Rousseau racist?

    Of Rousseau nu ‘eigenlijk’ een racist was, is één van de vele vragen waar ik tot voor kort het antwoord niet op wist. Het hield mij ook niet wakker ’s nachts, want ik ben een goede slaper. Maar nu weet ik het: Rousseau is geen racist. En dat meen ik doodserieus. Rousseau heeft een kwade dronk. Dat is iets helemaal anders. Bijna iedereen wordt onder de invloed van alcohol openhartiger: emotioneler tegen vrienden, scherper tegen vijanden. Bij mensen met een kwade dronk is dat niet zo. Ze maken ruzie met iedereen, aanwezig of afwezig, bruin of blank, man of vrouw. En daarvoor worden alle slagen onder de gordel gebruikt, ook racistische. 

     Had Rousseau in die zatte bui alleen iets gezegd over de ‘bruin mannen’ die met ‘de matrak’ moesten worden bewerkt, dan was ik blijven twijfelen. Maar nu grotere delen van de dronken uitlatingen bekend zijn, is duidelijk dat het om iets anders gaat. Rousseau maakt in zijn agressiviteit en vulgariteit geen onderscheid. Hij scheldt punkers uit vanwege hun uiterlijk. Hij is jaloers op politie-agenten die minder moeten werken dan hijzelf. Hij schept op over hoeveel hij als partijvoorzitter verdient. Hij is extreem vulgair tegen een vriendin die hem probeert te beschermen. Hij is agressief tegen vrienden die hem schertsend tegenspreken.
    Alleen, dat is Rousseau niet. Dat is de Rousseau-met-de-kwade-dronk. Ik heb een vriend die altijd lief, charmant en geestig is. Als hij drinkt wordt hij nog liever, charmanter en geestiger. Maar als hij een bepaalde hoeveelheid van alcoholconsumptie overschreden heeft, slaat dat om. Dan wordt hij agressief tegen alles en iedereen. Ik herken hem dan niet meer. Niets van wat hij zegt, telt voor mij dan nog mee. Dat is een andere persoon.
      Zelf heb ik nooit een kwade dronk gehad. Nu drink ik niks meer, maar toen ik nog dronk, en al eens een keer te veel dronk, dan kwam mijn tong los, wilde ik iedereen overtuigen van iets, en begon ik mijzelf te herhalen – meer dan ik toch al doe. Ik werd sentimenteel, kon in huilen uitbarsten, nam alles persoonlijk op, begon aan alles te twijfelen, kon mij aan zelfbeklag te buiten gaan, maar agressief werd ik niet. Dat heb ik alleen in sommige dromen.
     Natuurlijk zegt die kwade dronk wel iets over het karakter van Rousseau, vergeleken met het mijne. Die gewezen partijvoorzitter heeft – geloof het of niet – een agressief kantje. Het tegenovergestelde zou mijn wereldbeeld aan diggelen hebben geslagen. Natuurlijk hebben toppolitici een agressieve kant. Sommigen doen hun best om die te verbergen, zoals Rousseau, en sommigen doen daar weinig moeite voor, zoals Bart De Wever. Zonder dat agressieve kantje zouden ze nergens gekomen zijn. Het is tijd om de oude wijsheid van de oude Eyskens weer eens boven te halen: ‘Politiek is geen stiel voor blozende maagden.’
      Ik zal geen enkele politicus verwijten dat hij een agressieve kant heeft, een killer instinct, dat ikzelf ontbeer. Het is de aard van het beestje. Sommige mensen van mijn generatie, of van een iets jongere, herinneren zich misschien nog de tirade van Bruce Willis in Moonlighting, die populaire televisiereeks van de jaren 80. ‘Do bears bear?’ vroeg Willis. ‘Do bees bee?’ Ja, natuurlijk zijn politici agressieve mannetjes en vrouwtjes. Ik moet met hen niet onder één dak leven. Wat ik als burger wél zal doen, is af en toe controleren hoe die politici in het openbare leven met hun agressiviteit omgaan. Hoe wenden ze die aan? Hebben ze die een beetje onder controle? Hebben ze daarnaast andere redeeming qualities, die een en ander goedmaken? En de belangrijkste vraag bij mij blijft deze: stelt het iets voor wat ze vertellen aan het publiek* en wat ze bedisselen in de cenakels van het beleid?
    Ondertussen is de ‘steile opgang’ van Rousseau gebroken. Niet zijn politieke vijanden hebben dat voor elkaar gekregen, daar is iedereen het over eens. Volgens De Standaard ‘valt hij in de put die hij zelf gegraven heeft, ruim twee maanden geleden.’ Dat is waar, maar ’t is niet helemaal waar. Dat hij die put zelf gegraven heeft, klopt, maar dat hij er ruim twee maanden later in viel, komt ook door de pers, en meer bepaald Het Nieuwsblad dat deze week besloot om grotere stukken uit het proces-verbaal te citeren. Daar stond, politiek gesproken, niets nieuws in. De ‘bruin mannen’ en de ‘matrak’ waren al van in het begin bekend. Rousseau had daar zijn verontschuldigingen voor aangeboden, en de meeste mensen zijn geneigd om één mistap te vergeven, en misschien zelfs een tweede.
     Maar daar komt dan de rol van de pers. Hetzelfde nieuws wordt telkens weer hernomen. De ene keer komt er een poging tot doofpot bij, de tweede keer is er een optreden in Terzake, de derde keer is er een persconferentie van Roussau zelf, de vierde keer wordt een ander optreden van Rousseau als doofpot geframed**, en de vijfde keer worden wat extra zinnen uit het proces-verbaal geciteerd. Op een bepaald moment krijg je dan als politicus ‘de perceptie tegen.’ Mensen vinden: ‘Nu is het genoeg geweest. Die ene keer daar in het café, tot daar aan toe, maar altijd weer opnieuw, dat is iets anders.’ En men vergeet dat het eigenlijk altijd maar die éne keer in dat café geweest is.
      ’t Is precies waar Rousseau bang van was geweest. Hij begreep perfect hoe communicatie werkt***en hoe herhaling de oorspronkelijke misstap steeds maar groter maakt. Dat was de reden waarom hij aandrong om nu ‘eindelijk eens te stoppen met zeveren en te praten over wat de mensen echt aanbelangt.’ Maar zo werkt dat niet bij de pers. De pers brengt niet in de eerste plaats ‘wat mensen aanbelangt’ maar wat mensen interessant vinden. En de precieze woorden die uitgesproken zijn in een café in Sint-Niklaas, dat is pure human interest. Ook ik heb die met rode oortjes gelezen, al stond er, ik herhaal het nog een laatste keer, politiek gesproken niets nieuws in. Maar, politiek, weet je …

     Dat is allemaal goed en wel, zal de lezer zeggen, maar heeft de dronken bui van Rousseau ook geen vulgair kantje van zijn persoon laten zien dat hij als ideale schoonzoon in nuchtere toestand goed kan verbergen? Ja, dat vind ik ook. Maar ik zou dat kantje nooit gekend hebben zonder dat proces-verbaal en zonder die berichtgeving in de pers, en ik vind het nog steeds niet in de haak dat privé-gesprekken in de openbaarheid worden gegooid. Ik weet dus niet goed of ik dat vulgaire kantje van Rousseau wel mag kennen. Het is zoals in een Amerikaanse rechtbankfilm waarbij de jury allerlei sappige informatie te horen krijgt, en daarna van de rechter moet horen dat die informatie niet mag meetellen in hun oordeel gezien de manier waarop ze verzameld werd. Wat doe je dan?

     Bon. Ik zal mij niet verder moeien met zaken die mij niet aangaan. Mensen die van plan waren om bij de volgende verkiezingen voor Rousseau te stemmen, staan dus voor een gewetenskwestie. Ikzelf gelukkig niet.

      

 

* Rousseau had het publiek veel te vertellen over verplichte vaccinatie, verplichte sterilisatie, gratis kinderopvang, besteding kinderbijslag, thuisblijfmama’s, vervroegde schoolplicht. Over elk punt kun je redelijk discussiëren, maar ik ben het in heel grote mate eens met Hendrik Vuye in Doorbraak dat er Rousseau over al die kwesties een erg autoritaire politieke visie achter schuil had. 

** Dit is een verwante communicatiekwestie. Als er een reeks controverses op elkaar volgen, dan gaat elke nieuwe controverse zwaarder wegen. Het is bijvoorbeeld niet zeker dat Van Quickenborne ontslag had moeten nemen in de uitwijzingskwestie, als hij niet eerder gewond was geraakt door het luchtgitaarincident, hoe licht dat uiteindelijk maar bleek te wegen.

*** Men zou Rousseau kunnen verwijten dat hij de communicatieregel niet gevolgd heeft om het slechte nieuws zelf, en in één keer, te brengen. Maar hij zal zich in het begin wel écht niet herinnerd hebben wat hij had gezegd. Bovendien is er slecht nieuws dat ook in één keer dodelijk kan zijn. Waren bijvoorbeeld beelden gelekt van de bodycams, waarin we het Rousseau allemaal zelf konden zien zeggen, dan was hij waarschijnlijk vanaf dag één verloren geweest.