Ongenadig portret

      Ik heb eerder al eens reclame gemaakt voor de televisiereeks The Crown (zie hier). Ik zal dat hier niet dunnetjes overdoen. De pastoor doet geen twee missen voor één geld. Trouwens, iedereen kent de reeks nu al met zijn ondertussen vier seizoenen.

     Het eerste seizoen vond ik het beste. De koningin was nog jong, de wereld lag voor haar open en aan haar voeten, en die schavuit van een Churchill kwam wekelijks op bezoek. Dat is altijd goed voor een monkellach. Als men in december 1952 een nationale ramp wil afkondigen omdat er een dodelijke vuile mist over London hangt, zegt hij geïrriteerd: ‘It’s weather. Weather! We get a great deal of it on this island.’  ’t Is humeur en humor in één.

     Churchill is wel al heel oud in de reeks, en is lichamelijk en geestelijk niet meer zo scherp. Dat komt, geloof ik, omdat hij nooit aan sport had gedaan. Voor zijn tachtigste verjaardag bestelden de Britse parlementsleden bij kunstschilder Graham Sutherland een portret van de grote staatsman, en dat portret  viel, zoals men dat noemt, ‘ongenadig’ uit. Churchill zag er eindeloos oud en moe uit, met een half ingeslapen geest. Je kunt moeilijk raden wat hij denkt, maar veel zal het niet geweest zijn. Misschien iets als: ‘Zie mij hier zitten op mijn wc-pot’. Het portret komt eerst in de kelder van de Churchills terecht, en wordt later verbrand. De hele geschiedenis wordt in de televisieserie uit de doeken gedaan.
     Wat niet in de reeks komt, is hoe die schilder, Sutherland, zijn carrière begonnen was, namelijk met landschappen en stillevens. Dan kreeg hij de kans om een portret te schilderen van de beroemde schrijver Somerset Maugham. Ook dat was een ‘ongenadig’ portret geweest. Maugham schrok even hard als later de Churchills, toen hij zichzelf zag in die kamerjas met die rode sjaal en die hooghartige, lege blik. Een vriend vond dat hij eruitzag als ‘a madam of a brothel in Shangai’. Maar de schrijver gaf toe dat hij ook in de werkelijkheid wel eens hooghartig voor zich uitkeek, zoals op het portret. Hij heeft het toen een poosje opgehangen in zijn villa aan de Middellandse Zee, tussen zijn Picasso’s, Gaugins en Toulouse-Lautrecs. Uiteindelijk kwam het toch in de kelder terecht, want, vond Maugham, het ‘paste beter in een museum dan in een huiskamer’. En hij hád geen museum.
     Sutherland had afgesproken met Maugham dat hij voor het schilderij 500 pond zou krijgen, maar kreeg uiteindelijk maar 300 pond omdat hij in contanten werd betaald, en, legde Maughams secretaris-minnaar uit, 300 pond zwart geld zonder belastingen was evenveel waard als 500 pond wit geld mét belastingen. Dat was waar, en die 300 pond werden ook het begin van een mooi fortuin: het portret van Maugham werd afgedrukt in Time Magazine, trok de aandacht, en bracht bestellingen binnen voor andere portretten, tot en met één van de Britse ex-premier.