Bregman en het basisinkomen

     Ik ben al lang een aanhanger van het universeel basisinkomen in de stijl van Charles Murray. De Standaard (4/9) brengt een interessant verslag van experimenten die op die manier de armoede wilden bestrijden. Men heeft op verschillende plaatsen gedurende lange tijd aan duizenden proefpersonen maandelijks geld gegeven. Helaas, het resultaat was niet wat men ervan verwachtte. Mijn medestanders zoals Rutger Bregman zijn nu ontgoocheld. Ze hadden gehoopt dat het basisinkomen allerlei problemen zou oplossen: de mensen zouden uit de schulden geraken, gezonder gaan eten, tijd krijgen om zich bij te scholen, een job kunnen zoeken waar ze meer arbeidsvreugde uithalen.
      Uit de experimenten blijkt iets anders. Het enige effect is dat de proefpersonen enkele uren minder gaan werken, meer geld uitgeven en vaak nieuwe schulden maken. Sociale werkers zouden daaruit kunnen concluderen dat die armen niet in de eerste plaats geld nodig hebben, maar meer sociale werkers om hen te helpen geld uit te geven.
     De fout van mensen als Bregman is dat ze te veel verwachten van het basisinkomen. Eigenlijk is het systeem maar goed voor één ding: om uitkeringen te vervangen door een inkomen dat onbeperkt met arbeid kan worden gecombineerd. Nu kun je slechts een werkloosheidsuitkering of een leefloon krijgen op voorwaarde dat je niet werkt. Met een basisinkomen mag je zoveel werken als je wilt. Maar om het systeem een beetje eerlijk te houden, moet je het dan wel aan iedereen geven, wat voor velen een broekzak-vestzakoperatie zou zijn: wat je aan belastingen meer betaalt krijg je als basisinkomen terug.
      Uit de beschrijving van de mislukte experimenten krijg ik de indruk dat de doelgroep bestond uit de working poor, mensen die nu al aan het werk zijn maar weinig verdienen. En als ze gratis geld krijgen, gaan ze minder werken. Het is dus niet uitgesloten dat een basisinkomen voor iedereen tot een algemene verlaging van het aantal gewerkte uren zou leiden. En dat de kloof groter zou worden tussen de mensen die een rustig leven willen en zij die liever rijk willen zijn. 
     Heeft iemand die reportage gezien gisteren op Het Nieuws over die vrouw die heel haar leven Tupperware-bokaaltjes verkocht heeft? Ze werkte tot drie uur ’s nachts en moest dan nog aan haar verslagen beginnen. Nu is ze 85 en verkoopt ze haar stock vanuit haar garage. ‘Veel geld verdiend,’ zei ze. ‘Ik heb drie appartementen aan zee. En dit huis.’