Tweemaal Oekraïne

Oekraïne, Tom Sauer, De Standaard, Bothsidesism
     In De Standaard van vandaag herhaalt professor Tom Sauer een standpunt dat hij al eerder in de krant publiceerde, alleen formuleert hij het nu nog duidelijker. ‘Als wij stoppen met wapenleveringen, heeft de Oekraïense president Zelenski geen andere keuze dan aan tafel te zitten.’ Dat is blijkbaar wat Sauer graag wil. Ik heb in een vorige stukje al geschreven wat ik daarover dacht*. Navo-lidmaatschap voor Oekraïne is uit den boze, schrijft Sauer, want dat is spelen met nucleair vuur. En verder: ‘Oekraïne moet wettelijk bindende veiligheidsgaranties krijgen, opgenomen in een vredesverdrag.’ Mooi, mooi. En als Rusland die veiligheidsgaranties schendt, mag het Westen dan wél reageren met wapenleveringen, of is dat ook weer ‘spelen met nucleair vuur?’ Of is het nóg anders en hoort bij het ‘realisme’ van Sauer het geloof dat Poetin zoiets nooit zou doen?
     Ook mooi is dat De Standaard over Oekraïne tegengestelde meningen aan bod laat komen. In tegenstelling tot Martha Claeys ben ik voorstander van wat zij verwerpelijk bothsidesism noemt, zeker op de opiniepagina’s. Ik verwacht nu dat De Standaard binnenkort ook stukken van Vlaams Belang-leden publiceert – die overigens over Oekraïne ongeveer hetzelfde vertellen als Sauer. Maar misschien is mijn vergelijking fout en moet je ergens de grens trekken. Een beetje zoals Sven Mary, die ooit beweerde dat hij als advocaat wel islamistische terroristen wilde verdedigen, maar geen Vlaams Belangers.

Poetin en Poesjkin
     In Kiev is de Poesjkinstraat herdoopt tot de Chykalenkostraat. Die Oekraïense held Chykalenko ken ik noch van naam noch van reputatie, maar ik ben er wel zeker dat hij in de beschavingsgeschiedenis van de mensheid nooit de rol van Poesjkin zal spelen.
     Nu is het waar dat Poesjkin, naast mooie vrijheidsgedichten, wel eens een chauvinistisch gedicht heeft geschreven. Hij kon, zoals veel Russen, niet goed tegen kritiek op zijn land. ‘Ik veracht mijn vaderland natuurlijk van hoofd tot voeten,’ schreef hij in een brief, ‘maar ik vind het vervelend als een buitenlander dat gevoelen met mij deelt.’ En dat leidde ertoe dat hij gedichten schreef als ‘Tot de lasteraars van Rusland’, waaruit de Poetinisten zo graag citeren. De gewantrouwde hofdichter deed dat mede om in de gunst van de Tsaar te blijven.
     Ik heb drie of vier keer in mijn klas een Russische leerling gehad. De ene was geïnteresseerd in wat ik over literatuur in het algemeen vertelde en de andere niet. Maar als ik de naam Poesjkin liet vallen, kreeg ik altijd een onmiddellijke reactie. De ene kende een gedicht uit het hoofd, een andere kon alle details van het noodlottige duel uiteenzetten, een derde had een oom die op Poesjkin geleek. 
     Zulke reacties kreeg ik niet bij de namen Tolstoi, Dostojevski, Toergenjev of Tsjechov. Ik kreeg daardoor de indruk dat álle Russen zich vereenzelvigden met de figuur van Poesjkin. Zoals de Oekraïners blijkbaar Poesjkin vereenzelvigen met álle Russen – zodanig zelfs dat ze de Russische agressoren ‘poesjkinisten’ noemen. Dat komt ook, lees ik bij Timothy Garton Ash**, omdat de Russen in de door hen veroverde gebieden overal de beeltenis van Poesjkin op grote panelen plakken.
     Nu ben ik geen groot mensenkenner, maar ik vraag mij af of er mensentypes bestaan die meer van elkaar verschillen dan Poesjkin en Poetin.

* Over Sauer en Oekraïne, zie mijn stukje hier.
** De Standaard, 21/08/2023.