Tom Naegels en Doorbraak

     Mijn vrouw had mij gewaarschuwd dat Tom Naegels een nogal fel stuk over Doorbraak had geschreven. Ik kreeg daar geen lichte hartverzakking van, maar besloot toch het lezen van het stuk enkele dagen uit te stellen. En nu heb ik het gelezen, en ook nog eens de commentaren erop die op de Facebookpagina van Naegels verschenen.

     Het is, zoals ik al verwacht had geen scheldtirade geworden. Die bestond al, en wie Tom Lanoyes opsomming van 'Apartheids-nostalgici, pseudo-dwarse excuustruzen, rijkeluiszoontjes en regelrechte schedelmeters’ wil overtreffen, moet vroeg opstaan. Tom beperkt zich tot ‘schreeuwlelijkerds, wappies, malloten en eindtijdprofeten’, woorden waarmee hij overigens maar een deel van de medewerkers mee beschrijft. Anderen noemt hij ‘beschaafde oude heren die genieten van goede wijn’. Dat is welwillend verwoord. Hij had evengoed ‘gepensioneerde en elders gesjeesde scribenten’ kunnen schrijven, maar hij heeft het niet gedaan. Toch krijgen ook de beschaafde oude heren een veeg uit de pan. Ze moeten zich immers, volgens Tom, ‘rekenschap geven van de griezelige onzin die verschijnt op een site waaraan zij geloofwaardigheid verlenen.’

     Ik publiceer zelf ook af en toe een stuk op Doorbraak en reken mij meteen tot de beschaafde oude heren – al drink ik geen wijn, bier of sterkedrank. Maar dan vraag ik mij af: treft ook mij het verwijt dat ik de wappies en malloten ‘legitimeer’? Ik denk het niet. Ik behoor immers niet tot wat Naegels de ‘grote namen’ noemt. Je kunt mij moeilijk verwijten dat ik als glijmiddel voor de rotzooi van anderen dienst doe. Het is niet zo dat ik duizenden lezers aantrek die dan naast mijn stuk ook iets van Sanctorum of Grootaers zien staan en bij zichzelf zeggen: ‘Tiens, zou dat iets voor mij zijn?’ Ik hoop eigenlijk op het omgekeerde effect: dat die Grootaers-lezers, terwijl ze toch bezig zijn, ook een Clerick-stuk lezen.               

     Draag ik dan helemaal geen morele verantwoordelijkheid voor de andere stukken op de site? Tja, wie mij kent, weet dat morele rechtlijnigheid niet mijn sterkste kant is. Ik ben nogal van ‘leven en laten leven’. Maar laat mijn morele slapte geen excuus zijn. De kwestie die Tom opwerpt, wil ik niet van tafel vegen, noch onder de mat. Het huis moet een beetje netjes zijn vóór de poetsvrouw langskomt. Dus: hoe erg is het als je eigen stukken verschijnen naast ‘griezelige stukken’ van anderen? Dat is wat mij betreft, zoals zo vaak, een vraag naar de proporties. Hoe griezelig zijn de stukken en welk aandeel vormen zij in het geheel van het aanbod.

     Ik kijk even op de site van Doorbraak en doorloop de stukken van 5, 6 en 7 september*. Daar zit weinig bij dat ik griezelig vind. Veel informatieve artikels over cultuur, sport, binnenlandse en buitenlandse politiek, en economie. Ook de opiniestukken zijn niet van dien aard dat ik mij op een deftige bijeenkomst moet schamen als ik er mee geassocieerd word. Het stuk ‘Eigen wolk eerst’ is een polemiek tégen Wim en Sam van Rooy. Sanctorum schrijft in zijn gekende stijl dat volgens hem vrouwen wel aanleg hebben voor humor, maar niet voor satire. Men kan dat, als men wil, griezelig vinden. Ik zal op een deftige bijeenkomst dus zwijgen over Sanctorum, vrouwen en satire. Als iemand anders over Sanctorum begint, zal ik het andere stuk aanhalen waarin hij het opneemt vóór het gedicht van Ruth Lasters. Dát zal verwarring zaaien.

     Natuurlijk staan er veel stukken bij die mij niet aanstaan. Het devies van het blad is nog altijd ‘Meer dan een mening’ – wat ook gelezen moet worden als ‘Meer dan één mening’. Er staan twee opinie-artikels in tegen militaire steun aan Oekraïne, één van de linkse Erik De Bruyn en een van de rechtse Sid Lukassen. Dat is niet mijn mening. Het stuk van Marcel Bas over Tsjechië is heel informatief maar er schemert misschien, naar mijn smaak, te veel sympathie door voor die Tsjechen die Oekraïne niet meer willen steunen. 

     Het beeld dat ontstaat door de artikels van drie dagen samen te leggen, levert in elk geval niet het griezelige beeld op dat de linkerzijde heeft van de Doorbraak-site. Je hebt zoiets ook ter rechterzijde. De kritieken die je daar op De Standaard hoort en leest, geven soms de indruk dat elke bladzijde gevuld is met woke-pamfletten, aangevuld met enkele serieuze stukken die de andere legitimeren. Dat is een verkeerde indruk. Zo is ook Doorbraak geen verzameling van wappie-pamfletten met ter legimitatie daarnaast enkele stukken van beschaafde bejaarden.

     Naegels zou nu kunnen antwoorden: als het zo zit, gooi dan die paar wappie-columnisten eruit. Mja. Misschien kan Doorbraak een deal sluiten met Het Mediahuis. Bij ons gaat Alain Grootaers eruit als bij jullie Marc Reynebeau eruit gaat. Wij geven Sid Lukkassen de bons, als Het Nieuwsblad hetzelfde doet met Peter Mijlemans. Maar dat gaat niet. Veel lezers van Doorbraak lezen nu eenmaal graag Grootaers, zoals  veel lezers van De Standaard  nu eenmaal graag Reynebeau lezen en zoals veel lezers van Het Nieuwsblad nu eenmaal graag Peter Mijlemans …  nee, dat laatste geloof ik eigenlijk niet.

     Ook de griezelige voorbeelden die Naegels zelf geeft, overtuigen mij niet helemaal. Naegels hekelt een recente uitval van Grootaers tegen de ‘incompetentie, lafheid, ruggengraatloze valsheid, hypocrisie, narcisme, hebzucht, arrogantie en egoïsme van een generatie internationale en nationale politici en een globale elite van roversbaronnen en luxetechnocraten.’ Ik kan met de beste wil van de wereld niet zwaar tillen aan zo’n zin. Ik hou niet van overdrijvingen, ik hou niet van veralgemeningen en ik hou niet van opruiende taal. Maar ik begrijp dat hier een wereldvisie wordt samengevat, die de mijne niet is, en die ik af en toe ook wil bestrijden, maar die ik graag een plaats gun op een medium waar ik zelf ook op publiceer. Sid Lukkassen achtervolgt mij op De Dagelijkse Standaard met artikels als ‘Clerick strikes again’, maar hij vertegenwoordigt ondertussen een hedendaagse denkstroming, en niet alles wat die denkstroming inhoudt is onzin. Lukkassen verdient het gepubliceerd te worden, en waar mogelijk weerlegd.

    Naegels is ook erg verontwaardigd over een korte recensie die Doorbraak gewijd had aan ‘een boek dat beweert dat de klimaatverandering goed is voor de wereld­. Rond 1900 was het CO 2-gehalte in de atmosfeer immers gevaarlijk laag. Bossen groeien nu als nooit tevoren. Er zijn veel meer ijsberen. Het Great Bar­rier Reef doet het gewéldig.’ Naegels spot, terecht vind ik, met het belachelijke slotzinnetje van de recensie: ‘De werkelijkheid is ook hier precies omgekeerd van wat men ons probeert wijs te maken.’ Maar ik veronderstel dat zijn voornaamste bezwaar is dat de tekst foutieve informatie bevat. Opruiende opinies, tot daar, maar een hoofdredactie moet toch de feiten controleren! Ja maar, de feiten ... Ik ben zelf  redelijk overtuigd dat er dringend iets aan CO2 en klimaatopwarming moet worden gedaan. Maar dat de bossen groeien, dat de ijsberenpopulatie het naar omstandigheden goed stelt, en dat de Great Barrier Reef tekenen van herstel vertoont, is inderdaad iets wat je niet vaak op voorpagina’s leest, en toch juist schijnt te zijn.

     Wat hierboven staat over de bossen en ijsberen is interessant om twee redenen. Het gaat hier niet zozeer om enkelvoudige feiten, maar om veralgemeningen die voortbouwen op een selectie van metingen, tellingen en schattingen. Een mainstream hoofdredactie zal onvermijdelijk bepaalde selecties en bepaalde veralgemeningen dik in de verf zetten en andere als ongeloofwaardig in de prullenmand gooien. Dat hangt samen met wat ze zo een beetje gelooft en niet gelooft, en met de beschavingsopdracht die ze zichzelf geeft. Dan kan het eigenlijk geen kwaad dat er alternatieve media zijn die de weggegooide feiten uit de prullenmand halen en daarmee hun eigen veralgemeningen uittekenen. 

    In de coronajaren heb ik met enige aandacht de mainstream media gevolgd. Veel van wat daar verteld werd, was ongeveer juist, alhoewel alarmistisch gekleurd. Ik volgde ook af en toe de alternatieve media die de andere kant van de zaak belichten. En verhip, veel van wat ik daar las, bleek achteraf ook juist – helaas met de gebruikelijke overdrijvingen. Misschien hebben de alternatieve media op die manier wel een positieve rol gespeeld in de matiging van het beleid. Of een negatieve, doordat ze mensen tot onvoorzichtig gedrag aanzette, dat kan ook. Stof genoeg voor opinie-stukken, in mainstream media en alternatieve media.

 

* Dit zijn de stukken: Vrouwen en satire: een tegennatuurlijke combinatie (Johan Sanctorum) - Nucleaire onderhandelingen met Iran slepen aan (Lieven van Mele) - Eigen wolk eerst (Fons Mariën) - Geven PS en MR Vivaldi de doodsteek (Christophe Degreef) - Ventilus-project is grootste subsidie ooit voor windmolens (Lode Goukens) - Beleeft Filip De Pillecyn na Felix Timmermans ook een revival? (Frank Hellemans) - Is er een Praagse Herfst in aantocht (Marcel Bas) - Pleidooi voor een strategische terugtocht uit Oekraïne (Erik De Bruyn) - Stilte voor de storm. Wanneer wordt de regering wakker (Katrien Houtmeyers) - 7 september. Net binnen: Universiteit Leuven gesticht (Luc Pauwels) - Mondo Duplantis ongenaakbaar op plaats twee (Maarten Hertoghs) - Boekbespreking ‘Delirium’ (Paul Cliteur) - Brexit: het heden lag verscholen in het verleden (Boekenteam) - Debat Vlaamse partijvoorzitters legt vooral politieke onmacht bloot (Filip Michiels) - Zweden op campagne (Herman Matthijs) - Het democratiefestijn is afgelopen (Sid Lukassen) - Volatiele markten falen opnieuw (Paul Becue) - Valsisme (Siegfried Bracke) - Veel kandidaten maar geen Nieuwe Brit als premier (Frans Crols) - Foreign Affairs: From Washington with Love (Frans Crols) - 6 september. Net binnen: Nederlands eindelijk verplicht in Bedrijven (Luc Pauwels) - Wat mag het buitenland verwachgen van Liz Truss? (Harry De Paepe) - Een stadsdichter, wat is dat voor iets (Johan Sanctorum) - Biden bestempelt niet enkel Trump maar half de VS als gevaar (David Geens) - China wil met kernenergie de ruimte in, de Verenigde Staten vogen (Wannes Bok) - Voetbal: Nog slechts drie titelkandidaten. (François Colin) - Vergeten vragen van de voorbije week (Dominique Laridon) - De afrekening van Tom Naegels met de vrije pers (Julien Borremans) - Hete herfst is begonnen in Duitsland (Dirk Rochtus) - Beste Tom Naegels (Jurgen Pieters)