Factchecks, en andere bedenkingen bij Israël/Palestina

Factcheck aangaande de kindermoord
     Veel van mijn Facebookvrienden hebben zich gestoord aan de factcheck van Knack over de 40 onthoofde Israëlische babies. Met alle emoties die het bloedbad van Hamas oproept, lijkt zo’n factcheck ongepaste vitterij. Zelf vind ik de juiste feiten en cijfers belangrijk.
      Het maakt voor mij een verschil of Hitler 10.000 Joden liet vermoorden of ongeveer 6 miljoen. Het was het laatste. Het maakt een verschil of die Joden omkwamen van ontbering dan wel industrieel werden vergast. Het was niet altijd, maar vaak, het laatste. Het maakt een verschil of die beslissing van hogerhand kwam dan wel een plaatselijke ‘ontsporing’ was. Het was het eerste. En zo maakt het ook een verschil of burgers omkomen bij een bombardement van militaire doelwitten dan wel of ze moedwillig worden afgeslacht tijdens een raid. Op 7 oktober gebeurde het het laatste.
      Terug naar Knack. Ik heb begrepen dat er hoogstwaarschijnlijk geen 40 baby’s zijn onthoofd, maar misschien slechts één en dat er anderzijds wel wat meer dan 40 jonge kinderen zijn vermoord op andere manieren. Nu ik de juiste feiten ken, kan ik weer emotioneel worden.

Misleidend
     Ondertussen is er vanalles waar ik mij aan stoor in de Israël-Palestina factchecks van Knack. Het zijn ten eerste vooral de pro-Israëlische mythen die worden ontkracht (5) en minder de pro-Palestijnse (2). Verder gaat het vaak om onbenulligheden zoals een foto van een pro-Palestijnse betoging die niet van 2023 maar van 2021 dateert – alsof die betogingen in 2023 niet plaatsvonden. Tenslotte wordt de bronvermelding wel eens op misleidende wijze gebruikt. Neem bijvoorbeeld volgend fragment: ‘Aan Israëlische zijde zijn ondertussen meer dan 1400 doden gevallen. Dat zegt het Israëlische leger. In Gaza zijn 2383 doden te betreuren. Dat lezen we op de website van Reuters.’
     De argeloze lezer krijgt de indruk dat het vage Israëlische cijfers (‘meer dan 1400’) met een korrel zout mag worden genomen aangezien ze van het partijdige ‘Israëlische leger’ afkomstig zijn. Het precieze Palestijnse cijfer (‘2383’) lijkt dan weer van een neutrale instantie (Reuters) te komen, terwijl Reuters dat cijfer natuurlijk alleen van Hamas kan hebben gekregen.

De bom op/naast het ziekenhuis
     Die precieze cijfers brengen mij dan weer bij een andere kwestie: het nieuws van de week, die van het Israëlische bombardement van het Al-Ahli Arabi-ziekenhuis in Gaza, nieuws dat door de hele Westerse pers werd verspreid, van The New York Times tot Knack en dat de werelddiplomatie in de war stuurde.
      Knack.be kopte: ‘471 Palestijnen gedood bij raketinslag op ziekenhuis in Gaza, volgens ministerie.’ Pas in de laatste zin lees je dat Israël de Palestijnse versie betwist en spreekt van een raket van de Islamitische Jihad. In een later bericht nuanceerde Knack verder door de Israëlische versie in de kop te plaatsen.
    Ja, wat is het nu? Heeft het ministerie (van Hamas) gelijk, of heeft Israël gelijk? Waar blijft de factcheck? Je kunt natuurlijk geen van de twee versies a priori uitsluiten. Ik betwijfel, zoals Hamas beweert, dat Israël doelbewust zoveel mogelijk burgers wou doden, maar het kan altijd gebeuren dat een verdwaalde Israëlische raket op een ziekenhuis terechtkomt. Dat kan bij een Palestijnse raket evengoed. De twee versies kunnen dus waar zijn, alhoewel geen van de twee mijn mening over het geheel zou beïnvloeden.
    Maar goed, we willen het weten. Als de factcheckers van Knack mij in de steek laten, moet ik op zoek gaan naar andere bronnen.  Ik denk meteen aan Wikipedia, waar je alles vindt, aan Bellingcat, dat wel vaker – zoals bij het neergeschoten vliegtuig van vlucht MH17 – de kat de bel aanbindt, en aan DeWereldMorgen. De eerste twee bronnen heb ik gelezen. En ik heb begrepen dat er géén raket op het ziekenhuis is ingeslagen, maar op het parkeerterrein ernaast, dat er géén 471 mensen zijn gedood, maar wellicht een vijftigtal, en dat de raket hoogstwaarschijnlijk niet door Israël werd afgevuurd, maar door een Palestijnse militie.
     Het is lelijk van mij, maar toen ik de persconferentie zag waarin de Hamas-minister van Volksgezondheid zijn versie van de feiten gaf, omringd door dokters in een witte jas en door lichamen van slachtoffers, dan was ik nog minder geneigd hem te geloven dan voordien. Zo’n theatraal vertoon valt bij niet goed.

Context
    Terwijl de Westerse regeringen solidariteit met Israël betuigden, las je in de Westerse pers vaak de boodschap dat je de Hamas-raid in de bredere context moest zien. Ik ben het daar helemaal mee eens. Het eerste wat ik gedaan is drie oude stukjes van mij over de bredere context opnieuw te posten**. Die context kan natuurlijk niet gebruikt worden om de wreedheden van de Hamas-raid goed te praten. Ook is de bredere context meer dan een verhaal van ‘het leed dat Israël de Palestijnen heeft aangedaan.’ Dat leed is een belangrijk onderdeeld van het verhaal. Het is niet het héle verhaal. 

Zinloze discussie
     Een FB-vriend postte: ‘Er zijn twee onderwerpen waarover het zinloos is van gedachten te wisselen: 1. abortus 2. de positie van Israël in het Midden-Oosten. Ikzelf heb mijn opinie over beide onderwerpen in een halve eeuw niet veranderd, en ik ken niemand die op grond van argumenten van kamp veranderd is.’        
     Daar zit veel waarheid in. Dat komt omdat in die kwesties de emoties veel luider spreken dan de argumenten. Misschien even belangrijk is dat verstandige mensen in beide kampen ongeveer even goede argumenten hebben***. Ik kan mij niet voorstellen dat in een debat over kapitalisme en communisme, of over immigratiebeperking en open-grenzen, de goede argumenten aan beide kanten gelijk verdeeld zijn.
     Maar over Israël-Palestina zie ik in De Standaard op de ene pagina de mening van anti-zionist Slavoj Žižek en op de bladzijde ernaast de mening van pro-zioniste Mia Doornaert. Beide stukken lijken mij redelijk, al heb ook ikzelf al lang mijn kamp gekozen - ik ben pro-Israël.  Netayahu en zijn extremistische nationalisten en godsdienstfanaten maken het mij niet gemakkelijk, maar ik vrees dat ik hun logica begrijp. Ik ben helemaal voor de terugtrekking van de Joden uit de Westbank. Maar ik ben de illusie kwijt dat zo’n terugtrekking veel zal veranderen aan het ressentiment van de Palestijnen. 

Palestine free / from the river to the sea
     Eén land, van de Jordaan tot aan de Middellandse Zee is het ideaal van zowel de Joodse extremisten, de Arabische islamisten en de pro-Palestijnsen democraten. Het eerste zou een nachtmerrie zijn voor de Palestijnen, het tweede zou een nachtmerrie zijn voor iedereen, en het derde is een gevaarlijke droom die alleen op het tweede nachtmerrie kan uitdraaien.

* Over de raket op het ziekenhuis vind je hier informatie van Wikipedia, hier van Bellingcat en hier, voor de liefhebbers, van DeWereldMorgen. 

** Mijn drie oude stukjes over de ‘context’ vind je hier, hier en hier.
*** Er zijn in beide kampen natuurlijk ook onverstandige mensen. Zo’n stuk van Bjorn Soenens bijvoorbeeld, ik zou iet weten hoe ik op een dergelijke tirade moet antwoorden. Gelukkig heeft Maarten Boudry dat voor mij gedaan.