Een intelligente Mao-sympathisante, en andere kortjes

Een intelligente Mao-sympathisante 
     Ik ben laatst wat aan het lezen geweest over westerse mao-sympathisanten in de jaren 70 van vorige eeuw. Daar waren allerlei soorten mensen bij: naïevelingen die van niets beters wisten, halfcorrupte machtaanbidders, dedicated followers of fashion – want Mao wás in de mode, en ten slotte elitaire saloncommunisten. Dat waren niet allemaal idioten, maar er moet aan hun intelligentie, zoals Karel van het Reve schrijft, een bovengrens geweest zijn, aangezien die intelligentie niet opwoog tegen hun naïviteit, hun machtaanbidderij, hun modegevoeligheid of hun elitisme. Misschien ook waren ze wel heel slim, maar kon de waarheid hen gestolen worden, dat is ook mogelijk.
     Iemand die niet in bovenstaande categorieën thuishoorde was de uitzonderlijk begaafde economiste Joan Robinson (1903-1983). We danken aan haar het begrip ‘monopsonie’ – meerdere producenten, één klant – dat voorkomt op de eerste bladzijden van een beginnerscursus economie. Ze was een van de eerste economisten die zich bekeerde tot de theorieën van Keynes – die ze met succes verspreidde in de Britse academische wereld. Keynes zelf zou haar achter haar rug een ‘fool’ genoemd hebben, maar dat telt niet want hij had nogal de neiging om neer te kijken op zijn volgelingen. Die geloofden namelijk wat hij gisteren geschreven had, terwijl hij ondertussen al weer een nieuw inzicht had.
    Robinson was min of meer bevriend met Hayek, met wie ze het uiteraard grondig oneens was. ‘We probably disagreed on everything intellectual,’ schreef de grote anti-Keynesiaan, maar hij erkende haar scherpzinnigheid. Friedman, die andere grote anti-Keynesiaan, vond dat ze hoe dan ook met unanimiteit van stemmen de Nobelprijs verdiende. Ze kreeg hem niet. Haar leerling Amartya Sen, die hem wel kreeg, noemde haar ‘totally brilliant but vigorously intolerant.’
     En die scherpzinnige, briljante, Nobelprijsverdienende vrouw – die zowel de klassieke als de neo-klassieke, de Keynesiaanse en de marxistische theorie tot in de puntjes beheerste – schreef enthousiaste boeken over de Culturele Revolutie van Mao en over de economische politiek van China. In 1964 bezocht ze Noord-Korea en zag er een economisch ‘mirakel’. Kim Il Sung was een ‘messias en geen dictator’. Robinson hoopte vurig dat Zuid-Korea vroeg of laat zou opgaan in een eengemaakt communistisch land.
    Hoe is dat mogelijk? Mijn indruk, als ik over haar lees, is dat haar afkeer van werkloosheid en armoede, omsloeg in een ethische aversie van ongelijkheid, wat zich dan weer ontwikkelde tot een esthetische afschuw van rijkdom en luxe. Robinson was een strikte vegetariër, lees ik op Wikipedia. Ze sliep, ook in de winter, in een kleine onverwarmde hut in haar tuin. Terwijl het er in de economie om gaat om zoveel mogelijk mensen te laten wonen en slapen in verwarmde, comfortabele huizen. 
     Ook was Robinson, zoals veel andere economen, op het einde van haar carrière, het technische aspect van haar discipline wat beu geworden en was ze gaan liefhebberen in politieke filosofie. De grens tussen zin en onzin is in die tweede discipline veel moeilijker te trekken, er komt veel meer speculatie bij kijken, intelligentie alleen biedt nog weinig garantie op juiste inzichten, en kenmerken als ‘vigorous intolerance’ kunnen tot rare resultaten leiden.

Nobelprijs voor literatuur
     In mijn lessen Nederlands voor het zesde jaar liet ik, ergens halverwege het jaar, een lijstje zien van de Nobelprijswinnaars voor de Literatuur. Ik vroeg dan aan de leerlingen of ze daar enkele namen van herkenden. Het was het begin van een korte discussie. Waarom niemand nog Selma Lagerlöf kende, wat Churchill op de lijst kwam doen, waarom Sartre de medaille weigerde en Solzjenitsyn ze niet kon gaan ontvangen, vanaf welk moment vrouwennamen en niet-Europese namen opduiken, welke genres ondervertegenwoordigd zijn. 
     Uiteraard rees dan ook de vraag waarom een aantal auteurs die mijn leerlingen wél kenden niet op de lijst voorkwamen. Het waren er veel: Tolstoj, Tsjechov, Ibsen, Thomas Hardy, Joseph Conrad, Joyce, Proust, Scott-Fitzgerald, D.H. Lawrence.

Pedofilie
     Griet Vandermassen schrijft in De Standaard dat de meeste pedofilen géén praktiserende pedoseksuelen zijn en dat de meeste praktiserende pedoseksuelen géén pedofielen zijn. Dat er een verschil was had ik wel vermoed, maar dat het verschil zo groot was, dat is dan weer en verrassing. Zouden daar statistieken van bestaan?

Onverschillig
     Mijn vader en ik zijn naar hetzelfde college gegaan. We spraken er onlangs nog over. Ik speurde op internet naar informatie over de geschiedenis van de school. Ook vroeg ik mijn vader of hij, naast die ene ellendeling die wiskunde en natuurkunde gaf, ook leraars had die hij wél graag mocht. ‘Mag ik daarbij degenen vermelden die mij onverschillig lieten?’ vroeg hij. 

VUB en KUL
     Ik ben alumnus van de Katholieke Universiteit van Leuven, de Université Libre de Bruxelles en de Vrije Universiteit Brussel. Gisteren was ik aanwezig op een receptie aan die laatste instelling. In de toespraakjes moest af en toe naar de KU Leuven verwezen worden. Dat kregen de Brusselse professoren niet over hun lippen. Ze spraken over ‘aan de Dijle’. Dat is een redelijke vondst. Wat moet je anders zeggen? Die van Leuven? De katholieken? Zélfs de KU Leuven? 

De geslachtsorganen van de generaal
     Charles De Gaulle stond bekend om zijn pudeur. Hij heeft een groot deel van zijn leven in het leger doorgebracht zonder dat een van zijn medekadetten of mede-officieren ooit, in de waszaal of onder de douche, zijn geslachtsorganen heeft gezien. De man moet een meester zijn geweest in het strategisch manoeuvreren met de handdoek.
      Het begin van een liedje klinkt nu door mijn hoofd: ‘Tout nu, dans ma serviette, qui me servait de pagne, j’avais le rouge au front et le savon à la main.’ Dat vat het probleem goed samen: tegelijk die handdoek en dat stuk zeep hanteren. Nu ja, op de zojuist vermelde VUB-receptie zag ik een collega die rechtopstaand een fruitslaatje én een glas water in de ene hand hield, en een vorkje om het fruit te prikken in de andere. Ik was niet de enige die bewonderend toekeek.

4,4 miljard is een klein cijfer.
     ‘Belgische banken maken 4,4 miljard winst,’ kopt De Standaard. Ik heb al vaak uitgelegd waarom ik zo’n impressionant bedrag desalniettemin een ‘klein cijfer’ vind. Ik zou bij zo’n nieuws altijd een grafiek willen van de winstevolutie van de laatste 20 jaar.
     Zo is ook het klimaat een kwestie van grote cijfers, of zou het moeten zijn, en, omgekeerd, is het weer een kwestie van kleine cijfers, hoe hoog de thermometer ook klimt in die of die maand, in die of die streek.

Reynebeau
     Een stuk van Reynebeau in de krant over de hervorming van ons kiessysteem. Ik zou nu een margrietje bij de hand moeten hebben. Lezen, niet lezen, lezen, niet lezen …

Mooi
     Op een gegeven ogenblik mocht je een schilderij niet meer ‘mooi’ vinden. Je moest een ander woord zoeken: ‘spannend’ bijvoorbeeld. Een ‘spannend schilderij’, dat klonk beter. Was dat rond dezelfde tijd dat ‘mooi’ plots in nieuwe contexten opdook? ‘Heb je die mooie opinie van Reynebeau gelezen in De Standaard van woensdag?