurlijk zeggen die omschrijvingen niet veel over hoe die mensen zich echt zouden gedragen bij een uit de hand gelopen caféruzie waar het mes wordt bovengehaald.

Poetins karakter. Over Poetins persoonlijkheid wordt veel gespeculeerd. Hoe verstandig is hij eigenlijk? Hoe rationeel is hij? Is hij voorzichtig of paranoïde? Soepel of koppig? Maar over twee eigenschappen zijn de meeste specialisten het eens: hij veracht zwakke tegenstanders en hij is heel gevoelig voor vernedering. De eerste eigenschap zou het Westen moeten aanzetten tot een ferme opstelling, de tweede tot een diplomatieke gedragslijn. Zo weten we het nog altijd niet.