Goedkoop populisme, en andere kortjes

Goedkoop populisme
Van wie is bovenstaande affiche? Ze had van de PVDA kunnen zijn, maar ze is van het Vlaams Belang. Je kunt ze vinden op de blog van VB-er Dominiek Lootens. 

Iets helemaal anders.
Kent iemand de jaren-dertig foto waarop nazi-leider Goebbels en communistenleider Ulbricht vanop hetzelfde podium de menigte toespreken? Ik meende mij te herinneren dat de aanleiding een staking was in de piano-industrie, maar ik vind daar niets van terug*. Wel van andere stakingen waar de twee vijanden aan één zeel trokken. (Post scriptum: een lezer verwees mij daaromtrent naar een interessant artikel in Der Spiegel.)

Pensioen
De PVDA heeft een moment de gloire beleefd toen ze om de andere dag op het nieuws kwamen om de hoge pensioenen van de politici aan te klagen. Sofie Merckx, de dochter van Kris, verklaarde: ‘Een pensioen van 7.800 euro doet gewone Walen duizelen.’ Dat is omdat de gewone Waal aan zijn pensioen denkt als een nettobedrag, en dat pensioen van de politici wordt weergegeven als brutobedrag.  Het nettopensioen van een leraar met masterdiploma is ongeveer 3000 euro netto. Dat van een politicus 4000 euro. Wat wil de PVDA eigenlijk? Iedereen een lerarenpensioen? Dat zou mooi zijn, zeker als we de rijken kunnen laten betalen. Want met de inlevering van 1000 euro op enkele honderden parlementaire pensioenen komen we er niet.

Vingers in de kassa
En nog meer populisme. Twee weken geleden zag ik reclame voor Het Nieuwsblad op TV. De slogans waren onder andere Vingers aan de kassa met een foto van Delhaize, en Vingers in de kassa met een foto Siegfied Bracke. Die reclame suggereert dat Bracke geld gestolen heeft of in een strafbare corruptiezaak verwikkeld is.  Op de keeper beschouwd is het eerder Het Nieuwsblad die hier een strafbaar feit gepleegd heeft.

Jongens en meisjes
Het is alweer een maand geleden dat onze kranten berichtten over een Nederlands voorstel om de leraren tot ‘inclusiever taalgebruik’ aan te zetten. Zo konden ze beter de klas aanspreken met ‘leerlingen’ dan met ‘jongens en meisjes’. Op de school waar ik les gaf was er niemand die een van die twee aansprekingen gebruikte. Je had drie groepen. De eerste groep bestond uit de leraren die hun klas aanspraken met een krachtig ‘mannen’, ook al waren de meisjes meestal in de meerderheid. De tweede groep bestond uit leraren die het informelere ‘mannekes’ gebruikten. En dan had je de derde groep waar ik toe behoorde en die begon met ‘Zwijgen, heb ik gezegd. In de vorige les waren we bezig …

‘Dames en heren’
Met het verdwijnen van de binariteit worden sommige grapjes omgelijk. Vroeger kon je een publiek aanspreken met ‘dames en heren en alles daar tussenin’. Je kreeg daar gelach voor. Nu riskeer je applaus te krijgen. Ook zou Gerard Reve niet meer kunnen dromen van ‘een jongen van het mannelijk geslacht.’

Canon
Ik schreef gisteren dat de canon-auteurs, ondanks hun streven naar onpartijdigheid, af en toe naar links overhelden als ze het over de multinationals hadden, of over de Belgische verwezenlijkingen in Congo, of als ze de termen ‘fascisme’ en ‘rechts’ wat al te gemakkelijk door elkaar gebruikten. Ik wilde mij beperken tot voorbeelden waar de canon-auteurs misschien akkoord mee konden gaan. Ik heb post scriptum nog een voorbeeld toegevoegd dat ik hier overneem. 

In hun streven naar evenwicht pogen de canon-auteurs de argumenten te geven van voor- en tegenstanders. Dat evenwicht wordt maar bereikt als men de beste argumenten weergeeft van de twee partijen. Dat is niet goed gelukt in de alinea over stemrecht voor vreemdelingen. Ik citeer: ‘Niet-Europeanen stemrecht geven, lag moeilijker. Voorstanders … zagen het migrantenstemrecht als een belangrijke stap naar participatie. Tegenstanders zagen een grotere invloed voor de groeiende groep migranten vooral als een maatschappelijke bedreiging.’

Hier krijgen de voorstanders een goed argument en de tegenstanders een slecht argument toebedeeld. Je kunt dat gemakkelijk omdraaien. Voorstanders van het stemrecht vond je bij de linkse partijen die op die manier hoopten een nieuw kiespubliek aan te trekken. Tegenstanders vonden dat migranten eerst hun participatiewil moesten bewijzen door de Belgische nationaliteit aan te vragen ter vervanging van de vroegere nationaliteit. Het zou even onbillijk zijn.

Canon (2)
In een interessant interview met Doorbraak zegt commissielid Jan Dumolyn dat men de canon heeft proberen te  ‘depolitiseren’ door verschillende paradigma’s – marxisme en liberalisme bijvoorbeeld – samen te leggen, door naar de vaststaande feiten te kijken, en door consensusteksten uit te werken waar alle commissielden, ‘ongeacht hun verschillende levensbeschouwelijke achtergrond,’ het mee eens konden zijn. Tegelijk verklaart hij het overhellen naar links. ‘Tegenwoordig kijkt men graag vanuit een links-emancipatorische mainstream-bril naar de geschiedenis.’  

Eén boek
In een TV-programma van heel lang geleden, maakte ik kennis met de uitdrukking ‘de man van één boek’. Er was toen elke dag – of elke week, dat weet ik niet meer – een culturo die in vijf minuten zijn lievelingsboek kwam voorstellen. Dat was nog eens volksverheffing. Zekere dag was de Brusselse economieprofessor Ernest Mandel uitgenodigd. Hij had wel tien boeken meegebracht. De Romeinen, zei hij, waren bang van de man van één boek. En hij begon zijn stapeltje voor te stellen. De leeuw van Vlaanderen was er een van. Hij eindigde met Het kapitaal van Marx.
     Pas veel later begreep ik de verwijzing naar de Romeinen. Mandel had een een Latijns citaat gebruikt zonder het zeggen: ‘Timeo hominem unius libri.’ Dat citaat schijnt overigens niet van ‘de Romeinen’ te komen maar van de middeleeuwse filosoof Thomas van Aquino. Ook is het niet helemaal duidelijk wat er bedoeld wordt. Is die man van één boek gevaarlijk door zijn bekrompenheid, of omdat hij dat boek zo door en door kent en het daarom als intellectueel wapen kan gebruiken. Of is het omdat hij op gezellige bijeenkomsten steeds maar over dat ene boek begint te zeuren.
     Zelf ben ik eerder een man van weinig boeken, een homo paucorum librorum. Als op een gezellige bijeenkomst het gesprek een filosofische wending neemt, dan wacht ik mijn moment af om iets over Schopenhauer te zeggen.

Twee economen
De voornoemde belgische econoom Ernest Mandel doet mij altijd een beetje aan de Amerikaanse econoom Murray Rothbard denken. Allebei uit een Joods intellectueel milieu, erudiet, met een eindeloze rij geleerde en populaire publicaties op hun naam, gestorven in hetzelfde jaar (1995), allebei gelovend in de imminente ineenstorting van ons economisch systeem, de ene als trotskist, de andere als anarcho-kapitalist. Je kon ze allebei op woelige bijeenkomsten aantreffen, met een deftig pak aan, Mandel met zijn eeuwige das, Rothbard met zijn eeuwig strikje. Ik zag ooit, lang geleden een mooie foto van Mandel op een manifestatie. Het moet heel warm geweest zijn die dag. De professor had zijn jasje uitgetrokken. Zijn vest hield hij aan.

Wikipedia 
À propos, mocht er zich onder mijn lezers een anarcho-kapitalist bevinden, dan raad ik hem aan om eens de Nederlandstalige Wikipedia-pagina onder handen te nemen. De hele pagina is gewijd aan één kort essay van Rothbard over hermeneutiek. Wie dat leest zou denken dat Rothbard zijn hele leven gewijd heeft aan de polemiek tegen Hegel, Heiddeger, Derrida, Foucauld, Ricoeur, Gadamer en Feyerabend. Zo zou je een Wikipedia-pagina kunnen maken over Nietzsche als pianist, Ingres als violist en Hitler als kunstschilder.

* Op En.Wikipedia vond ik dit: At an event arranged by the Nazi Party on 22 January 1931, Ulbricht was allowed by Joseph Goebbels, the Nazi Party's Gauleiter of Berlin and Brandenburg, to give a speech. Subsequently, Goebbels delivered his own speech. The attempt at a friendly discussion turned hostile and became a debate. A struggle between Nazis and Communists began: police officers divided them. Both sides had tried to use this event for their election propaganda. The brawl took two hours to disperse and over a hundred were injured in the melee.