'Dom of ongeïnformeerd'

     ‘Antivaxers zijn niet dom of ongeïnformeerd’, schrijft Jeroen de Preter in Knack, en hij bespreekt daarbij het voorbeeld van Alain Grootaers. Jeroen vraagt zich nogal wanhopig af hoe het komt dat intelligente mensen zich als antivaxers opstellen? Hoe nu? Waren antivaxers geen lui die schrijffouten maken op de bordjes waar ze mee zwaaien, die de klok hebben horen luiden maar de klepel niet weten hangen, en die onbekend zijn met de elementairste feiten aangaande corona en covid? En op die regel zouden nu uitzonderingen bestaan?
    Zelf zie ik het probleem niet. Ik maak ook voortdurend schrijffouten, weet vaak niet waar de klepel hangt, en ben op veel terreinen van het leven niet bekend met de elementairste feiten. Ook komt het in de vaccinatiekwestie, geloof ik, niet zozeer op intelligentie aan dan wel op kennis en wijsheid. Kennis is een zaak voor de experts, en wijsheid is een zaak voor alle anderen die moeten beslissen of ze de experts wel wilen vertrouwen. Mijn eigen vuistregel voor dat willen vertrouwen is: meestal wel.
    Maar ik ga ermee akkoord dat er antivaxers bestaan die niet erg slim zijn en die de wetenschappelijke klepel niet weten hangen. Op De Afspraak van maandag 22 november hoorde ik Egbert Lachaert (Open-Vld) een keer of vijf herhalen dat we over corona de ‘wetenschappelijke feiten’ moesten respecteren (zie hier). Hij had begrip voor de betogers van zondag, maar er was ook een groepje bij, zei hij, dat de wetenschap ontkende. ‘Je moet eerlijk zijn,’ voegde hij eraan toe. ‘Het probleem is dat we dan op een discours overgaan dat wetenschappelijk niet meer klopt. Als je gevaccineerd bent, kan je nog altijd het virus overdragen maar het is wel zes, zeven keer minder dan [bij] iemand die gevaccineerd is.’ 
     Zes, zeven keer minder! Doelt Lachaert daarmee op de verminderde besmettingskans door gevaccineerden? Dan vrees ik voor hem, en voor ons allemaal, dat zoiets niet tot de ‘wetenschappelijke feiten’ behoort. Een verminderde besmettingskans van 40 procent zou al mooi zijn*. 
   Misschien maakt Lachaert weinig schrijffouten, weet hij in àndere dossiers wel de klepel hangen, en kent hij de elementairste feiten over kernenergie en fossiele brandstoffen. Maar hier zei hij iets uit wat door de recentste wetenschappelijke publicaties wordt tegengesproken, wat geen enkele expert op de televisie zal willen herhalen en wat door onze besmettingscijfers, in samenhang met onze vaccinatiegraad, luid wordt tegengesproken. En toch is Lachaert als voorzitter van een regeringspartij mee verantwoordelijk voor het coronabeleid – als we ten minste aannemen dat een partijvoorzitter in ons land iets te zeggen heeft in het politieke dossier dat nu al bijna twee jaar alle andere politieke dossiers in de schaduw stelt. Straks moet ik weer de oude Oxenstierna citeren: ‘An nescis mi fili, quantilla prudentia mundus regatur.’**
    Zal Jeroen De Preter in Knack nu een artikel schrijven ‘Pro-vaxers zijn niet dom of ongeïnformeerd’ en daarbij het voorbeeld van Lachaert aanhalen? Zelf wil ik de voorzitter van Open-VLD desnoods halfslachtig verdedigen door zijn eigen woorden uit de uitzending te citeren: ‘Het is met goede bedoelingen, maar je mag je ook niet baseren op feiten die niet juist zijn.’

* Steven Van Gucht is iets optimistischer. In Het Nieuwsblad van 26 november zegt hij: ‘Vaccinatie beschermt een dikke vijftig procent tegen besmetting en verspreiding van het virus.’ Dat is in elk geval heel wat anders dan de listige formulering van Alexander De Croo: ‘Na vaccinatie is het risico niet 0.’ Een normaal mens denkt dan dat het risico verminderd is met minstens 95 %, wat helemaal niet zo is. Maar letterlijk is de uitspraak waar. Het risico is ‘niet 0.’

** Vrij vertaald en rekening houdend met de context van dit stukje: ‘Weet je dan niet, mijn zoon, met hoe weinig kennis van zaken de wereld wordt geregeerd.’