Overpeinzingen in tijden van corona - deel III (1)

* ‘De wereld wordt nooit meer dezelfde na corona.’ Je moet die zin eens luidop zeggen, alsof je een publiek toespreekt. Je voelt je dan ofwel een beetje belangrijk, ofwel een beetje belachelijk. Ik weet tot welke groep ik behoor.  

* Conner Rousseau (hier) zegt dat ‘iedereen nu socialist is’. Oei. Iedereen? Niemand die bezwaar maakt tegen de gelijkstelling van solidariteit en staatsbemoeienis? Niemand? Dan zeg ik met Victor Hugo: ‘S’il n’en reste qu’un, je serai celui-là.’ En alweer voel ik mij een beetje belachelijk.

* Rousseau had trouwens beter gezegd dat ‘iedereen nu communist is’. Volmachten, samenscholingsverbod, verbod om op het strand van Oostende te zitten ook als je van Oostende bent, verbod om te feesten, verbod om een fiets te vervoeren, verbod om handel te drijven, overal politiecontrole, en een economie die zich voortbeweegt leunend op een rollator betaald met staatssteun. Maar we aanvaarden dat allemaal alleen omdat het slechts tijdelijk is. Communisme, oké, maar dan héél tijdelijk.

* Economie of gezondheid? Met Nieuwjaar drukken we onze voorkeur uit voor het tweede. Gezondheid is belangrijker dan al de rest, ook dan de economie. Maar zo eenvoudig is het niet. Een gebroken economie, met veel faillissementen, veel werkloosheid, veel armoede en weinig geld voor ziekenzorg, is óók slecht voor de gezondheid. Je ontsnapt niet aan de afweging.

* Economie of mensenlevens? In het prachtige boekje ‘Waarom cola duurder is dan melk’ berekent Bas Haring de prijs van een mensenleven aan de hand van verkeersongevallen: die prijs is ongeveer 5 miljoen euro. Het boekje dateert van 2016, dus het zal ondertussen al wat meer zijn. Wie nu denkt dat die Haring een cynicus is, heeft het fout voor. Je moet het boekje maar eens lezen.

* Je kunt de vraag ook anders stellen. Wat is mijn leven waard in economische termen? Haring schrijft dat het eigen leven altijd oneindig duur is. Maar is dat zo? Als 65-jarige maak ik ongeveer 1 procent kans om dit jaar te overlijden. Veronderstel dat die kans door corona nu 2 procent wordt, wat overeenstemt met de gangbare worst case-scenario’s. Ik eis dus dat mijn regering een lockdown invoert met zware economische gevolgen die we allemaal, solidair, moeten dragen. Dan sta ik voor een dilemma. Hoeveel procent van mijn aanstaande pensioen ben ik bereid in te leveren om mijn overlijdenskans in tijden van corona van 2 procent terug te brengen tot bijvoorbeeld een aanvaardbare 1,2 procent?

* Als ik links was, stelde het bovenstaande dilemma zich niet. Dan kon ik én mijn lockdown krijgen én mijn pensioen behouden én de rijken laten betalen.

* Viroloog Johan Neyts beweert dat de Wereldgezondheidsorganisatie voor de kostprijs van drie F-35 vliegtuigen een virusremmend middel had kunnen ontwikkelen (hier). Maar  ik heb dat debat over de vliegtuigen indertijd gevolgd. De tegenstanders ervan wilden het geld van de vliegtuigen helemaal niet geven aan virusremmers maar aan, ik citeer, ‘pensioenen, scholen en parken ...’ Ik heb over dat soort redenering toen iets geschreven. (hier)

* Ik schat dat we binnen 2 à 3 weken véél meer – exponentieel meer – zullen weten over het coronavirus: besmettelijkheid, besmettingsgraad, ratio besmetting/mortaliteit, effect van lockdown. Er zal tegen dan veel meer getest zijn. De vergelijking tussen de verschillende landen met verschillende maatregelen zullen veelzeggende conclusies opleveren. Uit de duizenden onderzoekspapers zullen stilaan fundamentele conclusies naar voren komen. Over vaccins, medicijnen en genetische vatbaarheid zullen we helaas nog in het duister tasten.

* Een maand geleden was het de gewoonte onder virologen om corona te vergelijken met de seizoensgriep. Dat klonk geruststellend, maar voor een leek werd daarmee een onbekend gegeven uitgelegd met behulp van een ander onbekend gegeven. Hoeveel slachtoffers maakte de griep jaarlijks bij ons? Ik las op Wikipedia de gekste getallen. Voor België kreeg ik de cijfers van Statbel die schommelden tussen 50 en 150 per jaar. Voor Nederland kreeg ik cijfers van het RVM die voor het eerste kwartaal van 2018 alleen al tot 9 444 opliepen. Ja, wat was het nu? In elk geval, hoe langer de coronacrisis duurde, hoe hoger de cijfers die in de media circuleerden over de dodentol van de seizoensgriep

* Boudewijn Bouckaert (zie ook hier) schreef een goed stuk op Doorbraak (hier) over de transfer tussen de generaties. Hij schrijft, terecht, dat de héle bevolking een economische achteruitgang door de lockdown aanvaardt om de overlevingskansen van vooral bejaarde coronapatiënten te verhogen. De lockdown betekent dat iedereen, jong en oud, welvaart verliest, maar dat vooral de  oudere generatie daar iets voor terugkrijgt in de vorm van gewonnen levensjaren. Professor Bouckaert is zelf bejaard en dus dankbaar. Hij prijst die transfer als een vorm van solidariteit, noemt hem een teken van beschaving en haalt er het christendom, het humanisme en Immanuel Kant bij. Ook verwerpt hij het sociaal darwinisme dat erin zou bestaan om de oudere generatie aan haar lot over te laten. Toch reageerden sommige lezers verontwaardigd. Dat Bouckaert de transfer alleen maar benoemde, zagen zij als een ‘culpabilisering’ van de oudere generatie. Zij vonden geloof ik dat die tranfer een onbenoemd en evident recht moest blijven. De tranfer benoemen was hem in vraag stellen. Tot op zekere hoogte is dat zo.

* Ik heb ooit hetzelfde meegemaakt als Bouckaert, 30 jaar geleden. Ik discussieerde met een vriendin – hoewel we allebei nog jong waren – over de verschillende pensioenregelingen. Het kapitalisatiesysteem vond ik het beste. Iedereen betaalde voor zijn eigen pensioen en daar was hij dan zelf eigenaar van. Met een repartitiesysteem, waarbij de jongere generatie betaalt voor de oudere, in de hoop dat de volgende weer voor hén zal betalen, blijf je toch altijd een beetje in een afhankelijke positie. ‘Wat ga je doen,’ vroeg ik, als de jongere generatie het beu wordt om ons pensioen te betalen? Als ze een bijl nemen en bejaarden de hersens inslaan om niet meer te moeten betalen?’ Daar werd mijn vriendin heel boos om. Dat ik zomaar voorstelde om bejaarden de hersens in te slaan.

(1) Zie ook hier en hier.