AI, factcheckers, etc.

AI maakt factcheckers helaas overbodig
      De Nobelprijswinnaars economie van dit jaar zouden er volgens De Standaard (14/10) op aandringen dat overheden vangnetten voorzien voor de mensen die hun job verliezen door AI. Mijn gedachten gaan dan in de eerste plaats uit naar de factcheckers. Vroeger las ik wel eens een factcheck op Knack, maar vandaag doe ik zelf dagelijks factchecks met Grok en aanverwante chatbots. Ik lees berichten op de sociale media dat er in Gaza geen honger geleden werd aangezien de directeur van de UNRWA zelf toegeeft dat daar nog een voedselvoorraad voor drie maanden is. Een oorlog zonder honger, dat zou raar zijn, denk ik. Een kleine factcheck wijst uit dat de berichten over de UNRWA-directeur een verdraaiing zijn van de werkelijkheid.
        Of ik lees in het editoriaal van Karel Verhoeven over de vrijlating van de gijzelaars: ‘In ruil werden 1.700 Palestijnen die vastzaten zonder enig proces, herenigd met hun familie.’ Hé, denk ik, dat verdient misschien enige nuance. Ik zal het eens aan Grok vragen. ‘Nee, dat klopt niet helemaal,’ zegt Grok. In totaal werden bijna 2.000 Palestijnen vrijgelaten, waarvan ongeveer 1.700 afkomstig waren uit Gaza en vastgehouden werden als krijgsgevangenen. Die komen nu vrij, wat normaal is bij een vredesbestand. Het is natuurlijk best mogelijk dat er onder de krijgsgevangenen ook burgers waren die er alleen van verdácht werden Hamas-strijders te zijn, aangezien die lui de vervelende gewoonte hebben om hun uniform slechts aan te trekken als ze paradere. Maar dat krijgsgevangenschap een voorafgaandelijke proces veronderstelt, dat heb ik nog nooit gehoord.
     Ik geef graag toe dat Verhoevens cijfer van 1.700 correct is.  Alleen vermeldt hij niet de andere 250 Palestijnse gevangenen die nu worden vrijgelaten, die wél een proces hebben gehad, en die wel veroordeeld zijn voor delicten zoals aanslagen of medeplichtigheid aan aanslagen. Hamas eiste geloof ik ook de vrijlating van Fatah-leider Marwan Barghouti – mijn vrouw heeft diens neef goed gekend – maar daarvoor lijkt het mij nog véél te vroeg. Of Barghouti ooit de rol zal kunnen spelen die laat ons zeggen Michael Collins of Gerry Adams in Ierland hebben gespeeld, dat kan niemand voorspellen. Zelfs AI blijft hier nog in gebreke.
     Mag ik Verhoeven overigens prijzen voor de elegantie waarmee hij slaat en zalft. Hij is ten slotte Ludo De Witte niet. Hij had voor hetzelfde geld het vredesbestand kunnen hekelen als een overwinning van Netanyahu die binnenhaalt wat hij wou: het vrijlaten van de gijzelaars en het onschadelijk maken van Hamas. Maar hij wil het akkoord liever zien als een overwinning óp Netanyahu. ‘Niemand kan nog beweren dat diplomatieke druk niet helpt,’ schrijft Verhoeven. Dat is juist. En niemand kan beweren, denkt hij erbij, dat De Standaard niet geholpen heeft om die diplomatieke druk tot stand te brengen. We voelen de angst nog na van Trump die dag na dag De Standaard opensloeg en daar koppen zag als : ‘Petra De Sutter: in Gent nemen we de meest verregaande beslissingen van Vlaanderen over Israël.’ (DS 19/9).

* Zie mijn stukje hier over Palestina-activist Ludo De Witte die Maxime Prévot een crapuul noemt.

Openstaan voor AI
     Ik ben blij dat het stuk in De Standaard over de Nobelprijs Economie geschreven is door Ruben Mooijman en niet door Dominique Deckmyn. De grondtoon is nu dat ‘de samenleving moet openstaan voor verandering’ en dat we niet dezelfde fout mogen maken als de ‘luddieten die in het Engeland van de industriële revolutie weefgetouwen kapotsloegen om de werkgelegenheid van de wevers te beschermen.’
     Een leek als ik moet niet er aan denken om het werk van vooraanstaande economen te beoordelen. Ik vond het al zo moeilijk op als leraar schoolopstellen te beoordelen. Maar ik kan mij wel een kleine bedenking veroorloven. Volgens Mooijman is de conclusie van de laureaten dat ‘overheden moeten investeren in onderzoek en ontwikkeling.’ Het voorbeeld van China wordt aangehaald waar de staat in een vroeg stadium geïnvesteerd heeft in batterijtechnologie.  Dat bleek achteraf gezien een slimme gok, maar ik zie a priori niet in waarom de volgende gok van de Chinese staat weer zo slim zou zijn, noch waarom privé-bedrijven minder goed in staat zouden zijn om zo’n slimme gok te wagen.
     Ik lees ook dat ‘concurrentiebeleid moet voorkomen dat er een concentratie binnen enkele superbedrijven ontstaat, die de markttoegang voor nieuwe spelers verhindert.’ Ik begrijp de logica van deze argumentatie. Als er veel spelers zijn, is er meer kans dat een van hen de beste strategie ontdekt en de beste beslissingen neemt, die de anderen dan moeten volgen. Maar dat zal dan toch moeten worden afgewogen tegen de voordelen om op heel grote schaal te werken. Misschien is de schaal van de overheid te groot, maar is de schaal van kleine start-ups dan weer te klein.
      Of misschien hebben de Nobelprijswinnaars wel middelen bedacht om de voordelen van de twee te combineren?

 Wetenschapsbeleid
     Ik zie op de opiniepagina (DS 14/10) een grote kop: ‘Deze regering holt het wetenschapsbeleid uit.’ Wedden dat het stuk niet gaat over batterijtechnologie? Even scannen: ‘sociale en humane wetenschappen’ … ‘maatschappelijk relevante disciplines zonder directe technologische output’ … ‘ethische en sociale dimensies van de technologie’ … ‘democratische weerbaarheid’ … ‘Martha Nussbaum’ …

De sociaal-liberaal in Ive Marx
     Ive Marx is geloof ik een sociaal-liberaal in de echte zin van het woord. Als het over armoedebestrijding gaat, neigt hij naar sociale recepten, als het over productiviteit gaat naar liberale recepten. Vandaag (DS 14/10) is het de liberaal die aan het woord is: meer loonverschillen, meer arbeidsmobiliteit, minder overheidsdirigisme, weg met de loonnormwet.

Het enthousiasme van Ruben Aerts
      Ik ben er zeker van dat Ruben Aerts een groot filmliefhebber is, maar in zijn recensies kan hij dat goed verbergen. Als hij een film prijst of afkraakt,  doet hij dat altijd om de verkeerde redenen. Maar zijn lof voor de nieuwe film van Linklater Nouvelle Vague is anders. Hier kun je niet meer twijfelen: hij heeft van die film genoten.

Utopegem
     Piet van Meerbeek, educatief medewerker van Avansa Oost-Brabant, is van oordeel dat ‘de meeste politici steeds dezelfde frases herhalen.’ Het roer moet om.

 Sociaal-culturele organisaties tonen hoe dat kan. Projecten als Utopegem van de Avansa’s … creëren plekken waar burgers samen nadenken over de wereld van morgen … In Utopegem kregen deelnemers een denkbeeldig eiland als vertrekpunt, een plek zonder regels, zonder geschiedenis. Vanaf nul mochten ze hun samenleving opnieuw uitvinden. De meeste voorstelen waren niet revolutionair, maar laten toch een nieuwe wind waaien.

    Als ik een goede dag heb, zou ik enkele intellectuele bezwaren tegen die zienswijze kunnen formuleren. Maar ik geef toe dat mijn weerzin een stevige emotionele component heeft. Ik probeer mij de vergaderzaal voor te stellen, de mensen aan de tafels, de koffie …

Verslikken
    Je kunt geen krant openslaan of je leest ergens: ‘Bij het lezen van zus-en-zo, verslikte ik mij in mijn koffie.’ Kunnen we dat cliché niet af en toe, één keer op de drie bijvoorbeeld, vervangen door ‘Bij het verslikken in mijn koffie, las ik zus-en-zo.

’De ‘invloed’ van Annie Hall
     Over welke films de ‘beste aller tijden’ zijn, kun je eeuwig blijven discussiëren, maar wil je bepalen wat de ‘invloedrijkste’ films zijn, dan krijg je vastere grond onder de voeten. Films als Birth of a Nation en Citizen Kane hebben nieuwe technieken ingevoerd, of althans laten zien wat je met die technieken kon doen, zodat je je geen regisseur kunt voorstellen die daar géén leentje-buur heeft gespeeld. Andere films hebben de normen voor een genre weerlegd. Na Jurassic Park zagen álle monsterfilms er anders uit, en na Barry Lyndon kregen álle kostuumfilms een authentiekere look.
      Een veel moeilijker vraag rijst bij de film Annie Hall. Ik ken die film uit het hoofd, scène voor scène. Ik denk dat ik die film al uit het hoofd kende toen ik hem nog maar een keer had gezien. Hij vatte heel goed een tijdsgeest samen en tegelijk beïnvloedde hij natuurlijk die tijdsgeest. Mijn kijk op veel dingen is mee bepaald door Annie Hall, zoals de kijk van mijn zoon op veel dingen bepaald is door How I Met Your Mother.
      Maar mij gaat het hier niet om dát soort invloed. Wie de film opnieuw bekijkt, zal wellicht merken dat de structuur van de film erg gelijkt op die van een doorsnee Netflix-serie van vandaag. De film, en die series, beginnen met een moment dicht bij de climax, springen daarna terug naar een eerder moment, en bewegen daarna heen en weer tussen de verschillende tijdsniveaus. We zagen laatst de serie Under the Bridge – ik vond die minstens even goed als Adolescence – en er waren geloof ik wel een dozijn verschillende tijdsniveaus. Annie Hall begint op een punt dat de relatie van Alvin en Annie al flink aan het verwateren is – en daarna bewegen we tussen die eindfase en eerdere momenten, toen alles nog koek en ei was.
      Toch zou ik hier niet graag van de invloed van Annie Hall spreken op de Netflix-series spreken. Niet alleen had Orson Welles in Citizen Kane al een vergelijkbare structuur gebruikt, ook bij Woody Allen zelf was die structuur geen ‘systeem’. Daarna heeft hij nog veel films gemaakt met een complexloos lineaire vertelling. Als er al een rechtstreekse invloed is van Annie Hall, op latere comedy en dramedy, dan zal die eerder komen van de introspectieve focus en zwartgallig-ironische toon.
     In de huidige Netflix-reeksen is de niet-lineaire vertelling wél een systeem. Wat wil je? Er moet voor de zoveelste keer een verhaal worden verteld van een onrustwekkende verdwijning. Zo’n verhaal kan maar op drie of vier verschillende manieren aflopen. Het soort personages ligt eveneens vast; En ook het aantal nevenintriges waaruit kan worden gekozen is beperkt. Toch moeten er acht afleveringen van 50 minuten worden gevuld. Dan kun je wat extra variatie creëren door met de tijdslijn te schuiven. Dat heeft met de invloed van Citizen Kane of Roshomon of Annie Hall weinig te maken.