Politieke recuperatie

Politieke recuperatie
De politieke recuperatie van een menselijke tragedie vind ik zo verkeerd, dat ik het gevoel heb mij er zelf aan te bezondigen als ik ze aanklaag bij anderen.

Mahdi
Door het op te nemen voor influencer Acid krijgt Mahdi sympathie van mensen die hem voorheen niet mochten. Bij mij is het omgekeerd*.

Van Impe en Verhoeven
Over Mahdi vind ik het commentaar van Van Impe in Het Nieuwsblad beter dan dat van Verhoeven in De Standaard. Van Impe heeft geen enkel begrip voor het populisme van Mahdi en begint daar haar stuk mee – straight for the jugular –, ook al weet ze dat veel van haar lezers daar wellicht anders over denken.
      Verhoeven houdt meer rekening met de vooroordelen van zijn publiek. Eerst veel praatjes over ‘de hoge maatschappelijke status’ van de Reuzegommers die botst met het ‘dwingend verlangen naar meer gelijkheid.’ Daarna een slim gebruik van de vrije indirecte stijl, een flou artistique waarin het niet duidelijk is wanneer Verhoeven de mening van de populisten overneemt dan wel ze bekritiseert. Om dan pas op het einde een veroordeling van Mahdi te formuleren, snel gevolgd door een oproep om de ‘ophef rond het arrest’ niet te temperen, en om de ‘strijd voor meer gelijkheid’ verder te zetten.
     Overigens heeft Verhoeven gelijk als hij schrijft: ‘De logica’s van woke en populisme raken vervlochten.’

Onderscheid
Het is een vervelende gewoonte van populisten om alles met alles in verband te brengen. Ze lijken in die zaken de jaren des onderscheids niet te hebben bereikt. Er is op zich weinig populistisch aan als een politicus strengere straffen wil voor migrantenjongeren die vernielingen aanrichten met oudejaar. Er is op zich ook weinig populistisch aan als hij pleit voor de beperking van het immigratie- of  asielrecht. Maar die vernielingen en dat asielrecht met elkaar in verband brengen is gevaarlijk.
     Dat was rechts populisme. Voor links populisme, zie het voorbeeld van Verhoeven hierboven. Er is op zich weinig populistisch aan als een journalist opkomt voor ‘meer maatschappelijke gelijkheid’. Er is ook weinig populistisch aan als hij kritiek heeft op smerige en sadistische studentendopen. Maar die twee thema’s ‘met elkaar verbinden’ levert een gevaarlijk mengsel op.

Kritiek op rechtspraak
Kritiek op rechtspraak is geen overtreding van de ‘scheiding der machten’.  Maar er is een verschil tussen kritiek vanuit de onderbuik en rationele kritiek. Ze kunnen allebei juist of fout zijn, maar slechts over het tweede kan worden gediscussieerd. Marc Elchardus geeft uitgebreide kritiek op de Europese rechtspraak rond asiel en migratie. Wie daar niet mee akkoord gaat kan één voor één zijn argumenten tegen het licht houden. Maar als Jeremie Vaneeckhout en Meron Knikman suggereren dat de Reuzegom-uitspraak van de rechters beïnvloed is doordat de daders wit waren en het slachtoffer zwart, zijn er geen argumenten om tegen het licht te houden. Ja, Knikman maakt een vergelijking met een vonnis tegen iemand die een parasol naar de politie gooide. Ik heb geen rechten gestudeerd, maar ik geloof wel dat daarbij andere wetten zijn overtreden dan in de Reuzegom-zaak.

Elite
Is het eigenlijk waar dat Reuzegom een eliteclub was? Of elitairder dan een doorsnee studentenverzameling van de KU Leuven? Ik heb hier een prachtige foto liggen van van mijn zoon met zijn vrienden op een afstudeerfeestje, de jongens in een mooi pak en de meisjes in een avondjurk. Ik durf de foto hier niet af te drukken, noch de beroepen van de ouders van het gezelschap te vermelden.

Tom Naegels 
     Ontgoocheld in Tom Naegels. Al enige tijd pleit Naegels er voor om niet te veel begrip op te brengen voor oude ‘witte’ populistische mannen die vanuit hun buikgevoel overal symbolen zien van hun achterstelling. Dat is een begrijpelijk standpunt. Maar nu in de Reuzegomzaak het buikgevoel ook gedeeltelijk van links en van hippe jongeren komt, heeft hij er plots meer begrip voor. De media moeten de buikgevoelverontwaardiging een stem geven, ‘anders doen anderen dat, slechter, agressiever’ Dat is een oud ‘pragmatisch’ beginsel maar het blijft een gevaarlijk hellend vlak. Zijn vroeger standpunt was mij liever: ‘Geen trial by media.’
     Naegels vind dat de grote media de namen van de reuzegommers bekend hadden moeten maken omdat ‘zeker jonge mensen’ gevoeliger zijn voor ‘online reputatie’. Die jonge mensen kunnen niet begrijpen dat de namen van onvervalste klootzakken niet publiek bekend zouden mogen zijn. Tja, jonge mensen. Mijn zoon zag ook weinig graten in de publicatie van de naaktfoto’s van Peter Van De Veire. ‘Zo’n viespeuk,’ zei hij. Naegels wijst er verder op dat sommige kranten in andere zaken wel de namen van beschuldigden publiceren, en hij citeert vier of vijf gevallen van moord. Ik vind dat geen goede vergelijking. Hij citeert ten slotte het geval van Syrië-ganger Jejoen Bontinck, maar als ik mij goed herinner hebben Jejoen en zijn vader zelf ook de publiciteit opgezocht.
     Dat conflicten tussen individuën vandaag vaak een symboolwaarde krijgen in de cultureel-politieke debatten is waar.  Daar heeft Naegels gelijk in. Maar een intellectueel als hij moet zich niet verplicht voelen daaraan mee te doen. Een intellectueel kan een concreet conflict in een bredere context plaatsen, dat is iets anders, en dan nog moet het conflict een authentiek voorbeeld zijn van die bredere context. Naegels schrijft: ‘Net zo staan de Reuzegommers symbool voor ‘de elite’ die ‘gewone mensen (van kleur)’ als Sanda Dia achteloos verplettert.’ Goed, als dat een symbool is, vind ik het een slecht symbool, en Naegels kent de feiten genoeg om dat ook te weten. Rellende jongeren in Brussel uitroepen tot symbool van mislukte integratie zou nog een beter symbool zijn. Op basis van vage gelijkenissen,  metaforiek en een scheut ideologie kan gelijk wat tot symbool van gelijk wat worden uitgeroepen. Ik begrijp stilletjesaan waarom Julien Benda in zijn latere jaren zo van leer trok tegen ‘klerken’ met een voorliefde voor symbolen en metaforen.
     O ja, Naegels vindt de commentaren van Acid – spreek uit Eesid – ‘bikkelhard, normoverschrijdend, zinderend van de dreiging met geweld, maar tegelijkertijd ook geestig, snel, bijna cartoonesk.’ En bovendien, ‘dat zijn hyperbolen, hij meent dat niet per se letterlijk.’ Dat is allemaal waar, maar zou hij dat ook schrijven over walgelijke commentaren van Dries Van Langenhove? Ik ken ‘jonge mensen’ die het gedachtegoed van Van Langenhove verfoeien, maar die sommige van zijn ‘bikkelharde’ commentaren ook ‘geestig en snel’ vinden. 

 

* Zie mijn vorig stukje over Mahdi: hier.