Bach en religie

   Wat is dat toch met Bach en religie? Veel mensen leggen dat verband spontaan. Dat Bach het zelf vaak over ‘Mein Jesu’ had, heeft er volgens mij niet zoveel mee te maken.
   De Nederlandse dichter Dèr Mouw bijvoorbeeld kwam in religieuze extase door ‘Zon, Bach, Kant’ en de vereelte handen van de meid. Nu was Dèr Mouw nogal religieus aangelegd, dat verklaart veel, maar je ziet het ook bij atheïsten. Zelfs Karel van het Reve, die zich niet gemakkelijk in de hoek liet drijven, voelde zich enigszins in de hoek gedreven. Het was zeer wel mogelijk, zei hij, ontroering te voelen bij bepaalde passages van Bach, en nochtans niet godsdienstig te zijn. Het klinkt bijna als een verontschuldiging. De bevlogen atheïst Stephen Fry – bekijk het filmpje op Fullist, maar dan moet je wel ‘Steven’ spellen – zei ooit dat Bach hem er bijna van overtuigde om christen te zijn.
   Je voelt waar Fry naartoe wil: de schepping stelt niet veel voor, er is veel nodeloos lijden, maar de schoonheid van Bach is dan toch iets om tevreden over te zijn. Cioran formuleerde het zo: ‘Zonder Bach was God een tweederangsfiguur.’ Die fraai geformuleerde gedachte vinden we ook in de sciencefictionfilm ‘The Day the Earth Stood Still’ met Keanu Reeves. De film is nogal gewoontjes. Keanu Reeves vertegenwoordigt een buitenaardse beschaving die tot het besluit gekomen is dat de aarde en de mensheid inderdaad niet veel voorstellen en dus maar best vernietigd kunnen worden. Gelukkig is er Dr. Benson, een even geleerde als aantrekkelijke vrouw. Ze laat Keanu Reeves een stukje horen uit de Goldbergvariaties. De wereld is gered.
 

Oorspronkelijk geplaatst op 2 februari 2015