Alledaags geweld, en andere kortjes

Alledaags geweld
    Volgens twee politicologen van de VUB, Kenza Amara Hamou en Karen Celis zijn de Parijse rellen als volgt te verklaren: ‘Alledaags geweld van de overheid lokt straatgeweld uit.’ (De Standaard, 6 juli). De auteurs geven veel voorbeelden van dat ‘alledaags geweld van de overheid’. De bewoners van de banlieues voelen zich geminacht, de verlichting werkt niet in de appartementsgebouwen, de geluidsisolatie is er onvoldoende, de scholen zijn slecht, er worden drugs verkocht op straat, de OCMW’s geven alleen steun aan wie kan bewijzen dat hij arm is, de sociaal-assistenten raden je af om nog kinderen te kopen, de bussen komen te laat, brieven aan gemeenteraadsleden blijven onbeantwoord. Daar staan niet veel zaken bij die ikzelf ‘geweld van de overheid’ zou noemen. Ook zijn er veel dingen bij die de bewoners ooit zelf zullen moeten oplossen.
 
De échte oplossingen van Bert Bultinck
   Ik zie in mijn mailbox reclame voor Knack. Als lokkertje staat bovenaan een uitspraak van Bert Bultinck: ‘De cynische waarheid is dat de rellen in Parijs niet erg genoeg zijn om echte oplossingen te forceren.’  Niet erg genoeg! Het artikel zelf kan ik niet lezen, want het zit achter een betaalmuur. Ook goed. Ik hoop maar dat Bultinck zijn stuk opgestuurd heeft naar de Franse autoriteiten zodat die niet langer onkundig blijven van de échte oplossingen. Hopelijk zijn het oplossingen op de korte termijn, want door Elchardus over die kwestie te lezen ben ik wat pessimistisch geworden.

Monotheïsme of polytheïsme
     Je komt vaak de gedachte tegen dat polytheïsme beter is dan monotheïsme. Julianus de Apostaat geloofde het, Hume geloofde het, Schopenhauer geloofde het en Karel van het Reve geloofde het. Zelf heb ik altijd meer sympathie gehad voor het monotheïsme. Dat monotheïsme leek mij in zekere zin logischer. Zelfs in de Romeinse en Hindoeïstische veelgoderij schijnt er een esoterische tendens naar het monotheïsme te zijn geweest. In de klassieke Spaanse roman La regenta is er een priester die met veel bravoure het christendom verdedigt. In een van zijn preken weidt hij uit over het bijgeloof van de Egyptenaren. ‘Zij aanbaden katten, en groenten als look en prei,’ donderde hij vanaf de kansel. Ik vermoed dat Clarín, de schrijver, hier de priester belachelijk wil maken. De pot verwijt de ketel, houdt hij ons voor. Zelf vond ik dat dat de priester minstens gedeeltelijk gelijk had. Het ís belachelijk om groenten als look en prei te aanbidden*. Katten, ja, dat begrijp ik.

Ne moeilijke
     Twintig jaar geleden hoorde ik voor het eerst iemand zeggen: ‘Ja, dat is ne moeilijke.’ Daarmee werd bedoeld dat een bepaalde kwestie ingewikkeld in elkaar zit, of dat het moeilijk is om deze of gene beslissing te nemen. Ik heb die uitdrukking sindsdien altijd hartsgrondig gehaat.

Filmkritiek: moraal en genre
     Ik zag onlangs twee opzettelijk oubollige films: Knock (2017) en Mon crime (2023). Frans, theatraal geacteerd, karikaturale personages, cliché-scènes, voorspelbare plot, interbellum cynisme. De eerste heb ik maar half uitgekeken, maar de tweede is heerlijk. Ik zou die zo opnieuw willen zien.
      Mon crime is een herwerking van een boulevardstuk uit 1934. Een beginnende toneelspeelster wordt aangeklaagd voor moord op een machtige producer. Er wordt in het stuk en de film de spot gedreven met hitsige hufters, wereldvreemde rechters, corrupte politiemensen, goedgelovige krantenlezers en ambitieuze actrices. De sluwe advocate houdt een toespraak vol suffragette retoriek en krijgt daarvoor applaus van de vrouwen in de rechtszaal. Kostelijk.
      De Franse pers reageerde positief, maar ook wel grappig. La voix du Nord vindt het een uitstekende film voor de Internationale Vrouwendag. Dat gaat wat te ver voor Le Monde die het feminisme van de film apprecieert, maar het cynisme betreurt. En Sophie Joubert van L’Humanité zegt waar het op staat. Het is een briljante en grappig film maar ‘de flamboyante voorvechtsters van de Vrouwenrechten nemen hun toevlucht tot leugens en manipulatie. Het is alsof men met alle geweld ook een toegeving wou doen aan de tegenpartij.’
    Je ziet wel vaker dat filmcritici blind is voor genre-kenmerken. In Tár zien ze een film voor of tegen woke, terwijl het om een tragedie gaat waarin een grootse held ten onder gaat aan hubris. Zonder grootse held, hubris en ondergang heb je geen goede tragedie. En in Mon crime zien ze een al dan niet consequent pleidooi voor het feminisme, terwijl het om een zedenkomedie gaat die – zoals dat bij zedenkomedies nu eenmaal het geval is – geen pleidooien bevat vóór, maar alleen pleidooien tégen. Zonder cynisme tous azimuts heb je geen goede zedenkomedie.

Tweede kans
Als ik een film niet graag gezien heb, wil ik hem wel eens een tweede kans geven. Zo keek ik onlangs een tweede keer naar The Batman (2022) en Blade Runner 2049 (2017). Dat viel tegen. Door die laatste film werd ik wantrouwig. Was Dune (2021) van dezelfde regisseur, Villeneuve, wel zo goed als ik bij een eerste visie gedacht had. Ik heb dus een tweede keer gekeken. Dat viel mee. 

 

* Wellicht zijn er in het katholieke volksgeloof bijgelovige praktijken van hetzelfde genre als de aanbidding van prei en look, maar ze zijn geloof ik niet opgenomen in de officiële theologie. Misschien kan het monotheïsme wel gezien worden als een overgang van polytheïsme naar atheïsme.